Πώς φαίνεται το μέλλον του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ; – Παλατινάτο

Γράφτηκε από την Hope Stoney

Το κλίμα ήταν σκοτεινό καθώς οι παγκόσμιοι ηγέτες συγκεντρώθηκαν στο Νταβός στις ελβετικές Άλπεις για την ετήσια συνάντηση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ (WEF) τον περασμένο μήνα. «Ας είμαστε ξεκάθαροι… είμαστε στη χειρότερη κατάσταση που μπορώ να θυμηθώ στη ζωή μου», προειδοποίησε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες στην ομιλία του. Με τις ταυτόχρονες κρίσεις του Covid-19, την κλιματική αλλαγή, την οικονομική επιβράδυνση και τον μεγαλύτερο πόλεμο της Ευρώπης από το 1945, η παγκόσμια συνεργασία σπάνια ήταν τόσο σημαντική. Αλλά καθώς η σκόνη κατακάθισε μετά το συμβάν, πολλοί αμφισβήτησαν τη χρησιμότητα του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στην αντιμετώπιση αυτών των τρομερών προκλήσεων.

Το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ δημιουργήθηκε το 1971 από έναν νεαρό επιχειρηματία και ακαδημαϊκό, τον Klaus Schwab, ως ένα έργο για την προώθηση της συνεργασίας μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα. Ο στόχος είναι να φέρει σε επαφή διευθύνοντες συμβούλους, αρχηγούς κρατών και ηγέτες της κοινωνίας των πολιτών για τη βελτίωση της κατάστασης του κόσμου. Ο Schwab στήριξε το φόρουμ στη θεωρία του καπιταλισμού των ενδιαφερομένων, η οποία προτείνει ότι οι εταιρείες πρέπει να είναι υπόλογες σε όλα τα μέρη της κοινωνίας.

Από την ίδρυσή του, ένα μεγάλο μέρος της ιστορίας έχει παιχτεί στη σκηνή του Νταβός. Το 1986, οι πρωθυπουργοί Ελλάδας και Τουρκίας συναντήθηκαν για πρώτη φορά και ξεκίνησαν τη διαδικασία εξομάλυνσης των σχέσεων, αποφεύγοντας στενά τον πόλεμο. Το 1992, ο Νέλσον Μαντέλα έδωσε τα χέρια με τον Πρόεδρο F.W.D. Klerk. Μια εικόνα που δείχνει το τέλος του απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική. Το 1998, η G20 γεννήθηκε στο Νταβός. Το 2007, το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ προειδοποίησε για πολύ μεγάλους κινδύνους στο χρηματοπιστωτικό σύστημα και πέρασε τα επόμενα χρόνια σε λειτουργία διαχείρισης κρίσεων.

Μεγάλο μέρος αυτής της επιτυχίας οφείλεται στο γεγονός ότι στις σούπερ βολές αρέσει να τρίβουν τους ώμους ισχυρών ανθρώπων με παρόμοιο τρόπο. Όμως φέτος, ενώ παρευρέθηκαν 52 αρχηγοί, έλειπαν βασικοί παίκτες. Μου έλειψαν οι Τζο Μπάιντεν, Σι Τζινπίνγκ και Βλαντιμίρ Πούτιν. Στην πραγματικότητα, ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς ήταν ο μόνος πρόεδρος της G7 που πραγματοποίησε τη συνάντηση. Αν και θα ήταν βιαστικό να υποστηρίξουμε ότι αυτό σηματοδοτεί την αρχή του τέλους της παγκοσμιοποίησης, όπως προτείνουν ορισμένοι, θα ήταν λάθος για αυτούς τους ηγέτες να υπερβούν την κορυφή, καθώς δεν υπάρχει πλέον επείγουσα ανάγκη για παγκόσμια ηγεσία.

Το Νταβός έχει επικριθεί εδώ και καιρό για την ειρωνεία των απαιτήσεων της κορυφαίας ελίτ της βιομηχανίας αεροσκαφών στον κόσμο για επίλυση ζητημάτων φτώχειας και παγκόσμιας θέρμανσης. Πολλοί υποστηρίζουν ότι δεν πρέπει να περιμένουμε από τους υπεύθυνους για τόση παγκόσμια αδικία να λύσουν τα ίδια τα προβλήματα που δημιουργούν. Αυτή η κριτική τείνει να εμπίπτει σε αυτό που ο πολιτικός επιστήμονας Σάμιουελ Χάντινγκτον επινόησε ως «άνθρωπος του Νταβός»: ένας διεθνικός ελιτιστής που στοχεύει να εμφανίζεται ως καλοήθης ευεργέτης αλλά μιλάει κενά. Την ημέρα έναρξης της συνόδου, η Oxfam δημοσίευσε τα στατιστικά της για τις ανισότητες που δείχνουν ότι το κορυφαίο 1% αντιπροσώπευε σχεδόν τα δύο τρίτα του νέου πλούτου που δημιουργήθηκε τα τελευταία δύο χρόνια, ενώ η παγκόσμια φτώχεια αυξήθηκε για πρώτη φορά σε 25 χρόνια. Οι διαδηλωτές κατά του Νταβός, οι οποίοι αναμένεται να προσέρχονται κάθε χρόνο σε μεγάλους αριθμούς, επεσήμαναν την αντιπαράθεση περισσότερων από 100 δισεκατομμυριούχων που παρακολουθούν σεμινάρια σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης της παγκόσμιας πείνας και της κρίσης του κόστους ζωής.

Μια σχετική κριτική είναι ότι οι υπεύθυνοι για την επικείμενη κλιματική καταστροφή είναι τα ίδια άτομα που συμμετέχουν στη συνάντηση, επομένως, παρόλο που η κλιματική αλλαγή βρίσκεται ψηλά στην ημερήσια διάταξη, είναι πιθανή μικρή πρόοδος. Το 2020, η Γκρέτα Τούνμπεργκ είπε στη συνάντηση «το σπίτι μας καίγεται» και κατηγόρησε τους παρευρισκόμενους ότι άναψαν τις φλόγες. Φέτος, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες κατηγόρησε τους παρευρισκόμενους ότι διαδίδουν το «μεγάλο ψέμα». Πρόσφατα ανακαλύφθηκε ότι η ExxonMobil προέβλεψε και μοντελοποίησε με ακρίβεια την κλιματική αλλαγή στη δεκαετία του 1970, αλλά πέρασε τις τελευταίες δεκαετίες από τότε που προσπαθούσε να θέσει υπό αμφισβήτηση την ίδια την επιστήμη του κλίματος. Η Γκρέτα Τούνμπεργκ υποστηρίζει ότι πρέπει να ακούμε τους ανθρώπους στην πρώτη γραμμή της κλιματικής κρίσης και όχι αυτούς που φέρουν τη μεγαλύτερη ευθύνη για τις εκπομπές.

Το WEF έχει σίγουρα θέσει στον εαυτό του τη δύσκολη πρόκληση να διορθώσει τα πιο σοβαρά προβλήματα διατηρώντας παράλληλα το καπιταλιστικό status quo. Όσοι υπερασπίζονται το σημερινό σύστημα πιθανότατα θα πουν ότι ο καπιταλισμός έχει βγάλει αμέτρητους ανθρώπους από τη φτώχεια, έχει βελτιώσει δραματικά το βιοτικό επίπεδο και συνέχισε να οδηγεί την καινοτομία και τις ευκαιρίες. Εάν αποδεχτείτε ότι η επιχείρηση έχει έναν ρόλο να παίξει και ότι η πρόοδος έρχεται μέσω ελέγχου και συνεργασίας, το Νταβός εξακολουθεί να έχει μια σημαντική θέση στον κόσμο. Ενώ πολλά από αυτά που συμβαίνουν στο Νταβός είναι προς το συμφέρον των επιχειρήσεων (συμπεριλαμβανομένων των κομμάτων!), είναι επίσης μία από τις μοναδικές περιόδους του χρόνου που οι ηγέτες επιχειρήσεων καλούνται να επιτύχουν τους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς στόχους τους. Η συνδρομή στο WEF μπορεί να κοστίσει σε μια εταιρεία μεταξύ 125.000 και 500.000 $ ανάλογα με το μέγεθος του οργανισμού και τον αριθμό των αντιπροσώπων που θα σταλούν. Εν τω μεταξύ, δημοσιογράφοι, ΜΚΟ, ακτιβιστές και κοινωνικοί επιχειρηματίες λαμβάνουν μεγάλη υποστήριξη ή δωρεάν είσοδο. Αυτό σημαίνει ότι οι πιο ισχυροί CEO και ανώτερα στελέχη μπορούν εύκολα να προσεγγιστούν για σκληρές, δημόσιες ανακρίσεις χωρίς την υποστήριξη βοηθών και συμβούλων.

Το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ έχει επίσης επίγνωση της κριτικής του «Άνθρωπος του Νταβός» και τα τελευταία δύο χρόνια έχει επικεντρωθεί όλο και περισσότερο στη δημιουργία μιας πιο χωρίς αποκλεισμούς και βιώσιμης παγκόσμιας οικονομίας. Έρευνα του LSE διαπίστωσε ότι από το 2014, ο αριθμός των αναφορών στην «ανάπτυξη» στα δελτία τύπου του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ έχει μειωθεί κατά το ήμισυ, ενώ οι λέξεις που σχετίζονται με το περιβάλλον έχουν υπερτριπλασιαστεί. Εν τω μεταξύ, οι αναφορές κάλυπταν όλο και περισσότερο χειροπιαστό αντίκτυπο παρά αδύναμη ρητορική. Το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ δεν θα προτείνει την ανατροπή του σημερινού συστήματος, αλλά θα ωθήσει τις επιχειρήσεις προς έναν δικαιότερο και πιο υπεύθυνο καπιταλισμό. Η πρόοδος μπορεί να είναι απογοητευτικά αργή, αλλά καθώς το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ ενθαρρύνει τη θαρραλέα ηγεσία να δημιουργήσει ένα δικαιότερο σύστημα, πολλοί υποστηρίζουν ότι πρέπει να συνεχιστεί. Ίσως αντί να επικρίνουμε το ίδιο το συνέδριο, θα πρέπει να στρέψουμε την προσοχή μας στους πολιτικούς που δεν εμφανίζονται και στους ηγέτες των επιχειρήσεων που δεν ακούν τι έχουν να πουν.

Φωτογραφία: Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ μέσω Wikimedia Commons