ΡΩΜΗ – Η παγκόσμια τάση πολιτικής για βαριά δημοσιονομικά κίνητρα, με επικεφαλής τις Ηνωμένες Πολιτείες, αντιμετωπίζει μια δοκιμαστική περίπτωση στη νότια Ευρώπη.
Η Ιταλία, η Ελλάδα και η Ισπανία, που επλήγησαν σκληρά από την κρίση δημόσιου χρέους της Ευρώπης πριν από μια δεκαετία, παρουσιάζουν και πάλι μεγάλα δημοσιονομικά ελλείμματα και σχεδιάζουν τεράστιες δαπάνες για να διορθώσουν τις οικονομίες τους.
Ο Ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι και άλλοι ηγέτες στην περιοχή στοιχηματίζουν ότι οι φιλόδοξες επενδύσεις μπορούν να δώσουν μια διαρκή ώθηση στην ανάπτυξη. Εάν το στοίχημα δεν λειτουργήσει, αυτές οι χώρες θα επιβαρυνθούν με μερικούς από τους υψηλότερους δείκτες χρέους στον κόσμο, αποσταθεροποιώντας δυνητικά την Ευρωζώνη.
Μετά από χρόνια περιορισμένων προϋπολογισμών με λίγα περιθώρια για επενδύσεις μετασχηματισμού, βλέπουν τώρα μια ευκαιρία που δίνεται μια φορά σε μια γενιά για να αναζωογονήσουν τις οικονομίες τους.
Παρουσιάζοντας τα σχέδιά του στο ιταλικό κοινοβούλιο, ο κ. Ντράγκι είπε ότι περιέχουν όχι μόνο έναν κατάλογο δημοσίων έργων αλλά «την τύχη της χώρας».
Πολλές ανεπτυγμένες χώρες ασπάζονται την πεποίθηση του Προέδρου Μπάιντεν ότι τα ισχυρά δημοσιονομικά κίνητρα και τα δημόσια έργα μπορούν όχι μόνο να επιδιορθώσουν την οικονομική ζημιά που προκλήθηκε από την πανδημία του Covid-19 αλλά και να βελτιώσουν την ανάπτυξη για τα επόμενα χρόνια.
Τεράστια προγράμματα δανεισμού, που εκμεταλλεύονται τα ιστορικά χαμηλά επιτόκια και την υποστήριξη της κεντρικής τράπεζας, έρχονται σε αντίθεση με την τάση των δυτικών χωρών για λιτότητα μετά το 2010, όταν πολλές κυβερνήσεις ανέφεραν την κρίση χρέους της Ελλάδας ως προειδοποίηση για το πού θα μπορούσαν να οδηγήσουν τα υπερβολικά ελλείμματα.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία επί χρόνια ενίσχυε τους ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς ακόμη και όταν απαιτούσαν επώδυνα μέτρα λιτότητας, προσχωρεί στο ξεφάντωμα του δανεισμού. Η κύρια εστίαση είναι το ταμείο ανάκαμψης 750 δισεκατομμυρίων ευρώ ή 900 δισεκατομμυρίων δολαρίων της ΕΕ, επίσημα γνωστό ως η επόμενη γενιά της ΕΕ. Ο συνδυασμός επιχορηγήσεων και φθηνών δανείων θα χρηματοδοτηθεί μέσω κοινών ομολόγων της ΕΕ και προορίζεται να στηρίξει επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις που ενισχύουν την παραγωγικότητα και τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη.
Οικονομικοί αγώνες στην Ευρώπη
Είναι μια σαφής αλλαγή του οικονομικού μοντέλου. Η ανάληψη του χρέους για τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης και η ανάληψη αυτού σε κλίμακα, πέρα από το ήδη υφιστάμενο ήδη υψηλό χρέος, ήταν κάτι που δεν είχαμε ξαναδεί, δήλωσε ο Έντσο Μοαβέρο Μιλανέζι, πρώην υπουργός Εξωτερικών της Ιταλίας.
Ο κ. Ντράγκι, ως επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας που έπαιξε ηγετικό ρόλο στην εκτόνωση της σχεδόν οριστικής κρίσης χρέους του ευρώ το 2012, έχει τώρα μια μοναδική ευκαιρία να αποσταθεροποιήσει την προβληματική ιταλική οικονομία.
Από τη δεκαετία του 1990, οι Ιταλοί ηγέτες προσπάθησαν να μεταρρυθμίσουν τη σκληρωτική οικονομία της χώρας διαχειρίζοντας περιορισμένους προϋπολογισμούς. Ο κ. Ντράγκι είναι το πρώτο πρόσωπο εδώ και δεκαετίες που μπορεί να αναπτύξει τεράστια οικονομική δύναμη για να βοηθήσει.
Η ιταλική οικονομία σπάνια αναπτύχθηκε περισσότερο από 1% ετησίως το τελευταίο τέταρτο του αιώνα. Η οικονομία δεν έχει ανακάμψει ποτέ πλήρως από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και την επακόλουθη κρίση της ευρωζώνης, με πτώση ακόμη 9% το 2020 εν μέσω της πανδημίας και των αυστηρών περιορισμών.
Η Γερμανία, η Γαλλία και άλλες χώρες της ΕΕ στήριξαν κυρίως το ταμείο ανάκαμψης μήπως η Ιταλία και η Νότια Ευρώπη σκοντάψουν σε μια άλλη βαθιά οικονομική ύφεση που δοκιμάζει για άλλη μια φορά τη συνοχή και την επιβίωση της Ευρωζώνης.
«Πιστεύω ότι υπάρχει ευρεία συμφωνία αυτή τη φορά ότι χρειαζόμαστε οικονομική ανάπτυξη αντί για δημοσιονομική σύσφιξη για να βγούμε από την κρίση και να διατηρήσουμε το τεράστιο δημόσιο χρέος», δήλωσε ο Federico Santi, αναλυτής σε συμβουλευτική εταιρεία κινδύνου Eurasia Group.
Η Ιταλία θα είναι ο μεγαλύτερος αποδέκτης κονδυλίων της ΕΕ με περίπου 190 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 70 δισ. ευρώ είναι επιχορηγήσεις. Το κράτος θα προσθέσει σχεδόν 60 δισ. ευρώ από τα ταμεία του για τη χρηματοδότηση του επενδυτικού σχεδίου.
Διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν έξω από το ελληνικό κοινοβούλιο για να διαδηλώσουν κατά της λιτότητας το 2015.
Φωτογραφία:
Christopher Furlong / Getty Images
Το χρέος της Ιταλίας έφτασε στο 156% του ΑΕΠ, κυρίως λόγω της πανδημίας. Το μερίδιο της Ελλάδας ανήλθε στο 206%, το υψηλότερο στον ανεπτυγμένο κόσμο μετά την Ιαπωνία.
Το μεγαλύτερο μέρος του χρέους της Ελλάδας έρχεται με τη μορφή δανείων διάσωσης από την υπόλοιπη ευρωζώνη, χωρίς καταβολή πληρωμών για πολλά χρόνια, καθιστώντας μια νέα ελληνική κρίση χρέους απίθανη για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Οι κύριοι μακροπρόθεσμοι κίνδυνοι στην Ευρώπη όσον αφορά τη βιωσιμότητα του χρέους σχετίζονται με τη μεγαλύτερη ιταλική οικονομία. Το μέλλον του ευρώ θα μπορούσε για άλλη μια φορά να εξαρτηθεί από την απόδοση του κ. Ντράγκι.
Ο μεγάλος κίνδυνος είναι ότι αυτές οι επενδύσεις δεν θα αυξήσουν την ικανότητα της χώρας να αναπτυχθεί, πράγμα που σημαίνει ότι θα τονώσουν το ΑΕΠ μόνο για λίγα χρόνια. «Ο αντίκτυπος της υψηλότερης ζήτησης θα μειωθεί μετά από αυτό, η ανάπτυξη θα είναι και πάλι χαμηλή, αλλά το χρέος θα είναι πολύ υψηλότερο», δήλωσε ο Lorenzo Codogno, σύμβουλος με έδρα το Λονδίνο και πρώην οικονομολόγος στο ιταλικό υπουργείο Οικονομικών.
Μοιράσου τις σκέψεις σου
Πώς πιστεύετε ότι θα επηρεάσει την Ευρώπη η βαριά δημοσιονομική τόνωση; Λάβετε μέρος στην παρακάτω συζήτηση.
Οι χρηματοπιστωτικές αγορές είναι χαλαρές ως προς τους κινδύνους, προς το παρόν, εν αναμονή ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα συνεχίσει τις μεγάλες αγορές κρατικών ομολόγων, διατηρώντας χαμηλά το κόστος δανεισμού στις χώρες.
“Πιστεύω ότι η ΕΚΤ θα διατηρήσει μια επαρκή νομισματική θέση για δύο έως τρία χρόνια ανεξάρτητα από τον λόγο. Αναμένω ότι θα παράσχει κάθε δυνατή υποστήριξη σε αυτό το σημείο”, δήλωσε ο Francesco Daveri, οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο Bocconi στο Μιλάνο.
Ωστόσο, οι μακροπρόθεσμες πιέσεις στις χρηματοπιστωτικές αγορές θα μπορούσαν να αρχίσουν να εμφανίζονται εάν η οικονομική ανάπτυξη επιβραδυνθεί ξανά, τα χρέη παραμείνουν υψηλά και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αυστηροποιήσει τη νομισματική πολιτική, λένε οικονομολόγοι.
Ενώ η σκέψη πίσω από τα δημοσιονομικά πακέτα των ΗΠΑ και της Ευρώπης είναι εν μέρει παράλληλη, η κλίμακα είναι πολύ μεγαλύτερη στις ΗΠΑ, οι οποίες μέχρι στιγμής έχουν θεσπίσει δημοσιονομικά μέτρα ύψους περίπου 26% του ΑΕΠ τους, ξεπερνώντας κατά πολύ όλες τις προσπάθειες τόνωσης της Ευρώπης.
Ένα μπαρ στη Βενετία την περασμένη εβδομάδα μετά τη χαλάρωση των περιορισμών για τον κορωνοϊό.
Φωτογραφία:
Manuel Silvestri/Reuters
Τα ευρωπαϊκά σχέδια δαπανών στοχεύουν λιγότερο στην τόνωση των δαπανών των νοικοκυριών και περισσότερο στη βελτίωση της παραγωγικής πλευράς της οικονομίας, μέσω επενδύσεων σε ψηφιακές και φυσικές υποδομές, εκπαίδευση, περιβαλλοντική απόδοση και άλλες μακροπρόθεσμες ανάγκες.
Ο κ. Ντράγκι στοχεύει επίσης να βελτιώσει την εκπαίδευση και την τεχνολογία για την αναποτελεσματική δημόσια διοίκηση της Ιταλίας, καθώς και να απλοποιήσει το διαβόητα υποτονικό σύστημα δικαιοσύνης.
Εάν οι προσπάθειες του κ. Ντράγκι και των Ελλήνων και Ισπανών ομολόγων του δεν καρποφορήσουν, το πείραμα είναι πιθανό να οδηγήσει σε νέα πίεση για δημοσιονομική πειθαρχία από τη δημοσιονομικά συντηρητική σκανδιναβική χώρα. Αλλά εάν η επιστροφή στον βαρύ δανεισμό αποδώσει, θα ενισχύσει τις εκκλήσεις για μια ευρωπαϊκή δημοσιονομική ένωση που χρησιμοποιεί τη συλλογική δύναμη της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να επενδύσει στις πιο αδύναμες οικονομίες της.
«Εάν η Bidenomics είναι επιτυχημένη στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Πρόεδρος Μπάιντεν θα μείνει στην ιστορία ως ο νέος Ρούσβελτ», είπε ο κ. Μοάβερο. «Στην Ευρώπη, το αποτέλεσμα μπορεί να δημιουργεί ένα προηγούμενο που είναι δύσκολο να μην επαναληφθεί».
γράψε σε Ο Giovanni Legorano στο giovanni.legorano@wsj.com
Πνευματικά δικαιώματα © 2021 Dow Jones & Company, Inc. όλα τα δικαιώματα διατηρούνται. 87990cbe856818d5eddac44c7b1cdeb8