Αρχές Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Συνθηκών και Ψυχικής Υγείας: Μια Περιπτωσιολογική Μελέτη της Ελλάδας

Οι αιτούντες άσυλο εκκενώθηκαν από ένα στρατόπεδο προσφύγων στη Μόρια της Ελλάδας, μετά από πυρκαγιά που ξέσπασε το Σεπτέμβριο του 2020. EFE / EPA / ORESTIS ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε πρόσφατα τον πολυαναμενόμενο νέο χάρτη για τη μετανάστευση και το άσυλο τον Σεπτέμβριο του 2020. Αυτό που πολλοί ήλπιζαν να αλλάξουν τους κανόνες του παιχνιδιού στις πολιτικές ασύλου, και ιδίως να χαλαρώσουν οι χώρες άφιξης, αντιμετώπισαν μικτές αντιδράσεις. Ενώ αφήνει περιθώρια στα κράτη μέλη να μοιράζονται το “βάρος” της βίας που φτάνουν σε περιόδους κρίσης, κινδυνεύει να εμβαθύνει τις μακροχρόνιες καταστάσεις. Δυστυχώς, ο χάρτης φαίνεται επίσης να επιβεβαιώνει ότι για όσους ελπίζουν να βρουν καταφύγιο στην Ευρώπη, είναι απίθανο να είναι Κλίμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης Θα είναι πιο ευπρόσδεκτο σύντομα.

Όταν εκατοντάδες χιλιάδες μετανάστες έφτασαν βίαια στις ακτές της το 2015, η Ελλάδα αγωνίστηκε με την έλλειψη οικονομικών πόρων και σχεδίων λιτότητας που επιβλήθηκαν μετά την οικονομική κρίση. Το κράτος αντιμετώπισε μια πρόκληση να απορροφήσει αυτούς τους ανθρώπους που ωστόσο προστατεύονταν σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, ενώ αρκετές αναφορές επέκριναν έντονα τις συνθήκες της χώρας στα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης, επικαλούμενη μια «κρίση ψυχικής υγείας». Σε αυτό το πλαίσιο, πραγματοποιήσαμε αποστολές διερεύνησης στην Ελλάδα το καλοκαίρι του 2019. Έκτοτε, η νέα κυβέρνηση στην Ελλάδα έχει ενισχύσει τη μεταναστευτική της πολιτική και μία από τις πρώτες πρωτοβουλίες της ήταν ένας νέος νόμος. Επιτάχυνση της διαδικασίας ασύλου Και αυξήστε τη συχνότητα επιστροφής.

Οι μετανάστες που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους μπορεί να βιώσουν τραυματικές εμπειρίες πριν φύγουν από τη χώρα τους ή κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους, και ενδέχεται να υποφέρουν προϋπάρχοντα ψυχολογικά προβλήματα ή να αναπτύξουν ψυχική ασθένεια κατά την άφιξη. Η αντιμετώπιση των σκληρών συνθηκών υποδοχής κατά την άφιξη μπορεί επίσης να επηρεάσει την ψυχική υγεία των μεταναστών. Ένας νέος αιτών άσυλο στη Θεσσαλονίκη εξήγησε ότι “στη Σάμο τώρα 5.000 άνθρωποι ζουν σε ένα στρατόπεδο που χτίστηκε για 600 άτομα – η ίδια η φυλακή σας προκαλεί ψυχολογικά προβλήματα.” «Δεν μπορούσα να δω τον ψυχολόγο γιατί είχε τόσους πολλούς ανθρώπους να φροντίσουν»

Ασαφείς εκτιμήσεις σχετικά με την ευπάθεια και τα κενά στην υποστήριξη της ψυχικής υγείας

Σε μια προσπάθεια να δοθεί προτεραιότητα στις ανάγκες, η ελληνική κυβέρνηση πρόσφερεΑξιολόγηση της ευπάθειαςΣτην εφαρμογή Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις συνθήκες λήψης μετάδοσης. Έγκυες γυναίκες και αιτούντες άσυλο με αναπηρία ή “ψυχικές διαταραχές” μεταφέρονται στην ηπειρωτική χώρα εν αναμονή απόφασης σχετικά με την αίτησή τους για άσυλο. Στην πράξη, οι εγκαταστάσεις του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας που διενεργούν τέτοιες αξιολογήσεις είναι σοβαρά ανεπαρκείς και αντιμετωπίζουν έναν συντριπτικό αριθμό αιτούντων. Το 2019, το Γενικό Νοσοκομείο της Λέσβου είχε δύο ψυχιάτρους κατάλληλους να κάνουν διάγνωση που θα μπορούσε να υποστηρίξει ένα αίτημα μεταφοράς. Με ου Ένας νέος χάρτηςΟι εκτιμήσεις για την υγεία και την ευπάθεια θα διεξαχθούν κατά τη διάρκεια της διαδικασίας ελέγχου πριν από την είσοδο που ισχύει για όλους τους πολίτες τρίτων χωρών που βρίσκονται στα εξωτερικά σύνορα χωρίς να πληρούν τις προϋποθέσεις εισόδου ή μετά την αποβίβαση, μετά την επιχείρηση έρευνας και διάσωσης.

Αλλά ο προσδιορισμός ποιος πάσχει από σοβαρή ψυχική δυσφορία γίνεται κάπως διφορούμενος υπό το φως των συνθηκών της υποδοχής. Τον Νοέμβριο του 2018, ο Επίτροπος για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στο Συμβούλιο της Ευρώπης εξέφρασε σοβαρές ανησυχίες σχετικά με αυτό Διαδικασίες αξιολόγησης της ευπάθειαςΕνώ τον Σεπτέμβριο του 2019 η Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία Αίτημα για διασφάλιση άμεσης μεταφοράς Από αιτούντες άσυλο από τα νησιά έως την ηπειρωτική χώρα που χαρακτηρίζονται ως ευάλωτα.

Επιπλέον, η λήψη ευπάθειας και η αποστολή της στην ηπειρωτική χώρα δεν βελτιώνει απαραίτητα την ηρεμία των αιτούντων άσυλο με προβλήματα ψυχικής υγείας. Για να διευκολυνθεί η κατανομή καταλυμάτων για ευάλωτους αιτούντες άσυλο, η Ύπατη Αρμοστεία και η ελληνική κυβέρνηση έχουν θεσπίσει πρόγραμμα στέγασης, παρόλο που άτομα με σοβαρές εμπειρίες ψυχικής διαταραχής στερούνται πρόσβασης σε τέτοια στέγη. Στην πράξη, τα άτομα που υποπτεύονται ότι έχουν «σοβαρά» προβλήματα, όπως αυτά που έχουν διαγνωστεί με σχιζοφρένεια ή που έχουν εκφράσει αυτοκτονικές σκέψεις, αποκλείονται χωρίς επαρκή εναλλακτική στέγαση. Αυτά τα διακριτικά εμπόδια αναγκάζουν τους ανθρώπους με σοβαρή ψυχική δυσφορία να ζουν χωρίς στέγη, σε άτυπους οικισμούς ή σε απομονωμένα στρατόπεδα στην ηπειρωτική χώρα όπου η πρόσβαση σε υποστήριξη ψυχικής υγείας είναι σπάνια.

Οι ΜΚΟ έχουν εφαρμόσει ένα ευρύ φάσμα προγραμμάτων για την αντιμετώπιση μιας κρίσης ψυχικής υγείας μεταξύ των αναγκασμένων μεταναστών. Αλλά εκτός από μερικές εξειδικευμένες εγκαταστάσεις, πολλές πρωτοβουλίες αγωνίζονται να παρέχουν μακροχρόνια βοήθεια από ψυχολόγους ή ψυχίατροι. Επιπλέον, είτε είναι ο δημόσιος τομέας είτε οι ΜΚΟ, όλοι οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας που πήραν συνέντευξη ανέφεραν σημαντική έλλειψη προσωπικού και συνήθως έπρεπε να επιλέξουν βίαια μετανάστες που θα μπορούσαν να έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες.

Αν και οι αιτούντες άσυλο δικαιούνται να λάβουν υποστήριξη σε δημόσιες εγκαταστάσεις, πολλά διοικητικά εμπόδια στην απόκτηση κάρτας Κοινωνικής Ασφάλισης οδηγούν στον εκ των πραγμάτων αποκλεισμό τους από τις υπηρεσίες. Ο Διεθνής Νόμος Προστασίας του 2019 εισήγαγε ένα «προσωρινό» [social security] Αριθμός ασφάλισης και υγειονομικής περίθαλψης για πολίτες τρίτων χωρών, γεγονός που διευκολύνει την απενεργοποίηση της κάρτας σε περίπτωση απόρριψης της αίτησης ασύλου. Κατά την πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας, οι αναγκασμένοι μετανάστες αναφέρουν επίσης αρνητικές στάσεις στο ιατρικό προσωπικό ή καταναγκαστικά μέτρα σε ψυχιατρικά νοσοκομεία. Ένα άλλο πιεστικό ζήτημα παραμένει δημόσιο Έλλειψη διερμηνέων με εμπειρία στην ψυχική υγείαΑυτό οδηγεί σε μεγαλύτερο χρόνο αναμονής για υποστήριξη και αίσθημα στέρησης του δικαιώματος των αιτούντων άσυλο που αναζητούν θεραπεία.

Συνήγορος για τη μεταρρύθμιση με βάση τα δικαιώματα στην ψυχική υγεία

Η ελληνική μελέτη περίπτωσης παρουσιάζει έναν αριθμό τομέων στους οποίους το κράτος έχει δεσμευτεί να προασπίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα στον τομέα της ψυχικής υγείας, τους οποίους οι ασκούμενοι και τα άτομα που επηρεάζονται μπορούν να χρησιμοποιήσουν για να υποστηρίξουν τη θετική αλλαγή. ο Επιτροπή Οικονομικών, Κοινωνικών και Πολιτιστικών Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών Δήλωσε ότι το δικαίωμα στην υγεία είναι ένα «καθολικό δικαίωμα που περιλαμβάνει όχι μόνο επαρκή και έγκαιρη υγειονομική περίθαλψη, αλλά και βασικούς καθοριστικούς παράγοντες της υγείας», που περιλαμβάνουν τη στέγαση, καθώς και υγιείς επαγγελματικές και περιβαλλοντικές συνθήκες. Υπό αυτήν την έννοια, η αποτυχία της Ελλάδας να παρέχει επαρκείς υπηρεσίες ψυχικής υγείας σε βίαιους μετανάστες και οι γενικές συνθήκες υποδοχής έρχονται σε αντίθεση με αυτές τις υποχρεώσεις.

Επιπλέον, καθηγητής Έκθεση 2019 από το Συμβούλιο της Ευρώπης Η Επιτροπή Καταπολέμησης των Βασανιστηρίων έχει προκαλέσει ανησυχία για «συστηματικό υπερπληθυσμό» σε πολλά ψυχιατρικά ιδρύματα. Σημείωσε «οξεία στελέχωση και υπερβολική εξάρτηση από τη φαρμακοθεραπεία», «τη διαδεδομένη πρακτική της υπερβολικής ή / και ακατάλληλης χρήσης μηχανικών περιορισμών» και ανεπαρκή προστασία σχετικά με τις διαδικασίες ακούσιας τοποθέτησης. Σημειώνει ότι ορισμένες ψυχικές νοσοκομειακές πρακτικές “μπορούν εύκολα να θεωρηθούν απάνθρωπες και εξευτελιστικές.”

Εάν μακροπρόθεσμα είναι απαραίτητη η υποστήριξη για στενότερη ένταξη των αναγκασμένων μεταναστών στο δημόσιο σύστημα ψυχικής υγείας, θα πρέπει να εξεταστεί με προσοχή, καθώς έχει τη δυνατότητα σοβαρών παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και επηρεάζει αρνητικά την ευημερία των καταναγκαστικών μεταναστών. Αναγνωρίζοντας τη συνεχιζόμενη οικονομική πίεση που επηρεάζει το σύστημα ψυχικής υγείας, οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μπορούν να υπενθυμίσουν την αρχή της προοδευτικής πραγματοποίησης, η οποία υποθέτει ότι το Κράτος μέρος πρέπει να λάβει μέτρα στο μέγιστο των διαθέσιμων πόρων του, με στόχο την προοδευτική επίτευξη της πλήρους υλοποίησης δικαιωμάτων.

Οι αρχές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μπορούν να παρέχουν σημαντική καθοδήγηση στους εργαζόμενους στον τομέα της ανθρωπιστικής βοήθειας και στους επαγγελματίες ψυχικής υγείας κατά την εφαρμογή προγραμμάτων, ιδίως το δικαίωμα συμμετοχής και ελέγχου της υγείας κάποιου. Ωστόσο, η διασφάλιση της διαθεσιμότητας και της προσβασιμότητας ποιοτικών υπηρεσιών ψυχικής υγείας παραμένει πρωταρχική ευθύνη του κράτους. Από αυτή την άποψη, οι ανθρωπιστικές οργανώσεις που εργάζονται στο προσκήνιο των καταστάσεων έκτακτης ανάγκης μπορούν να βρεθούν σε μια τακτική θέση να αναπτύξουν υπεράσπιση βάσει δικαιωμάτων. Το πρόγραμμα Médecins du Monde, Open Minds, μπορεί να είναι ένα ενδιαφέρον παράδειγμα: αυτό Έκθεση 2018 Καταδικάζει τον αντίκτυπο της λιτότητας στη μεταρρύθμιση της ψυχικής υγείας και την χρόνια υποχρηματοδότηση των εγκαταστάσεων, ενώ τεκμηριώνει την αυξημένη ζήτηση για υπηρεσίες ψυχικής υγείας.

Η ψυχική υγεία είναι εξίσου σημαντική με τη σωματική υγεία. Μετά από αυτό το άρθρο, αποφασίσαμε να συντάξουμε μια λίστα υπηρεσιών υποστήριξης ψυχικής υγείας στην Ελλάδα στην οποία μπορείτε να έχετε πρόσβαση:

• Κέντρο Babylon Athena, Μονάδα Ψυχικής Υγείας, Ψυχοκοινωνική Υποστήριξη Μεταναστών

• WomenSOS (μη κυβερνητική οργάνωση), Βία κατά των γυναικών, γραμμή βοήθειας

• Ελληνικό Υπουργείο Υγείας, Εθνικό Πανεπιστήμιο και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ) Γραμμή Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης 10306 για Κοροναϊό

• Το Πρόγραμμα Ελέγχου Στίγματος του Πανεπιστημιακού Ερευνητικού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας (RUUIMHI), Γραμμή βοήθειας κατάθλιψης

• Κατάλογος πόρων που παρέχουν βοήθεια σε πρόσφυγες και μετανάστες χωρίς έγγραφα στην Ελλάδα (δεν περιορίζεται στην ψυχική υγεία)