Αιμορραγική οικονομία

– Η Νέα Εποχή / Mehdi Haqq

Η οικονομική υγεία του Μπαγκλαντές είναι ίσως το πιο ανησυχητικό ζήτημα σήμερα. Κάθε τίτλος ειδήσεων αναφέρει την αύξηση των τιμών των τροφίμων, τις ανησυχίες για την εξάντληση του ενεργειακού τομέα και τον τίτλο της πτώσης της αξίας του τάκα έναντι του δολαρίου. Το τάκα, όπως όλοι γνωρίζουμε μέχρι τώρα, έχει φτάσει στο ιστορικό χαμηλό, με τον πληθωρισμό των τροφίμων να αυξάνεται κατά 12,4%, ανεβάζοντας το συνολικό ποσοστό πληθωρισμού στο 9,4% στην εθνική οικονομία.

Η εργατική τάξη δεν μπορεί να αγοράσει κρέας. Το βοδινό και το αρνί θεωρούνται πολυτέλεια. Ακόμη και το κοτόπουλο και τα αυγά έχουν μείνει πίσω ως το κύριο πιάτο στο μέσο οικιακό τραπέζι. Η μεγάλη αγωνία που θα συνοδεύει τις επόμενες μέρες όσο πλησιάζει η ημερομηνία των εκλογών έχει κλονίσει την εμπιστοσύνη του κόσμου στην οικονομία, ιδιαίτερα στους δημόσιους φορείς που είναι υπεύθυνοι για τη διαχείρισή της.

Ωστόσο, γιορτάζουμε τα εγκαίνια του τρίτου τερματικού σταθμού του διεθνούς αεροδρομίου, μιας επέκτασης του σιδηροδρόμου του μετρό και τώρα ενός δρόμου ταχείας κυκλοφορίας. Φαίνεται σχιζοφρενικό ότι αφενός παλεύουμε για φαγητό και αφετέρου οδεύουμε σε υποδομές υψηλής ποιότητας. Τα νέα φαίνονται σχεδόν άθλια. Ο δάγκειος πυρετός παραμένει ευρέως διαδεδομένος και πλέον καλύπτεται λιγότερο από τα μέσα ενημέρωσης από τις τελετουργικές ανακοινώσεις για την έναρξη έργων μεγάλης κλίμακας. Διακοπές ρεύματος παντού έξω από την πρωτεύουσα. Οι πρόσφατες αδιάκοπες βροχοπτώσεις αποκάλυψαν την αδυναμία των συστημάτων αποχέτευσης στην Τσιταγκόνγκ και τη Ντάκα, διακόπτοντας τις εργασίες σε αυτές τις δύο πιο ανεπτυγμένες πόλεις.

Πώς φτάσαμε ως εδώ;

Τα συναλλαγματικά αποθέματα ανέρχονται επίσημα σε κάτι περισσότερο από 20 δισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με την Τράπεζα του Μπαγκλαντές. Το αναθεωρημένο ποσό υπολογίστηκε από την Τράπεζα του Μπαγκλαντές μετά το Εγχειρίδιο Ισοζυγίου Πληρωμών και Διεθνούς Επενδυτικής Θέσης του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, το οποίο αμέλησε να κάνει νωρίτερα μέσα στο έτος.

Τα αποθεματικά στοιχεία είναι κρυμμένα από το κοινό για τόσο καιρό που σήμερα δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τους πραγματικούς αριθμούς.

Πρέπει να σημειωθεί ότι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο δεν ήταν ο φιλάνθρωπος που απεικόνιζε. Έχει μια ιστορία αποτυχημένων οικονομικών λύσεων που χρονολογείται από τη δημιουργία περισσότερων προβλημάτων κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους της Λατινικής Αμερικής της δεκαετίας του 1980. Τα προγράμματα διαρθρωτικής προσαρμογής κατά της κυριαρχίας της δεκαετίας του 1990 ακρωτηριάζουν τις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, αναγκάζοντάς τες να εγκαταλείψουν βασικούς τομείς όπως η ενέργεια, η υγεία, ακόμη και η εκπαίδευση στον ληστρικό ιδιωτικό τομέα. Πιο πρόσφατα, αποδείχθηκε ότι το σκοτεινό χέρι του ΔΝΤ ήταν αρκετά κόκκινο στην διάλυση της ελληνικής οικονομίας με την επιβολή αυστηρών μέτρων λιτότητας το 2008 κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο δεσμεύεται σε μια νεοφιλελεύθερη ατζέντα που στοχεύει στην ιδιωτικοποίηση εθνικών τομέων και στην επιβολή μιας πολικής συσσώρευσης πλούτου, η οποία συχνά ωφελεί λίγους ανθρώπους σε βάρος των πολλών.

Είμαστε ακόμα εδώ σε απόγνωση και ικετεύουμε για διάσωση, οπότε πρέπει να ακούσουμε τον αυλητή.

Οι όροι λιτότητας που επιβάλλονται στο Μπαγκλαντές από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο επί του παρόντος περιλαμβάνουν ένα σύνολο πολιτικών που στοχεύουν στην αύξηση του φορολογικού κλιμακίου της χώρας. Προτάθηκαν περίεργοι φόροι γάμου και φορολογικές δηλώσεις μηδενικής απόδοσης στον απλό λαό, οι οποίες καταργήθηκαν αμέσως γιατί προκάλεσαν δημόσια αναστάτωση. Υπήρξαν επίσης συστάσεις του ΔΝΤ για τις κυμαινόμενες τιμές της ενέργειας, οι οποίες εφαρμόστηκαν τον Ιανουάριο του 2023, με αποτέλεσμα να αυξηθεί το κόστος του ντίζελ και της βενζίνης. Ενώ οι τιμές του LNG και του πετρελαίου μειώθηκαν στη διεθνή αγορά το πρώτο τρίμηνο, εμείς, οι κάτοικοι του Μπαγκλαντές, εξακολουθούμε να πληρώνουμε πολύ υψηλές τιμές για την ενέργεια, γεγονός που οδήγησε σε διαδοχική άνοδο των τιμών των καταναλωτικών αγαθών.

Είναι άδικο να χρεώνουμε όλα τα προβλήματά μας στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, και κατηγορούμε επίσης τον εαυτό μας. Την τελευταία δεκαετία, η οικονομία του Μπαγκλαντές έκανε επιζήμιες επιλογές όσον αφορά την οικονομική και χρηματοοικονομική μας διαχείριση. Καταλήξαμε σε κρίση συναλλαγματικών διαθεσίμων λόγω της διαρθρωτικής χειραγώγησης βασικών τομέων, που περιλάμβαναν μεταξύ άλλων τον τραπεζικό τομέα, τον ενεργειακό τομέα, τις υποδομές και το εμπόριο. Η προκύπτουσα διαφθορά και η σπατάλη πόρων έχουν επιδεινώσει την τρέχουσα κρίση.

Στον ενεργειακό τομέα, για παράδειγμα, έχουμε δει ότι μέσω του Ρυθμιστικού Σχεδίου για τον Ενεργειακό Τομέα του 2017 και πολιτικών όπως ο νόμος για τις Ειδικές Διατάξεις, η κυβέρνηση έχει μετατοπίσει τον ενεργειακό τομέα προς ένα μοντέλο που καθοδηγείται από τις εισαγωγές. Αυτό σήμαινε ότι οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα και LNG εξαρτώνται πλήρως από τη διεθνή αγορά για την κάλυψη των εθνικών ενεργειακών αναγκών. Οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής ταχείας μίσθωσης και οι ανεξάρτητοι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας έχουν αναφερθεί επανειλημμένα σε ειδησεογραφικά άρθρα για το ύψος των τελών χωρητικότητας που χρεώνουν, κάτι που αποζημιώνει την εθνική οικονομία. Το ίδιο το ΔΝΤ έχει προειδοποιήσει την κυβέρνηση για το πλεονάζον δυναμικό του στον ενεργειακό τομέα και για το πώς εξαντλεί τα πολύτιμα συναλλαγματικά αποθέματα χρεώνοντας άεργους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής για γρήγορη ενοικίαση που ανήκουν σε πολύ ισχυρές πολιτικές και επιχειρηματικές ελίτ. Στις περισσότερες περιπτώσεις, στον ενεργειακό τομέα, η επιχειρηματική και η πολιτική ελίτ δεν είναι χωριστές, αλλά μάλλον μία και η ίδια.

Όσον αφορά το εμπόριο, η κυβέρνηση βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στις εισαγωγές και έχει τεράστιο εμπορικό έλλειμμα σε σύγκριση με χώρες μεσαίου εισοδήματος όπως η Ταϊλάνδη, η Σιγκαπούρη και η Μαλαισία. Το Μπαγκλαντές εισάγει κρεμμύδια, πιπεριές τσίλι, καταναλωτικά αγαθά (ακόμη και αυγά από την Ινδία αυτές τις μέρες) και το ίδιο βαμβάκι που χρησιμοποιείται στον τομέα των ενδυμάτων για εξαγωγή. Είναι ατυχές το γεγονός ότι οι ευρωπαϊκές και αμερικανικές αγορές στο σενάριο του πολέμου της Ουκρανίας δεν ήταν ενθαρρυντικές για τις εξαγωγές ενδυμάτων από το Μπαγκλαντές. Πρόσφατα δημοσιεύματα ειδήσεων ανέφεραν ότι οι εξαγωγές ενδυμάτων αντιμετωπίζουν τις χαμηλότερες αποδόσεις τα τελευταία τέσσερα χρόνια, ενώ οι απελπισμένοι εργάτες ενδυμάτων, με το αυξανόμενο κόστος διαβίωσης, απαιτούν 25.000 Tk κατώτατο μισθό, και δικαίως.

Τα νέα για τα εμβάσματα μας είναι επίσης ζοφερά, με τις ροές προς τις ακτές μας να φτάνουν στα χαμηλότερα επίπεδα από πριν από την πανδημία. Πρόσφατα, σε μια πτήση από το Κουβέιτ, άκουσα δύο εργάτες να συζητούν πώς παραδίδονταν στο Νεπάλ πέντε χιλιάδες θέσεις εργασίας στη Μαλαισία που σήμαιναν για τους Μπαγκλαντές. Εάν αυτό είναι αλήθεια, σημαίνει ότι έχουμε δεχθεί τεράστιο πλήγμα όσον αφορά τις εισροές εμβασμάτων από τη Μαλαισία το 2024, και αυτό επίσης δεν αντικατοπτρίζει καλά τον τρόπο με τον οποίο το τρέχον καθεστώς διαπραγματεύεται τις εξαγωγές εργασίας με την κυβέρνηση της Μαλαισίας.

Η φωλιά του σφήκα δεν περιορίζεται στους τομείς της ενέργειας, της ένδυσης και του εργατικού δυναμικού. Πρέπει να ρίξουμε μια ματιά στην κρίση χρέους της χώρας όσον αφορά τη χρηματοδότηση μεγάλων έργων. Τα έργα μεγάλης κλίμακας που διαφημίζονται ως δείκτες της ανάπτυξής μας κρύβουν μια πιο σκοτεινή πραγματικότητα. Τα δάνεια έργων έχουν συχνά χρηματοδοτηθεί από πολυμερείς αναπτυξιακές τράπεζες, όπως η Asian Infrastructure Investment Bank, η Asian Development Bank και η World Bank, αλλά έχουμε δει επίσης διμερείς τράπεζες όπως η JICA και η EXIM Bank of China να παίζουν σημαντικό ρόλο. ρόλο στη χρηματοδότηση έργων μεγάλης κλίμακας σε όλη τη χώρα. Όλα αυτά τα δάνεια απαιτούν εξυπηρέτηση του χρέους από συναλλαγματικά διαθέσιμα. Για να μην αναφέρουμε, τα περισσότερα έργα μεγάλης κλίμακας είναι γεμάτα με υπερβάσεις κόστους, διαφθορά και προβλήματα διασφαλίσεων και παραμένουν ημιτελή, ημιτελή, μερικές φορές ακινητοποιημένα επ’ αόριστον και υφίστανται τεράστιες απώλειες.

Είναι η Εκτελεστική Επιτροπή του Εθνικού Οικονομικού Συμβουλίου που εγκρίνει τα έργα υποδομής για να προχωρήσουν. Ως δημόσιος φορέας, η Εθνική Εκτελεστική Επιτροπή Ενέργειας θα έπρεπε να έχει σταθμίσει τις συνέπειες από τη λήψη δανείων έργων έναντι της οικονομίας της χώρας. Το ECNEC πρέπει να διεξάγει τη δέουσα επιμέλεια για την προετοιμασία του έργου, την αναθεώρηση του προϋπολογισμού, τη συμμόρφωση με τις διασφαλίσεις και τον μακροπρόθεσμο οικονομικό αντίκτυπο στην εθνική οικονομία πριν προχωρήσει και εγκρίνει οποιοδήποτε έργο. Το ENC προφανώς δεν το έπραξε, κάτι που θα έδειχνε θεσμική ανικανότητα και, αν όχι ανικανότητα, τότε ενήργησε κακόπιστα.

Μπορούμε μόνο να φανταστούμε, ενώ εμείς, το κοινό, αναγκαζόμαστε στην περίοδο lockdown 2020-2021, πόσα έργα μεγάλης κλίμακας έχουν εγκριθεί χωρίς καμία έρευνα ή δημόσια αποκάλυψη. Ένα πρόσφατο ρεπορτάζ μιας αγγλικής ημερήσιας εφημερίδας ανέφερε ότι στις 7 Ιουλίου 2015, η ECNEC ενέκρινε το Έργο Αγροτικής Υποδομής 2, που σχεδιάστηκε για να διαθέσει 6.076 crore Tk σε 284 βουλευτές. Το δημοσίευμα ανέφερε περαιτέρω ότι αυτή η έγκριση παραβιάζει ευθέως τα συνταγματικά δικαιώματα των τοπικών αρχών να σχεδιάζουν και να προετοιμάζουν έργα. Μέσω αυτής της έγκρισης, η ECNEC παρέδωσε αυτές τις εξουσίες στους βουλευτές, εκμηδενίζοντας έτσι τον διαχωρισμό των εξουσιών του νομοθετικού κλάδου της κυβέρνησης από την εκτελεστική εξουσία. Μπορούμε μόνο να φανταστούμε τη διαφθορά και τις παράνομες οικονομικές ροές που έχουν διαρρεύσει μέσω του έργου Rural Infrastructure 2, το οποίο είναι μόνο ένα από τα πολλά παραδείγματα.

Ομοίως, είδαμε την κυβέρνηση να παίρνει δάνεια ύψους 1,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων από την Ασιατική Τράπεζα Ανάπτυξης. Το Φόρουμ ΜΚΟ της Asian Development Bank, ένα ανεξάρτητο δίκτυο της κοινωνίας των πολιτών σε όλη την Ασία, προσπάθησε να διερευνήσει πώς η κυβέρνηση εκταμίευσε τα 1,6 δισεκατομμύρια δολάρια. Δυστυχώς, τα κονδύλια κατέληξαν σε άμεση δημοσιονομική στήριξη και με αυθαίρετες χορηγήσεις χωρίς καμία δημόσια αποκάλυψη κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Ακόμη και η ίδια η ADB κάλεσε το Φόρουμ των ΜΚΟ της ADB να ρωτήσει εάν η κοινωνία των πολιτών είχε πληροφορίες σχετικά με τον δανεισμό του δανείου. Αυτή η έλλειψη διαφάνειας σχετικά με δάνεια αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων είναι βαθιά ανησυχητική και μιλά για τη διαφθορά που ενυπάρχει στο σύστημα των αναπτυξιακών έργων, επομένως δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι λαμβάνουμε τώρα έναν εκπληκτικό λογαριασμό αποπληρωμής χωρίς τίποτα να το δείξουμε. .

Θα ήταν άδικο να μην αναγνωρίσουμε τη φυγή κεφαλαίων και το ξέπλυμα χρήματος ως ένα από τα τελευταία καρφιά στο οικονομικό φέρετρο που βιώνουμε αυτή τη στιγμή. Το Κέντρο για την Παγκόσμια Οικονομική Ακεραιότητα που εδρεύει στην Ουάσιγκτον δημοσιεύει πληροφορίες για το Μπαγκλαντές από το 2004. Τα δεδομένα GFI για άλλες χώρες είναι διαθέσιμα μέχρι το 2017, αλλά οι πληροφορίες για το Μπαγκλαντές παρέμειναν στάσιμες από το 2015. Αυτό συνέβη, φοβάται, επειδή το Μπαγκλαντές «μυστηριωδώς απέφυγε να παρέχει δεδομένα για το διεθνές εμπόριο στα Ηνωμένα Έθνη από το 2016.

Σύμφωνα με την Global Financial Integrity, 7,53 δισεκατομμύρια δολάρια ξεπλένονται ετησίως από το Μπαγκλαντές. Καταλαμβάνουμε την 33η θέση σε 135 αναπτυσσόμενες χώρες όσον αφορά την ικανότητά μας στο ξέπλυμα χρήματος. Μια ενδιαφέρουσα και ανησυχητική τάση εμφανίζεται ως προς τη συχνότητα φυγής κεφαλαίων σε σχέση με τους εκλογικούς κύκλους. Μια είδηση ​​αναφέρει ότι οι καταθέσεις σε ελβετικές τράπεζες από το Μπαγκλαντές αυξήθηκαν δραματικά το 2006 και το 2007 εν μέσω εκλογικής αβεβαιότητας, αλλά μειώθηκαν το 2008 λόγω των σκληρών μέτρων που έλαβε η προσωρινή κυβέρνηση που υποστηρίζεται από τον στρατό. Οι καταθέσεις αυξήθηκαν και πάλι σημαντικά πριν από τις εκλογές του 2014. Θα είναι ενδιαφέρον να παρακολουθήσουμε τον βαθμό στον οποίο οι καταθέσεις μετακινούνται από το Μπαγκλαντές στην ελβετική τράπεζα ή σε άλλους προορισμούς του εξωτερικού τους μήνες πριν από τις εκλογές.

Κάποιοι λένε ότι 1.000 crore taka ταξιδεύουν παράνομα από το Μπαγκλαντές στον Καναδά κάθε μέρα. Αν και αυτός ο αριθμός μπορεί να είναι συζητήσιμος, η φύση του προβλήματος δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. Καθώς οδεύουμε προς τις εκλογές τον Δεκέμβριο ή τον Ιανουάριο, μπορούμε να υποθέσουμε ότι η φυγή κεφαλαίων θα αυξηθεί.

Η μόνη αχτίδα ελπίδας είναι ότι εμείς ως λαός εξαρτόμαστε ο ένας από τον άλλο, ειδικά μέσω της άτυπης οικονομίας μας, η οποία δημιουργεί το 85 τοις εκατό των θέσεων εργασίας. Αυτή η άτυπη οικονομία τροφοδότησε, προστάτευσε και μας βοήθησε να επιβιώσουμε από την πανδημία. Ενώ οι ισχυροί συνεχίζουν να λεηλατούν και να σχεδιάζουν αξιώματα, οι άνθρωποι συνεχίζουν να εργάζονται σκληρά, να καινοτομούν και να επιμένουν. Αν είχαμε μόνο πολιτική και διεθνή ηγεσία με στόχο την επίτευξη των συμφερόντων του λαού και των μαζών, τι δεν θα μπορούσαμε να πετύχουμε;

Ο Rayan Hassan είναι Εκτελεστικός Διευθυντής του Φόρουμ ΜΚΟ της Ασιατικής Τράπεζας Ανάπτυξης.