WΗ κότα του Σι Τζινπίνγκ υποσχέθηκε στους μετακινητές του κόσμου τον Ιανουάριο του 2017 ότι η Κίνα θα υπερασπιστεί την παγκοσμιοποίηση και φάνηκε ότι η σκυτάλη της παγκόσμιας οικονομικής ηγεσίας επιλέχθηκε ομαλά από το Πεκίνο, καθώς ο Ντόναλντ Τραμπ προετοιμαζόταν να ξεκινήσει μια εποχή αμερικανικού απομονωτισμού.
Σχεδόν πέντε χρόνια αργότερα εμφανίστηκε μια νέα παγκόσμια τάξη, αλλά φαίνεται ότι ο Κινέζος πρόεδρος και οι άλλοι που συγκεντρώθηκαν στο Νταβός εκείνη την ημέρα δεν ήταν στο μυαλό τους.
Αντί να συνεχίσει την εποχή της ανάπτυξης μετά τον oldυχρό Πόλεμο που υποστηρίζεται από το ελεύθερο εμπόριο, ο κόσμος αντιμετωπίζει μια διαλυμένη οικονομία καθώς το μετα-πανδημικό σοκ προσφοράς και η δυσπιστία που προκαλεί ο ιός ωθούν τις χώρες σε μια βιασύνη προς την αυτάρκεια.
Το Autarky είναι μια ελληνική λέξη που σημαίνει “αυτοδυναμία” και εκλαϊκεύτηκε ως αρκτικόλεξο του οικονομικού εθνικισμού τον 19ο αιώνα. Απέκτησε κάποια αξιοπιστία ως οικονομικό μοντέλο όταν η νεαρή Σοβιετική Ένωση απομονώθηκε ουσιαστικά από το παγκόσμιο εμπόριο και οι εθνικιστές όρμησαν προς την αυτάρκεια έκανε έκκληση στον ΧίτλερΤο Άκμασε επίσης στον μεταπολεμικό κόσμο, ειδικά στην Αφρική, αν και το δόγμα της παγκοσμιοποίησης άφησε λίγα παραδείγματα εκτός Βόρειας Κορέας.
Υπήρχαν ήδη κάποια σημάδια εθνικιστικών προκλήσεων στην επικρατούσα τάξη: Brexit, άνοδος του Τραμπ και αυξανόμενες υποψίες ότι η Κίνα δεν ήταν πρόθυμη να παίξει με τους κανόνες που έθεσαν οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι πληρεξούσιοί τους.
Οι ειδικοί πιστεύουν ότι η άφιξη της πανδημίας του κορωνοϊού έχει επιταχύνει αυτές τις τάσεις.
Οι πιέσεις της πανδημίας οδήγησαν σε μια έντονη συνειδητοποίηση του πόσο εξαρτημένες είναι οι χώρες από τις εισαγωγές και τα προϊόντα που εμπλέκονται στην παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού, λέει ο Yevgeny Postnikov, ανώτερος λέκτορας διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης.
Από τον αρχικό αγώνα για την προστασία της παραγωγής μάσκας προσώπου στη Γαλλία, μέχρι τη στενή παρακολούθηση της τεχνολογίας εμβολίων, η πανδημία έχει δημιουργήσει αμέτρητα παραδείγματα της ταχύτητας με την οποία η τρέχουσα παγκόσμια τάξη αρχίζει να καταρρέει υπό το ντόμινο φαινόμενο των εθνικιστικών κινήτρων.
“Οι κυβερνήσεις δεν μπορούν να βασίζονται σε στρατηγικούς ανταγωνιστές για την προμήθεια ζωτικών αγαθών και υπηρεσιών”, λέει ο Postnikov. “Το εμπόριο και η ασφάλεια έχουν αντιμετωπιστεί διαφορετικά, αλλά και τα δύο αντιμετωπίζονται πλέον ως πρωταρχικής πολιτικής. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η αυτοπροώθηση δεν εξαφανίζεται. Αν κάτι πρόκειται να γίνει ισχυρότερο, αυτό είναι πολύ ανησυχητικό.”
Οι διακοπές στη βόρεια Κίνα τις τελευταίες εβδομάδες ώθησαν το Πεκίνο να επιταχύνει την προσπάθειά του να γίνει πιο αυτάρκης. Μετά από ελπιδοφόρα σημάδια ότι η Κίνα θα απογαλακτιστεί από τα ορυκτά καύσιμα κλείνοντας εκατοντάδες σταθμούς παραγωγής ενέργειας από άνθρακα, μια υπόδειξη από το Πεκίνο αυτή την εβδομάδα για να επανεξετάσει τις περικοπές των εκπομπών αποτελεί ένα μοιραίο πλήγμα για την παγκόσμια συνεργασία για την κλιματική κρίση.
Στο πλαίσιο της πολιτικής “Made in China” που ξεκίνησε το 2018, η Κίνα προσπαθεί ήδη να αναπτύξει περισσότερες δυνατότητες στους ημιαγωγούς, τη ζωή των καταναλωτικών αγαθών που κυμαίνονται από τον Teslas έως τις φρυγανιέρες και από το PlayStations έως τους εκτυπωτές, καθώς και άλλα στρατηγικά προϊόντα. Η πρωτοβουλία Belt and Road της χώρας δεσμεύει δεκάδες χώρες στην Ασία, την Αφρική και την Ευρώπη στην οικονομική τροχιά του Πεκίνου.
Η Ινδία, η οποία άργησε να εγκαταλείψει το συμμετοχικό της οικονομικό μοντέλο υπέρ ενός πιο παγκόσμιου μοντέλου, έδωσε επίσης ένα όνομα στο σχέδιό της να επιστρέψει προς την αντίθετη κατεύθυνση: Atmanirbar Bharat. Αυτό μεταφράζεται ως «αυτοδύναμη Ινδία» και σχεδιάστηκε, σύμφωνα με τα λόγια του Υπουργού Εξωτερικών, Subrahmanyam Jaishankar, για να βγάλουμε τη χώρα από «παγκόσμιες υποχρεώσεις, όχι υπέρ μας».
Ως εκ τούτου, η Ινδία πέρυσι αποχώρησε από τη Συμφωνία για την Ολοκληρωμένη Περιφερειακή Οικονομική Συνεργασία (RCEP) λόγω φόβων ότι ο τεράστιος αγροτικός τομέας της θα θυσιάζονταν στο βωμό του ελεύθερου εμπορίου.
Στη Βρετανία, η ξαφνική απώλεια φθηνού εργατικού δυναμικού για μετανάστες σημαίνει ότι οι εργοδότες επανεξετάζουν τα επιχειρηματικά τους μοντέλα. Ο «βασιλιάς των κοτόπουλων» της Βρετανίας, ο επικεφαλής του μεγαλύτερου παραγωγού πουλερικών της χώρας, κάλεσε την Τετάρτη μια πλήρη επανεξέταση του τρόπου παραγωγής των τροφίμων. “Πριν από τρεις μήνες, ήμουν έντονα για την ανάγκη της κυβέρνησης για βοήθεια σε εργασιακά ζητήματα”, δήλωσε ο Ranjit Singh Bhubaran, ιδιοκτήτης της 2 Sisters Food Group, η οποία επεξεργάζεται 10 εκατομμύρια κοτόπουλα την εβδομάδα. «Έχω καταλήξει τώρα στο συμπέρασμα ότι στην πραγματικότητα δεν μπορούν να λυθούν όλα τα προβλήματα».
Λέει ότι δεν πιστεύει πλέον ότι η λύση είναι περισσότερες θεωρήσεις για ξένους εργαζόμενους: αντίθετα, η τιμή των τροφίμων θα πρέπει να αυξηθεί σύμφωνα με το κόστος παραγωγής του.
“Πρέπει να συνεργαστούμε με τις αλυσίδες εφοδιασμού και τους πελάτες μας για να λύσουμε αυτά τα ζητήματα. Αλλά θα έχει ένα τίμημα. Πρέπει να επενδύσω, να αυξήσω την αυτοματοποίηση και να κάνω τα εργοστάσια μας πιο φιλόξενα στους νέους υπαλλήλους”.
Σύμφωνα με τον George Magnus, ανεξάρτητο οικονομολόγο και συνεργάτη στο Κέντρο Κίνας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, το σοκ της προσφοράς “έχει ρίξει άμμο στα γρανάζια της παγκόσμιας οικονομίας”. “Είναι δύσκολο να διαχωρίσουμε τα διαρθρωτικά ζητήματα που σχετίζονται με την αλυσίδα εφοδιασμού από τη διαδικασία της παγκοσμιοποίησης. Όλα είναι πιο περίπλοκα και πιο ακριβά. Φαίνεται ότι είναι σύμπτωμα της κατάρρευσης της παγκόσμιας οικονομίας.”
Λέει ότι η παγκόσμια οικονομία θα πρέπει να αρχίσει να αναδιοργανώνεται το επόμενο έτος, αλλά ότι η τρέχουσα κρίση θα μπορούσε να έχει «καταστροφικές συνέπειες μεσοπρόθεσμα», καθώς οι εταιρείες προσπαθούν να διαφοροποιηθούν από μία πηγή και να εξασφαλίσουν στρατηγικά σημαντικά προϊόντα, όπως ημιαγωγούς, μπαταρίες και ισχύ. Το
Περισσότερο από το 80% των βιομηχανιών αντιμετώπισαν διαταραχές στην αλυσίδα εφοδιασμού λόγω της πανδημίας, σύμφωνα με έκθεση της Deloitte, και περίπου το 75% των εταιρειών έχουν υποβάλει σχέδια για ανακατασκευή από το εξωτερικό με την κατασκευή έξυπνων εργοστασίων κοντά στο σπίτι τους.
μελέτη από τον πρωτοβουλία επανεγκατάστασης, στις Ηνωμένες Πολιτείες, προβλέπουν ότι η χώρα θα προσθέσει 224.213 θέσεις εργασίας από το εξωτερικό το 2021, αύξηση 38% από το 2020. Η έκθεση αναφέρει ότι οι επενδύσεις σε στρατηγικά προϊόντα όπως ημιαγωγοί, μπαταρίες ηλεκτρικών αυτοκινήτων και φαρμακευτικά προϊόντα οδηγούν τις αλλαγές.
Παρόμοιες κινήσεις λαμβάνουν χώρα στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου μια έκθεση προβλέπει ότι τα εργοστάσια θα μπορούσαν να παράγουν σχεδόν 5 δισεκατομμύρια λίρες περισσότερα αγαθά το 2021 καθώς η πανδημία και το Brexit ώθησαν τις εταιρείες να φέρουν την παραγωγή τους στο σπίτι.
Το αυξανόμενο κόστος εργασίας σε χώρες όπως η Κίνα έχει αυξήσει την πίεση στις εταιρείες να επανεξετάσουν τον τρόπο κατασκευής των προϊόντων τους. Για παράδειγμα, το κόστος εργασίας είναι τώρα φθηνότερο στο Μεξικό από ό, τι στην Κίνα και συντομεύει το οικονομικό μοντέλο του τελευταίου ως εργαστηρίου για τον κόσμο, ενώ παρέχει ισχυρό κίνητρο στους Αμερικανούς παραγωγούς να δημιουργήσουν κατάστημα πιο κοντά στο σπίτι τους.
Ένα άλλο πρόβλημα που υπονομεύει την παγκόσμια τάξη είναι ότι η συζήτηση για την προέλευση του κοροναϊού έχει δηλητηριάσει τις σχέσεις που ήδη αγωνίζονται με μάχες για τους δασμούς, το Χονγκ Κονγκ και την υποτιθέμενη διείσδυση της Κίνας σε ξένα τηλεπικοινωνιακά δίκτυα μέσω της Huawei.
“Ο ιός έχει δημιουργήσει δυσπιστία και ο διχασμός που έχει σπείρει ήταν ένα σοκ για την Κίνα”, λέει ο Magnus. “Δεν θα είναι εύκολο να κάνουμε καλή δουλειά επειδή οι στάσεις του κοινού στη Δύση δείχνουν τώρα υψηλό επίπεδο εχθρότητας προς την Κίνα. Δεν ξέρω τι θα χρειαστεί για να επιστρέψω από αυτό ».
Η αποχώρηση της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν ένα σοκ για το παγκόσμιο εμπορικό σύστημα και όταν ο Τραμπ ανέλαβε τα καθήκοντά του λίγες ημέρες μετά την ομιλία του Κινέζου προέδρου στο Νταβός, μία από τις πρώτες ενέργειές του ήταν να αποσυρθεί από την εμπορική συμφωνία εταιρικής σχέσης για τον Ειρηνικό. Θα μπορούσε να είναι ένα σημάδι για τα πράγματα που θα έρθουν όταν οι χώρες «απεμπλακούν» από το παγκοσμιοποιημένο σύστημα.
“Δεν πρόκειται να καταλήξουμε με πολλή Βόρεια Κορέα – ένα αυτόνομο κράτος κατ ‘εξοχήν”, λέει ο Postnikov. Αλλά αυτό που θα δούμε νομίζω ότι είναι ένας κόσμος μικρότερων περιφερειακών οικισμών όπου υπάρχουν μικρότερες αλυσίδες εφοδιασμού. TPP, Rcep, Brexit – είναι όλα μονομερή, ενώ πριν αυτά τα προβλήματα εξετάζονταν από πολυμερή οπτική ».