Η αρχαία Ελλάδα ήταν μια βάναυση κοινωνία από πολλές απόψεις. Ήταν σχεδόν διαρκώς σε πόλεμο, η δουλεία ήταν ρουτίνα και οι γυναίκες μπορούσαν να περιμένουν μόνο μια χαμηλή θέση στην κοινωνία.
Ωστόσο, υπάρχει μια σημαντική έννοια στην οποία οι αρχαίοι Έλληνες ήταν πιο προηγμένοι από τις σύγχρονες ευρωπαϊκές κοινωνίες: τα εξελιγμένα πολιτικά τους συστήματα. Οι πολίτες της αρχαίας Αθήνας δημιούργησαν ένα πολιτικό σύστημα που ήταν πραγματικά πιο δημοκρατικό από τη σημερινή Αγγλία ή Αμερική.
Η σύγχρονη αντίληψή μας για τη δημοκρατία είναι στην πραγματικότητα μια παραφθορά της αρχικής ελληνικής αντίληψης και έχει πολύ μικρή σχέση με αυτήν. Η σύγχρονη δημοκρατία είναι απλώς αντιπροσωπευτική, πράγμα που σημαίνει ότι γινόμαστε μέλη νομοθετικών οργάνων όπως το βρετανικό κοινοβούλιο ή το αμερικανικό Κογκρέσο και εκλέγουμε αξιωματούχους για να λάβουμε αποφάσεις για λογαριασμό μας.
Οι αρχαίοι Έλληνες ασκούσαν την άμεση δημοκρατία. Είναι πραγματικά «λαϊκή εξουσία». Πήραν συγκεκριμένα μέτρα για να εξασφαλίσουν ότι οι αδίστακτοι, ναρκισσιστές άνθρωποι δεν θα μπορούσαν να κυριαρχήσουν στην πολιτική.
Πλήθος στην αρχαία Ελλάδα. Πηγή: Τζαμπούλαρντ / Απόθεμα Adobe.
Τα πρόσφατα πολιτικά γεγονότα δείχνουν ότι έχουμε πολλά να μάθουμε από τους Αθηναίους. Αναμφισβήτητα, ένα σημαντικό πρόβλημα στη σύγχρονη εποχή είναι ότι δεν είμαστε αρκετά αυστηροί για τους ανθρώπους που επιτρέπουμε να γίνουν πολιτικοί.
Υπάρχει ένας μεγάλος όγκος ερευνών που δείχνει ότι άτομα με αρνητικά χαρακτηριστικά προσωπικότητας όπως ο ναρκισσισμός, η έλλειψη συμπόνιας, η έλλειψη ηθών ή η έλλειψη ενσυναίσθησης και ευσυνειδησίας έλκονται από ρόλους υψηλού επιπέδου, συμπεριλαμβανομένης της πολιτικής.
Έτσι, σε μια αντιπροσωπευτική δημοκρατία, οι άνθρωποι που παρουσιάζονται ως εκπρόσωποι περιλαμβάνουν ένα σημαντικό ποσοστό όσων έχουν διαταραγμένη προσωπικότητα – αυτούς που ποθούν την εξουσία λόγω της κακής φύσης τους.
Οι πιο άτακτες και κακές προσωπικότητες – οι πιο αδίστακτες και ανήθικες – τείνουν να ανεβαίνουν στις υψηλότερες θέσεις σε οποιοδήποτε πολιτικό κόμμα, σε οποιαδήποτε κυβέρνηση. Αυτό είναι ένα φαινόμενο «ασφάλειας» που το συζητώ διεξοδικά στο νέο μου βιβλίο ασύνδετος.
Αρχαίες δημοκρατικές πρακτικές
Οι αρχαίοι Αθηναίοι γνώριζαν καλά τον κίνδυνο ανόδου στην εξουσία ακατάλληλων προσωπικοτήτων. Η τυπική τους μέθοδος επιλογής πολιτικών αξιωματούχων είναι η ταξινόμηση – τυχαία επιλογή. Είναι ένας τρόπος για να διασφαλιστεί ότι οι απλοί άνθρωποι εκπροσωπούνται στην κυβέρνηση και να προστατευθούν από τη διαφθορά και τη δωροδοκία.
Οι Αθηναίοι γνώριζαν ότι αυτό αντιπροσώπευε τον κίνδυνο ανάθεσης ευθυνών σε ανίκανα άτομα, αλλά μετριάζανε τον κίνδυνο διασφαλίζοντας ότι οι αποφάσεις λαμβάνονται από επιτροπές ή συμβούλια. Διαφορετικά μέλη της ομάδας θα είναι υπεύθυνα για διαφορετικούς τομείς και θα λειτουργούν ως έλεγχος ο ένας στη συμπεριφορά του άλλου.
Η αθηναϊκή δημοκρατία ήταν άμεση και με άλλους τρόπους. Πολιτικές αποφάσεις, όπως το αν θα πάμε σε πόλεμο, θα επιλέξουμε στρατιωτικούς ηγέτες ή αν θα διορίσουμε δικαστές, λαμβάνονταν σε μαζικές συνελεύσεις χιλιάδων πολιτών.
Απαιτούνται τουλάχιστον 6.000 πολίτες για την ψήφιση οποιουδήποτε νόμου. Οι πολίτες ψήφιζαν συνήθως με ανάταση του χεριού – μερικές φορές πέτρες ή κομμάτια σπασμένων αγγείων – και οι αποφάσεις εγκρίνονταν με απλή πλειοψηφία.
Οι αρχαίοι Αθηναίοι εφάρμοζαν επίσης ένα σύστημα αποκλεισμού, σε αντίθεση με ορισμένες ισότιμες ομάδες κυνηγών-τροφοσυλλεκτών (που γνώριζαν τον κίνδυνο να κυριαρχήσουν τα άλφα αρσενικά στην ομάδα). Τα διασπαστικά άτομα που απειλούσαν τη δημοκρατία αποκλείονταν κάθε χρόνο, όταν τους συνιστούσαν να απελαθούν.
Αν αρκετοί πολίτες ψηφίσουν υπέρ, οι ταραχοποιοί εκδιώκονται από την πόλη για δέκα χρόνια. Κατά μία έννοια, η απόφαση του Τζόνσον να αρνηθεί την πρόσβαση σε έναν πρώην βουλευτή θεωρείται ως μια μορφή οικειοποίησης για να τον προστατεύσει από τη διαφθορά του.
Η έρευνα του Σωκράτη. Πηγή: Χριστιανός / Απόθεμα Adobe.
Επιστροφή στην άμεση δημοκρατία
Η ταξινόμηση εξακολουθεί να χρησιμοποιείται στις σύγχρονες δημοκρατίες, ειδικά στη διαιτησία, αλλά αυτές οι αρχαίες δημοκρατικές αρχές μπορούν να χρησιμοποιηθούν ευρύτερα για θετικό αποτέλεσμα.
Πράγματι, τα τελευταία χρόνια, πολλοί πολιτικοί στοχαστές έχουν υποστηρίξει την αναζωογόνηση της ιεραρχίας στην κυβέρνηση. Το 2014, ο Alexander Guerrero, καθηγητής φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Rutgers, δημοσίευσε μια εκδοχή με επιρροή. Χαρτί Υποστήριξε αυτό που αποκαλούσε «λοτοκρατία» ως εναλλακτική λύση στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία.
Σε αυτό το σύστημα, η διακυβέρνηση πραγματοποιείται μέσω «μονοθεματικών νομοθετικών οργάνων» που εστιάζουν σε συγκεκριμένα προβλήματα, όπως η γεωργία ή η υγεία. Οι νομοθέτες επιλέγονται με κλήρωση και λαμβάνουν αποφάσεις μετά από συνεννόηση με ειδικούς για το σχετικό θέμα.
Πολιτικοί επιστήμονες Helen Landamore Ένα παρόμοιο μοντέλο λήψης πολιτικών αποφάσεων υποστηρίζεται από τυχαία επιλεγμένες συνελεύσεις πολιτών (150 έως 1.000).
Το μοντέλο του Landemore «Ανοικτή Δημοκρατία Περιλαμβάνει επίσης δημοσκοπήσεις και “ανατροφοδότηση από το πλήθος” (όταν μεγάλος αριθμός ατόμων συζητούν πολιτικές σε φόρουμ του Διαδικτύου και τα σχόλια αποστέλλονται στους νομοθέτες).
Επιπλέον, ο πολιτικός φιλόσοφος John Burnheim έχει χρησιμοποιήσει τον όρο Δημοκρατία σε ένα πολιτικό σύστημα με μικρές τυχαία επιλεγμένες «επιτροπές πολιτών» που συζητούν και αποφασίζουν για τη δημόσια πολιτική.
Τέτοιες ενέργειες είναι ένας τρόπος μείωσης της πιθανότητας των ατόμων με διαταραχές προσωπικότητας να αποκτήσουν εξουσία, επειδή καθιστούν τις ηγετικές θέσεις λιγότερο ελκυστικές για αδίστακτα και ηθικά άτομα.
Η άμεση δημοκρατία σημαίνει λιγότερη προσωπική εξουσία και περισσότερους ελέγχους και περιορισμούς στην προσωπική εξουσία. Οι κυβερνήσεις και οι οργανισμοί είναι λιγότερο ιεραρχικοί, περισσότερο συνεργατικοί παρά ανταγωνιστικοί, βασίζονται στην εταιρική σχέση και όχι στην εξουσία.
Αυτό σημαίνει ότι ένας διαταραγμένος πληθυσμός είναι λιγότερο πιθανό να ικανοποιήσει τη λαχτάρα του να κυριαρχήσει στην πολιτική σφαίρα. Τότε θα ελευθερωθούμε από τους φύλακες και από τη σύγχυση και τα βάσανα που προκαλούν.
Κορυφαία εικόνα: Η περίφημη ιστορική ομιλία του Περικλή. Πηγή: vkilikov / Απόθεμα Adobe.
Αυτό το άρθρο είχε αρχικά τίτλο ” Πώς οι αρχαίοι Έλληνες εμπόδισαν τους αδίστακτους ναρκισσιστές να κατακτήσουν τη δημοκρατία τους – τι μπορεί να μάθει η σύγχρονη πολιτική από αυτούς Με Στιβ Τέιλορ Αρχικά δημοσιεύτηκε στις Συνομιλία και αναδημοσίευση με άδεια Creative Commons.
“Εμπειρογνώμονας τηλεόρασης. Μελετητής τροφίμων. Αφιερωμένος συγγραφέας. Ανεμιστήρας ταξιδιού. Ερασιτέχνης αναγνώστης. Εξερευνητής. Αθεράπευτος φανατικός μπύρας”