Ακρωτήρι, Σαντορίνη – Πόλη της εποχής του Χαλκού διατηρημένη σε ηφαιστειακή τέφρα

Το Ακρωτήρι, η πόλη 3.600 ετών στη Σαντορίνη που θάφτηκε από τέφρα από μια τεράστια ηφαιστειακή έκρηξη το 1650 π.Χ., παγωμένη στη δόξα της εποχής του Χαλκού, χρησιμεύει ως μια συναρπαστική χρονική κάψουλα για τους σύγχρονους αρχαιολόγους που μαθαίνουν καθημερινά για το μυστήριο. ζωή των κατοίκων του.

Βρίσκεται στο ελληνικό νησί που τότε λεγόταν Θήρα από τον θρυλικό ηγεμόνα του νησιού, τη Θήρα, η αρχαία πόλη ήταν μέρος του μινωικού πολιτισμού, ο οποίος άνθισε εκεί και στο κοντινό νησί της Κρήτης.

Η έκρηξη του ηφαιστείου του νησιού – που αρχικά ονομαζόταν “ισχυρός λόφος” ή “κυκλικό” – κατέστρεψε όλη τη ζωή στο νησί και εξαφάνισε μια ολόκληρη πόλη -κράτος, κάτι που οι αρχαιολόγοι έχουν αποδείξει ότι ήταν μέρος του μινωικού πολιτισμού.

Το γεγονός ήταν τόσο καταστροφικό που ένα σύννεφο τέφρας που σχηματίστηκε από αυτό που είχε απομείνει από το νησί της Θήρας έκανε τον γύρο της Γης για δύο χρόνια, σύμφωνα με τους αρχαίους συγγραφείς, ωθώντας τη Γη σε μια περίοδο παγκόσμιου κρύου.

Με τα κομψά τριώροφα και τετραώροφα κτίρια του διακοσμημένα με έγχρωμη πέτρα και την λαμπρή δημόσια τέχνη, συμπεριλαμβανομένων των τοιχογραφιών, που μαρτυρούν έναν εξαιρετικά εξελιγμένο και κομψό πολιτισμό, θέτει το ερώτημα:

Wasταν η Σαντορίνη η πραγματική Ατλαντίδα, η θρυλική πόλη μεγάλης ομορφιάς που βυθίστηκε κάτω από τα κύματα, στο ίδιο μέρος για το οποίο έγραψε ο Πλάτων και που τιμωρήθηκε για την αλαζονεία του, 1.000 χρόνια πριν χτιστεί η Ακρόπολη;

Το ερώτημα μπορεί να μην απαντηθεί ποτέ προς ικανοποίηση όλων, αλλά αυξάνονται οι αποδείξεις ότι αυτό μπορεί να είναι αλήθεια.

Ο Πλάτων στα γραπτά του ο Τίμαιος και ο Κριτίας περιέγραψαν την ομορφιά του άλλοτε μεγάλου και μιλιταριστικού νησιού, του οποίου οι κάτοικοι γοητεύτηκαν και αλαζονίστηκαν τόσο που οι θεοί κατέστρεψαν την πόλη ως τιμωρία.

Ο λαμπρός αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος δήλωσε ότι η πόλη κάποτε περικύκλωνε την ίδια την Αθήνα με το ναυτικό της, αλλά οι Αθηναίοι απέκρουσαν εύκολα την επίθεση. Τότε οι θεοί τιμώρησαν το νησιωτικό έθνος για την αλαζονεία του, πνίγοντάς το κάτω από τα κύματα του Αιγαίου.

Ένα ντοκιμαντέρ που προβλήθηκε πρόσφατα στο Discovery Channel στο πλαίσιο της σειράς “Blowing Up History” λέει ότι η χαμένη αρχαία πόλη της Ατλαντίδας μπορεί να ήταν στην πραγματικότητα το ελληνικό νησί της Σαντορίνης.

Σκεπασμένο σε στάχτη 200 μέτρων από την έκρηξη του ηφαιστείου, σχεδόν αφάνταστες καλλιτεχνικές περιουσίες δείχνουν μια υπερβολική περιουσία, που ανακαλύφθηκε πρόσφατα στο Ακρωτήρι, στο νότιο άκρο του νησιού, παρέχοντας πιο συναρπαστικές ενδείξεις για την πραγματική του ταυτότητα.

Η πόλη ήταν τόσο εντελώς θαμμένη σε ηφαιστειακή τέφρα που τα απομεινάρια θαυμάσιων τοιχογραφιών, πολλά έργα τέχνης και άλλα αντικείμενα έχουν διατηρηθεί τόσο καλά, όπως συνέβη αργότερα στην πόλη της Πομπηίας, κοντά στον ιταλικό Βεζούβιο.

Το γεγονός που αιχμαλώτισε τη ζωή εκείνη τη στιγμή μας επιτρέπει να κοιτάξουμε την πόλη σήμερα ακριβώς όπως την είδαν για τελευταία φορά οι κάτοικοί της.

Μεγάλο μέρος της προϊστορικής πόλης του Ακρωτηρίου καταστράφηκε από τον σεισμό που προηγήθηκε αμέσως της ηφαιστειακής έκρηξης.

Ο Χρήστος Δούμας, ομότιμος καθηγητής προϊστορικής αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και ο οποίος υπηρέτησε ως διευθυντής ανασκαφών στο Ακρωτήρι από το 1975, πιστεύει ότι πέρασαν μόνο λίγες ημέρες μεταξύ του σεισμού και της ηφαιστειακής έκρηξης.

Λέει ότι τα αρχαιολογικά ευρήματα δείχνουν ότι μερικοί άνθρωποι επέστρεψαν μετά τον σεισμό για να αρχίσουν να εργάζονται για την αποκατάσταση των σπιτιών τους. Δυστυχώς, ο σεισμός ήταν απλώς ένα προοίμιο για τη μαζική έκρηξη του ηφαιστείου λίγες ημέρες μετά από αυτό.

Οι επιστήμονες λένε ότι ισχυροί δυτικοί άνεμοι κατά την έκρηξη του ηφαιστείου. Έτσι όλη η στάχτη και οι αναθυμιάσεις μεταφέρθηκαν προς τα ανατολικά του νησιού. Οι κάτοικοι πιθανότατα δεν θα είχαν χρόνο να εκκενώσουν ολόκληρο το νησί – και ακόμη κι αν το είχαν, είναι αμφίβολο ότι θα είχαν επιβιώσει για να φτάσουν σε άλλο νησί πάνω από τη θάλασσα υπό αυτές τις συνθήκες.

Σε ανακοίνωσή του μετά τις ανασκαφές του το 2020, το ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού ανακοίνωσε ότι πρόσφατα αποκαλύφθηκαν σημαντικά νέα ευρήματα κατά τη διάρκεια των ανασκαφών στον αρχαιολογικό χώρο του Ακρωτηρίου.

Οι περισσότερες από τις πρόσφατες ανακαλύψεις σχετίζονται με την καθημερινή ζωή των ανθρώπων που ζούσαν στο νησί πριν από την ηφαιστειακή έκρηξη που κατέστρεψε το μεγαλύτερο μέρος του νησιού και μπορεί επίσης να έδωσε ένα μοιραίο πλήγμα στον μινωικό πολιτισμό στην Κρήτη.

Τα συνηθισμένα αντικείμενα που χρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι του νησιού – ακόμη και απίστευτα καμένα ρούχα και φρούτα – που βρέθηκαν στις ανασκαφές του 2020 ήταν πιθανώς τα τελευταία πράγματα που χρησιμοποίησε η Σαντορίνη τις στιγμές πριν από την καταστροφική ηφαιστειακή έκρηξη.

Επιπλέον, έχουν βρεθεί περισσότερα από 130 πλοία που οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι πιθανότατα σχετίζονται με τον τόπο ταφής.

Σε ανακοίνωση του Υπουργείου Πολιτισμού που εκδόθηκε μετά την ανασκαφή το 2020, αναφέρεται ότι μεταξύ των νέων ανακαλύψεων ήταν τέσσερα πλοία που ανακαλύφθηκαν εν μέρει σε προηγούμενες ανασκαφές.

Άλλα ευρήματα περιλαμβάνουν χάλκινα αντικείμενα, συμπεριλαμβανομένων δύο μεγάλων πλεξούδων και μικροσκοπικών πυρήνων κέρατων, καθώς και μικρά θραύσματα και χάντρες από έναν ή περισσότερους κόμβους.

Μεταξύ των δεκάδων άλλων νέων ευρημάτων, το Υπουργείο Πολιτισμού σημείωσε ότι μια αναγραφή, αποτελούμενη από γραμμική Α και ιδεογράμματα, γραμμένη με μελάνι σε κάτι που πιθανόν σχετίζεται με τη χρήση ενός κτιρίου, ανακαλύφθηκε επίσης κατά την ανασκαφή.

Το Υπουργείο Πολιτισμού κατέληξε λέγοντας ότι οι επιστήμονες αναμένουν να αποκαλύψουν πολλά επιπλέον μικρότερα και μεγαλύτερα ευρήματα στα επόμενα στάδια των εργασιών, που συνεχίζονται στον χώρο του Ακρωτηρίου.

Ο πολιτισμός του νησιού άκμασε πριν από 3.000 χρόνια πριν οι κάτοικοί του σκοτωθούν βίαια από μια ηφαιστειακή έκρηξη – αλλά οι ερευνητές λένε ότι ο πολιτισμός του υπήρχε χιλιάδες χρόνια πριν από εκείνη την εποχή.

Από την ανακάλυψή του στα μέσα του 19ου αιώνα, έχουν ανακαλυφθεί όλο και περισσότεροι πίνακες ζωγραφικής, αντικείμενα και κτίρια, καθένα από τα οποία υποδηλώνει έναν εξαιρετικά προηγμένο και πλούσιο πολιτισμό.

«Τα στοιχεία αυτής της σύνδεσης μπορούν να βρεθούν στις εκπληκτικές τοιχογραφίες που κοσμούν τους τοίχους κάθε σπιτιού», λέει το νέο ντοκιμαντέρ.

Οι τοιχογραφίες στο Ακρωτήρι παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη μελέτη της μινωικής τέχνης, επειδή διατηρούνται πολύ καλύτερα από αυτές της Κνωσού και άλλων τοποθεσιών στην Κρήτη, σχεδόν όλες από τις οποίες έχουν επιβιώσει μόνο σε μικρά τμήματα, συνήθως πέφτοντας στο έδαφος.

Ο πολιτισμός άνθισε στη Θήρα για χιλιάδες χρόνια πριν από την έκρηξη του ηφαιστείου

Η νέα ταινία του Discovery Channel προσδίδει νέα πίστη στη θεωρία ότι η Σαντορίνη μπορεί να είναι στην πραγματικότητα η τοποθεσία της θρυλικής πόλης.

Τώρα προστατευμένοι από τον νεότερο επίσκοπο, οι ερευνητές συνεχίζουν να ανακαλύπτουν περισσότερους θησαυρούς του παρελθόντος που θάφτηκαν στο Ακρωτήρι, όπως στην Πομπηία, διατηρώντας έναν πολιτισμό και κειμήλια ενός λαού που χάθηκε για πάντα.

Όπως ακριβώς περιέγραψε ο Πλάτωνας, “αυτοί οι ζωηροί πίνακες απεικονίζουν έναν παράδεισο γεμάτο στροβιλισμένα χρώματα και εξωτικά λουλούδια και ζώα. Καταγράφουν ένα στιγμιότυπο από τους ντόπιους. Είναι αποδείξεις ενός πλούσιου και ιδιαίτερα ανεπτυγμένου πολιτισμού”, λένε οι ιστορικοί του Discovery Channel.

Αν και κανένας άλλος συγγραφέας εκείνη την εποχή – ή ομολογουμένως οποιαδήποτε άλλη εποχή – δεν περιέγραψε την Ατλαντίδα, τα λόγια του Πλάτωνα συνεχίστηκαν στην ιστορία και χιλιάδες ιστορικοί προσπάθησαν να εντοπίσουν την ακριβή τοποθεσία του πλούσιου νησιού που θεωρήθηκε ως παράδεισος στη γη.

Ωστόσο, το γεγονός ότι εξαφανίστηκε σχεδόν αμέσως μετά την καταστροφική έκρηξη του αρχαίου ηφαιστείου “κάνει πολλούς να πιστεύουν ότι η Σαντορίνη είναι το χαμένο νησί της Ατλαντίδας”, σύμφωνα με το ντοκιμαντέρ.

«Στην ακμή της», λέει η ταινία, «τα στενά δρομάκια της είναι πολύ λιθόστρωτα και η αυλή του είναι γεμάτη με γραφικά σπίτια ύψους τριών και τεσσάρων ορόφων. Ένα σύμπλεγμα πολύχρωμων λίθων κοσμεί τις προσόψεις.

«Τα ερείπια δείχνουν έναν εξαιρετικά ανεπτυγμένο πολιτισμό που άνθισε εδώ για χιλιάδες χρόνια πριν το απότομο τέλος του».

Η ταινία δείχνει πώς μια ηφαιστειακή έκρηξη έπληξε το νησί, όπως περιγράφεται από τον Πλάτωνα.

Η γιγαντιαία έκρηξη, που θεωρείται μία από τις μεγαλύτερες ηφαιστειακές εκρήξεις τα τελευταία χιλιάδες χρόνια, δημιούργησε ένα σύννεφο ύψους 20 μιλίων που βρέχει τέφρα σε εδάφη τόσο μακριά όσο και στην Αίγυπτο-200 μίλια από τη Σαντορίνη.

«Οι αρχαίοι συγγραφείς περιέγραψαν πώς ένα σύννεφο τέφρας βύθισε τον κόσμο στο σκοτάδι, προκαλώντας έναν παγκόσμιο χειμώνα δύο ετών», λέει ο αφηγητής.

Η έκρηξη ήταν τόσο μαζική που κατανάλωσε σχεδόν ολόκληρη τη μάζα της γης, με αποτέλεσμα να σχηματιστεί μια τεράστια καλντέρα μέσα στα «χέρια» της Σαντορίνης, τα υπολείμματα της οποίας σχηματίζουν το σχήμα μιας γιγάντιας ημισελήνου.

Το σχήμα του νησιού άλλαξε αμέσως για πάντα μετά τη μοιραία έκρηξη, καθώς ολόκληρη η καλντέρα είχε διάμετρο 7 μίλια και είναι ένα ενεργό ηφαίστειο μέχρι σήμερα, αν και γεμάτο θαλασσινό νερό.

Περισσότερα από 3.000 χρόνια αργότερα, η γοητεία με το ενδεχόμενο το αρχικό νησί να ήταν το χαμένο νησί της Ατλαντίδας συνεχίζει να προκαλεί ενθουσιασμό στους αρχαιολόγους και τους ιστορικούς σήμερα.

Ο Έλληνας αρχαιολόγος Σπύρος Μαρινάτος Ακρωτήρι το ανακάλυψε το 1967. Από τότε, έγινε ένα από τα μεγαλύτερα εν εξελίξει έργα ανασκαφών στον κόσμο. Είτε η Σαντορίνη είναι το χαμένο νησί της Ατλαντίδας είτε όχι, οι θησαυροί της δείχνουν την εκπληκτική ομορφιά και τη μεγάλη κομψότητα ενός χαμένου πλέον πολιτισμού.

Ομολογουμένως, ο Πλάτωνας είναι γνωστό ότι δανείστηκε μερικές από τις ιστορίες, τις ιστορίες και τις μεταφορές του από τις αρχαίες προφορικές παραδόσεις και μπορεί ποτέ να μην δείξει χωρίς αμφιβολία ότι η Σαντορίνη είναι το ίδιο ιστορικό νησί που έχει βυθιστεί κάτω από τα κύματα.

Ωστόσο, φαίνεται ότι υπάρχουν πολλές περιστασιακές αποδείξεις ότι αυτό το φανταστικά πλούσιο νησί-με τους πλακόστρωτους δρόμους, τα όμορφα διακοσμημένα σπίτια και τις πολυτέλειες κάθε είδους-μπορεί να είναι η ίδια Ατλαντίδα που έχει μείνει στην ιστορία και τη λαογραφία.