Η πανδημία του Covid-19 δίνει νέες ελπίδες σε μια από τις χώρες που συρρικνώνονται ταχύτερα στον κόσμο

Μετά από δεκαετίες μαζικής μετανάστευσης από χώρες του πρώην Ανατολικού Μπλοκ σε πιο προσοδοφόρες ευκαιρίες στη Δύση, η ροή των ανθρώπων στην Ευρώπη δείχνει σημάδια μείωσης.

Στην Εσθονία, ο αριθμός των επιστρεφόντων στη χώρα έχει ξεπεράσει τον αριθμό των μεταναστών από το 2017. Η καθαρή μετανάστευση στην Πολωνία βρίσκεται σε μαύρη θέση από το 2016. Αυτή η τάση επιταχύνθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Η Λιθουανία, η οποία έχει χάσει το ένα τέταρτο των πολιτών της από το 1990, παρουσίασε ελαφρά αύξηση του πληθυσμού πέρυσι, καθώς COVID-19 Σταμάτησε τα μεταναστευτικά κύματα που έχουν αποστραγγίσει εδώ και καιρό τη νεολαία της χώρας.

Η μεταμόρφωση δεν ήταν ποτέ αλλού πιο δραματική Βουλγαρία.

Πριν από την πανδημία, η Βουλγαρία αναμενόταν να είναι η δεύτερη πιο γρήγορα συμβαλλόμενη χώρα στον κόσμο μετά τη Λιθουανία, σύμφωνα με πρόβλεψη των Ηνωμένων Εθνών. Ο πληθυσμός της μειώθηκε από περίπου 9 εκατομμύρια στα τέλη της δεκαετίας του 1980 σε σχεδόν 7 εκατομμύρια σήμερα.

Όμως πέρυσι, η καθαρή μετανάστευση στη χώρα έγινε θετική για πρώτη φορά μετά από περισσότερο από μια δεκαετία. Περίπου 30 χιλιάδες περισσότεροι άνθρωποι μετανάστευσαν στη Βουλγαρία από ό,τι έφυγαν από τη χώρα το 2020, η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων είναι Βούλγαροι πολίτες.

Τώρα, το ερώτημα είναι αν αυτοί οι παλιννοστούντες θα επιβιώσουν. Η απάντηση θα έχει σημαντικές επιπτώσεις και για τις δύο πλευρές της ηπείρου. Οι χώρες της Δυτικής Ευρώπης αντιμετωπίζουν ελλείψεις εργατικού δυναμικού ρεκόρ, με πολλές θέσεις εργασίας που συνήθως κατέχουν αλλοδαποί εργαζόμενοι να παραμένουν κενές. Και σε χώρες όπως η Βουλγαρία, η επιστροφή των μεταναστών θα ήταν ευλογία για τις οικονομίες που έχουν εκτοπίσει ειδικευμένους εργάτες και νέους για μια ολόκληρη γενιά.

«Το κύμα των ανθρώπων που εγκαταλείπουν την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη για τη Δύση έχει φτάσει στο αποκορύφωμά του», δήλωσε ο Ognyan Georgiev, Επισκέπτης Συνεργάτης στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων.

Πέρυσι, διεξήγαγε μια μελέτη που διαπίστωσε ότι δεκάδες χιλιάδες Βούλγαροι που ζούσαν στο εξωτερικό για μεγάλο χρονικό διάστημα είχαν επιστρέψει στην πατρίδα τους κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

«Ένα μεγάλο ποσοστό από αυτούς μπορεί να παραμείνει», είπε για τους παλιννοστούντες. “Αυτή είναι πραγματικά μια οικονομική ώθηση – όχι μόνο για τη Βουλγαρία, αλλά για χώρες όπως η Ρουμανία και η Πολωνία. Συνειδητοποιήθηκε ότι μπορείτε να έχετε μια καλή ποιότητα ζωής στην Ανατολική Ευρώπη.”

Όταν ο κ. Alekseev, 29 ετών, επέστρεψε στη Σόφια πέρυσι, σκέφτηκε ότι η μετακόμιση μπορεί να ήταν προσωρινή. Σύντομα όμως αποφάσισε να μην ξαναφύγει στο εξωτερικό.

Αν και κερδίζει περίπου τα μισά από αυτά που έκανε στο αεροδρόμιο της Νίκαιας, στη Γαλλία, είπε ότι τα χρήματα πηγαίνουν πολύ περισσότερο από αυτό. Μένει στο κέντρο της πόλης δίπλα σε ένα περιποιημένο καταπράσινο πάρκο. Πηγαίνει σε εστιατόρια περισσότερο από ό,τι μπορεί να αντέξει οικονομικά στη Γαλλία, και εξακολουθεί να καταφέρνει να εξοικονομήσει χρήματα.

Το γραφείο του στην Telus International, την εταιρεία outsourcing όπου επιβλέπει μια γαλλόφωνη ομάδα, περιλαμβάνει ένα ιδιωτικό γυμναστήριο με θέα 360 μοιρών στην πόλη. Πολλοί από τους φίλους του στο γυμνάσιο – μια γαλλική σχολή εμβάπτισης που συνήθως στέλνει πολλούς αποφοίτους στο εξωτερικό – έχουν επίσης πάει σπίτι τους.

«Η Σοφία με εξέπληξε», είπε ο κ. Αλεξέγιεφ. «Προσφέρει πολλές ευκαιρίες, ακόμα καλύτερες από ορισμένες δυτικές πόλεις, όσον αφορά την ποιότητα ζωής».

Γενικά, ωστόσο, η ποιότητα ζωής στη Βουλγαρία υστερεί πολύ σε σχέση με το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης. Είναι η φτωχότερη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η δυσπιστία προς τους κυβερνητικούς θεσμούς είναι διάχυτη. Λιγότερο από το 30% των πολιτών έχουν εμβολιαστεί κατά του Covid-19, που είναι η χαμηλότερη σε μάζα. Μια μελέτη από τη Διεθνή Διαφάνεια βρήκε Το ένα πέμπτο των κατοίκων είπε ότι είχαν δωροδοκήσει για να λάβουν υγειονομική περίθαλψη το προηγούμενο έτος, το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό στην Ευρωπαϊκή Ένωση, πίσω μόνο από τη γειτονική Ρουμανία.

Τον Απρίλιο, μετά από μήνες διαδηλώσεων κατά της διαφθοράς, ο πρωθυπουργός δεν κατάφερε να κερδίσει αρκετές έδρες για να σχηματίσει κυβέρνηση και παραιτήθηκε από το κοινοβούλιο. Η υπηρεσιακή κυβέρνηση ανέλαβε μέχρι να σχηματιστεί νέα κυβέρνηση νωρίτερα αυτό το μήνα, μετά τις εκλογές τον Νοέμβριο και μήνες πολιτικής αναταραχής.

Η Magdalena Kostova, δημογράφος στο Εθνικό Στατιστικό Ινστιτούτο της Βουλγαρίας, είπε ότι ήταν δύσπιστη ότι πολλοί από τους επαναπατρισθέντες θα έμεναν για πολύ. Είπε ότι οι οικονομικές ευκαιρίες, η εκπαίδευση και η πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες εξακολουθούν να είναι πολύ καλύτερες αλλού στην Ευρώπη.

«Υπήρξαν βελτιώσεις στις συνθήκες διαβίωσης τα τελευταία χρόνια, αλλά αυτές είναι κυρίως στη Σόφια», είπε η κ. Kostova. «Αυτό δεν συμβαίνει πουθενά αλλού στη χώρα».

Στη βορειοδυτική Βουλγαρία, την πιο ερημωμένη περιοχή, τα χωριά έχουν γίνει πόλεις-φαντάσματα. Ελπίζοντας να προσελκύσει επιχειρήσεις στην περιοχή, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει χρηματοδοτήσει νέους δρόμους, γέφυρες και σιδηροδρόμους. Αλλά και σε εργοστάσια που έχουν ριζώσει, πολλές δουλειές έχουν αυτοματοποιηθεί. Σκοτεινές σειρές από σπίτια στα προάστια, που χτίστηκαν από μετανάστες με χρήματα.

Ο Ivailo Ivanov εργάστηκε στο εξωτερικό ως ζαχαροπλάστης σε κρουαζιερόπλοια και ήταν μέρος της φυγής από την επαρχία Vratsa, στη βορειοδυτική Βουλγαρία, η οποία έχει χάσει σχεδόν το 40% του πληθυσμού της τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Από το 2005, συνήθως περνά μόνο μερικούς μήνες στο σπίτι κάθε χρόνο.

Όταν όμως ο κλάδος της κρουαζιέρας σταμάτησε την άνοιξη του 2020, ο κ. Ιβάνοφ είχε αποκλειστεί στη Βράτσα. Βρήκε δουλειά με ταχυμεταφορές, αλλά πλήρωσε λιγότερο από το ένα τέταρτο όσων έφτιαχνε στις βάρκες. Το χρέος άρχισε να συσσωρεύεται.

Τον Μάρτιο έφυγε ξανά από τη χώρα και τώρα εργάζεται σε ξενοδοχείο στη Γερμανία. Αν και είπε ότι θα προτιμούσε να μείνει στη Βουλγαρία – όπου ο ίδιος και η σύζυγός του έχουν ένα σπίτι και μπορούν να περάσουν χρόνο με τα δύο παιδιά του – είπε ότι δεν είχε άλλη επιλογή από οικονομική άποψη.

«Οι μισθοί στη Βουλγαρία είναι καταστροφή», είπε. «Οι ιδιοκτήτες οποιασδήποτε επιτυχημένης επιχείρησης αντιμετωπίζουν τους ανθρώπους σαν σκλάβους».

Μέχρι τις τελευταίες εβδομάδες, οι ευκαιρίες στη Δυτική Ευρώπη απαιτούσαν περισσότερους εργάτες στην Ανατολή, καθώς οι μεγαλύτερες οικονομίες της ηπείρου απαιτούσαν περισσότερους εργάτες. Η Γερμανία έχει περισσότερες από ένα εκατομμύριο κενές θέσεις εργασίας μετά την απότομη πτώση της καθαρής μετανάστευσης και οι αξιωματούχοι λένε ότι θέλουν να προσελκύουν περίπου 400.000 ειδικευμένους εργάτες από το εξωτερικό κάθε χρόνο. Βέλγιο, Ολλανδία, Αυστρία και Ηνωμένο Βασίλειο Όλα τα ρεκόρ κενών θέσεων έχουν καταρριφθεί Αυτή την χρονιά.

Στη Λιθουανία, μια από τις λίγες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης που δημοσιεύει μηνιαίες στατιστικές για τη μετανάστευση, ο αριθμός των μεταναστών άρχισε να αυξάνεται τον Αύγουστο. Όμως η εμφάνιση του Μεταβλητή Omicron Προς το παρόν αναστέλλονται τα διεθνή ταξίδια.

Ο Ατάνας Μπεκάνοφ, ο οποίος διετέλεσε αντιπρόεδρος της κυβέρνησης για τη διαχείριση των κονδυλίων της ΕΕ υπό την υπηρεσιακή κυβέρνηση της Βουλγαρίας, είπε ότι η πανδημία έδωσε στη χώρα μια ευκαιρία. Είπε ότι όσο περισσότερο μένουν οι άνθρωποι στη Βουλγαρία, τόσο περισσότερες πιθανότητες έχουν να μείνουν μόνιμα: «Έχουν συνηθίσει όλο και περισσότερο να είναι εδώ».

Περιέγραψε τη συρρίκνωση του πληθυσμού της Βουλγαρίας ως «την κύρια μακροπρόθεσμη πρόκληση» και τη μαζική έξοδο των νέων «εξαιρετικά απογοητευτική».

Ο ίδιος ο κ. Μπεκάνοφ επέστρεψε στη Βουλγαρία κατά τη διάρκεια της επιδημίας. Μετά την παραίτηση του πρωθυπουργού τον Απρίλιο, ο Μπεκάνοφ επέστρεψε από την Αυστρία, όπου εργαζόταν για διδακτορικό, για να ενταχθεί στην προσωρινή κυβέρνηση που ανέλαβε.

Είπε ότι όσοι σπουδάζουν στο εξωτερικό πρέπει να επιστρέψουν στη Βουλγαρία. Ωστόσο, μετά την ανάληψη της νέας κυβέρνησης, είπε ότι πιθανότατα θα επιστρέψει στη Βιέννη.

γράψε σε Ο Ian Lovett στο ian.lovett@wsj.com