Κριτική: Το αρχαίο agitprop από την Περσία έρχεται στο Getty Villa

Η δημοσιότητα δεν είναι αυτό που ήταν.

Αυτές τις μέρες, μια ταινία τόσο άθλια όσο το «2000 Mules», ένα μεγάλο κινηματογραφικό ψέμα για το μεγάλο ψέμα ότι η αχαλίνωτη απάτη των ψηφοφόρων αρνείται την επανεκλογή του τελευταίου προέδρου των ΗΠΑ, είναι αυτό που λογίζεται ως έξυπνη παραπληροφόρηση. Χλευάζεται ευρέως, είναι ένα τρελό «Triumph of the Will» χωρίς τις τυπικές δεξιότητες της ναζί σκηνοθέτιδας Leni Riefenstahl – Pollution without Beauty, The Triumph of Robbs and the Grifters.

Ω, για τις περασμένες μέρες της αρχαίας Περσίας.

Ποια προπαγάνδα εμφανίστηκε μαγευτικά σε μια περίτεχνη ασημένια πλάκα που αποδεικνύει την τελευταία αίθουσα της «Περσία: Αρχαίο Ιράν και ο Κλασικός Κόσμος», μια νέα έκθεση στη Βίλα Getty στο Pacific Palisades. Κατασκευασμένο στην Κωνσταντινούπολη γύρω στο 629-630 μ.Χ., την περίοδο κατά την οποία η ανατολική ρωμαϊκή δύναμη του Βυζαντίου κέρδισε εκπληκτικά έναν πόλεμο ενάντια στην Αυτοκρατορία των Σασσανιδών στην Περσία, το πάνελ μήκους περίπου 20 ιντσών διαθέτει περίτεχνο χαρακτικό βάσης που σημαίνει ότι βοηθά στη στερέωση της νίκης. Στα Τρία Χρονικά, αφηγείται την ιστορία του Δαβίδ και του Γολιάθ.

Ο Δαβίδ είναι ο αντικαταστάτης του Ηρακλή, του αδυσώπητα αντιμαχόμενου Ρωμαίου βασιλιά. Ο Γολιάθ είναι ο μεγαλύτερος, μεγαλύτερος και ισχυρότερος εκπρόσωπος της Περσίας, που ιδρύθηκε πριν από χίλια χρόνια. Στην κορυφή, οι δυο τους συμφώνησαν να τσακωθούν ενώ ο θεός του ποταμού τον κοιτούσε μπερδεμένος.

Στη μέση, το ευρύτερο από τα τρία ρεκόρ, ξεκίνησε το ματς. Σήκωσε το δόρυ του Γολιάθ και τη μεγάλη ασπίδα του, ενώ ο Δαβίδ κουβαλούσε τη σφεντόνα του και κουνούσε τον σκόρπιο μανδύα του στον αντίπαλό του. Πώς θα μπορούσαν να εξελιχθούν τα πράγματα από εδώ προτάθηκε από τους στρατιώτες που παρατάχθηκαν πίσω από τους μαχητές: το δίδυμο του Δαβίδ να στέκεται όρθιο και ακίνητο, και ο Γολιάθ να γυρίζει και να γέρνει μακριά, έτοιμος να κυλήσει.

Στο κάτω μητρώο προκύπτει το συμπέρασμα: ο Δαβίδ τρυπάει το κεφάλι του Γολιάθ, πιθανώς το σπαθί του. Πλαισιώστε τα, ένας μεγάλος σωρός από γιγάντιους διάσπαρτους βραχίονες στα δεξιά νάνουν τον μικρό γερανό του νικητή και τρεις μικρούς ογκόλιθους στα αριστερά.

Ο εντυπωσιακός κατάλογος της έκθεσης, που ετοίμασαν ο διευθυντής της Γκαλερί Getty, Timothy Potts και οι επιμελητές Jeffrey Speer και Sarah E. Coles, παρέχει ένα αξιοσημείωτο ιστορικό συμπέρασμα. Ο Ηράκλειος, στην αιματηρή βυζαντινή νίκη του επί της Περσίας, πιστεύεται ότι αποκεφάλισε τον Σασσανίδη διοικητή. Αυτό θα έκανε την ασημένια πλάκα ένα πολύ συγκεκριμένο σύμβολο του Ανατολικού Ρωμαίου Αυτοκράτορα ως ορισμένου ήρωα του Θεού στη γη, όπως ο Ντέιβιντ, ο αουτσάιντερ νικητής στον αγώνα ενάντια στον παλαιστινιακό γίγαντα.

Τώρα, αυτό είναι κάποια δημοσιότητα! Η μεγάλη, ερωτικά σχεδιασμένη πλάκα, κατασκευασμένη από ασήμι, κατάλληλη για ένα τόσο πολύτιμο πορτρέτο θα ήταν πιθανώς ένα βασιλικό δώρο φτιαγμένο για να εντυπωσιάσει έναν αξιωματούχο. Ο Ηρακλής διαδίδει. Φουσκώνει την εικόνα του, τονίζει την ευσεβή κατοχή του και βάζει τα χρήματά του εκεί που είναι το στόμα του.

Η παράσταση χωρίζεται σε τρεις ενότητες, καθεμία από τις οποίες επικεντρώνεται σε μια διαφορετική Περσική Αυτοκρατορία. Οι Αχαιμενίδες (550-330 π.Χ.), που ίδρυσε ο Μέγας Κύρος και επεκτάθηκαν από τον Δαρείο Α’, ξεκίνησαν τα πράγματα και μεγάλωσαν σε 2 εκατομμύρια τετραγωνικά μίλια – σε όλη τη διαδρομή από τα Βαλκάνια μέχρι την κοιλάδα του Ινδού. Ήταν η μεγαλύτερη αυτοκρατορία όλων των εποχών, μέχρι που έφτασε ο Έλληνας Μέγας Αλέξανδρος με τον στρατό του και κατέστρεψε τα πράγματα.

Οι Πάρθοι (247 π.Χ. – 224 μ.Χ.) κατέλαβαν τον Δρόμο του Μεταξιού προς την Κίνα, συγκεντρώνοντας μεγάλο πλούτο από το εμπόριο και τον αμοιβαίο πλουτισμό με τον ελληνικό πολιτισμό. Οι Σασσανίδες (224-651 μ.Χ.), αρχαίοι αντίπαλοι της αδηφάγας Ρώμης, επέδειξαν αξιοσημείωτη αντοχή, που κράτησε περισσότερο από τέσσερις αιώνες.

Περιττό να πούμε ότι πολλά έχουν συμβεί στην Περσία κατά τη διάρκεια χιλίων ετών. Τόσο, μάλιστα, για να εκπροσωπηθεί πλήρως μια μικρή γκαλερί. Περσία: Το Αρχαίο Ιράν και ο Κλασικός Κόσμος είναι ισχυρό σε παραδείγματα υλικού πολιτισμού – αγγεία, κοσμήματα, νομίσματα, πέτρες και μεταλλικά είδη, αρχιτεκτονική και άλλα κοινά αντικείμενα της καθημερινής ζωής, κυρίως μεταξύ της ελίτ. Όμως, κοιτάζοντας τις τρεις μικρές αίθουσες του μουσείου, είναι μια μικρογραφία ενός μικροσκοπικού πίνακα.

«Ανακούφιση με λιοντάρι και ταύρο σε μάχη», Αχαιμενίδης, 359-338 π.Χ., ασβεστόλιθος

(Κρίστοφερ Νάιτ/Los Angeles Times)

Ωστόσο, υπάρχουν υπέροχα μεμονωμένα πράγματα να δείτε. Εξαιρετικά δάνεια ήρθαν από το Λούβρο στο Παρίσι, το Βρετανικό Μουσείο στο Λονδίνο, το Ινστιτούτο Ανατολής στο Σικάγο και αλλού. Πίνακας Δαβίδ και Γολιάθ από το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης στη Νέα Υόρκη.

Ανάμεσα στα έργα είναι ένα θραύσμα ενεπίγραφης ασβεστολιθικής σκάλας από την τελετουργική πρωτεύουσα της Περσέπολης. (Καθημερινά, παρουσιάζεται ένα καθηλωτικό βίντεο από το κεντρικό παλάτι της πρωτεύουσας στον πρώτο όροφο της βίλας Getty· μπορείτε επίσης να το δείτε στο getty.edu/persepolis.) Στο κομμάτι, το λιοντάρι, που φαίνεται στη φωτογραφία, είναι στερεωμένο στο πίσω μέρος ενός ταύρου, σμιλεμένο πλευρικά. Δύο ισχυρές φυσικές δυνάμεις, ζώα με βασιλικούς δεσμούς, δίνουν μια θανατηφόρα μάχη.

Ο δυναμισμός του ανάγλυφου προέρχεται από τις έξοχα εκτελεσμένες οπτικές εντάσεις. Μια οφιοειδής οργανοειδής γραμμή που περιγράφει σχήματα δημιουργεί μια μυϊκή μετωπική κίνηση, κατάλληλη για σκάλες. Η ανταγωνιστική κατακόρυφη σύνθεση της πρόσοψης και των τρόπων προφίλ είναι αρχιτεκτονική, όπως και η δομή του κτιρίου. Τα επαναλαμβανόμενα αρθρωτά σχέδια ζωνών ζώων και γούνας τονίζουν τη διακοσμητική λειτουργία του ανάγλυφου. Η εξισορρόπηση όλων δεν είναι κατόρθωμα, έγινε με τόσο μαεστρία από έναν σχεδιαστή που έχασε το όνομά του στην ιστορία.

“Darik Darius I” περίπου το 510 π.Χ., έφυγε.

(American Coinage Association)

Λιοντάρια και ταύροι εμφανίστηκαν στα πρώιμα νομίσματα των Αχαιμενιδών, αλλά ένας μικρός χρυσός δίσκος αναγγέλλει μια μεταμόρφωση: ένας γονατισμένος τοξότης είναι η μορφή του Δαρείου Α’, του οποίου η ομοιότητα στο μικρό, χοντρό νόμισμα υπογραμμίζει την ιδιότητά του ως πηγής απόλυτης δύναμης. Το μικροσκοπικό νόμισμα έχει πλάτος λίγο περισσότερο από μισή ίντσα – 8,36 γραμμάρια χρυσού, αξίας περίπου 500 $ σήμερα – και είναι μόνο ένα από τα δεκάδες νομίσματα, σφραγίδες και σκαλισμένα πετράδια που εκτίθενται.

Είναι μικρά αλλά συναρπαστικά και στιλιστικά μεταβαλλόμενα αρχεία δυναστείων, ηγεμόνων, γεγονότων και χρονοδιαγραμμάτων της ιστορίας. Οι επιστήμονες τα χρησιμοποιούν για να αναγνωρίσουν κάθε είδους πράγματα, όπως εικόνες αστεριών και φεστιβάλ. Το Getty εγκατέστησε πάνελ αφής δίπλα σε κάθε οθόνη ομάδων από αυτά, επιτρέποντας στον θεατή να επιθεωρήσει το αντικείμενο από κοντά και να έχει πρόσβαση σε περισσότερες πληροφορίες.

Μέρος ενός τοίχου του Παλατιού του Δαρείου από πολύχρωμα τούβλα με υαλοπίνακα διαθέτει ένα υπέροχο ζευγάρι καθιστών σφίγγων, σε αντίθεση με τα διάσημα Αιγύπτια ξαδέρφια τους, που συχνά ξαπλώνουν. Φορούν κορώνες με κέρατα που δηλώνουν θεότητες. Παρά το γεγονός ότι βρίσκονται το ένα απέναντι στο άλλο, τα στριμμένα κεφάλια των αρσενικών τους απομακρύνονται κατά 180 μοίρες, σαν να τονίζουν τον πιθανό ρόλο τους ως φύλακες του παλατιού και όχι ως αντίπαλοι.

Άγνωστος καλλιτέχνης, «Πορτρέτο του Μεγάλου Αλεξάνδρου», περίπου το 320 π.Χ.

(Κρίστοφερ Νάιτ/Los Angeles Times)

Το Getty έχει συμπεριλάβει επίσης έργα από τη συλλογή αρχαιοτήτων του που εξυπηρετεί δύο λειτουργίες. Μια απολύτως τέλεια μαρμάρινη προτομή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, που σμιλεύτηκε μετά τον θάνατό του, είναι το δικό της κομμάτι ρομαντικής προπαγάνδας: γιορτάζει έναν δυνατό και άψογο άνθρωπο, προκειμένου να επεκτείνει την ελληνική κυριαρχία πέρα ​​από την ιλιγγιώδη ζωή του. (Το άγαλμα έχει υποστεί μικρές τροποποιήσεις και έχει υποστεί σημαντικές ζημιές στο πέρασμα των αιώνων.) Από την άλλη πλευρά, η θέση του ανάμεσα στα περσικά αντικείμενα αντιπροσωπεύει την προσπάθεια του μουσείου να επεκτείνει τη δική του θεσμική εστίαση στην αρχαία τέχνη της Ελλάδας και της Ρώμης.

Το αρχαίο Ιράν εντάσσεται στην ομάδα. Το “Persia”, προφανώς το πρώτο μεγάλο μουσειακό έκθεμα του είδους του, είναι ένα από τη σειρά που παρουσιάζει ο Getty. Η αλληλεπίδραση της Ελλάδας και της Ρώμης με άλλους μεσογειακούς πολιτισμούς – την Αίγυπτο, τη Θράκη (σύγχρονη Βουλγαρία), το Λεβάντε (παράκτια Συρία, Λίβανο, Ιορδανία και Ισραήλ) και τις ευρασιατικές στέπες – είναι τα θέματα σημαντικής πρόσφατης έρευνας, κυρίως από μελετητές που επισκέφθηκαν το Getty Ερευνητικό Πρόγραμμα Ινστιτούτου. Συντάχθηκε χρήσιμη για δημοσίευση καταλόγου. Δυστυχώς, αυτό που ο κατάλογος της «Περσίας» αποκαλεί εύστοχα την αρχαία «σύγκρουση πολιτισμών» μπορεί να υπονοηθεί μόνο σε μια έκθεση τόσο μέτριου μεγέθους.