Το ελληνικό χωριό Σαρτάνα στην ανατολική Ουκρανία έχει 243 χρόνια αδιάκοπη ύπαρξη στην περιοχή του Αζόφ.
Ο μακρύς κατάλογος των νεκρών ελληνικής καταγωγής από τους συνεχείς βομβαρδισμούς του χωριού, που πλέον ανέρχεται στους 10 νεκρούς (με πληροφορίες για άλλα δύο θύματα), σκορπίζει θλίψη σε όλη την πανελληνιότητα, ενώ προκαλεί την οργισμένη αντίδραση των Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.
Στην πόλη Σαρτάνα, λιγότερο από 20 χιλιόμετρα από τη Μαριούπολη, ζουν σήμερα περίπου 8.000 Έλληνες, οι οποίοι μιλούν άπταιστα ελληνικά (σαν έμφυτοι ομιλητές), γεγονός που υποδηλώνει την ανεκπλήρωτη αγάπη και το πάθος τους για την ελληνική παιδεία.
Όμως, σύμφωνα με ενημερωμένες πηγές, το γεωστρατηγικό σημείο στο οποίο βρίσκεται ο ελληνικός οικισμός, τον έκανε στόχο βομβαρδιστικής εκστρατείας στο πλαίσιο της ρωσικής απόπειρας να περικυκλώσει τη Μαριούπολη.
«Γνωρίζουμε ότι οι ομογενείς στα χωριά Σαρτάνα και Μπούχα έπεσαν θύματα πυραύλων που εκτοξεύτηκαν από ρωσικά αεροπλάνα», δήλωσε ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Ανδρέας Κατσανιώτης.
Εν τω μεταξύ, η Σοφία, η ελληνικής καταγωγής βασίλισσα της Ισπανίας, παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις μετά την επίσκεψη της στη Σαρτάνα τον περασμένο Ιανουάριο με τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Δένδια.
Όμως για τους Έλληνες στη Σαρτάνα, η ρωσική «πολιορκία» επαναλήφθηκε για δεύτερη φορά μετά το 2014, καθώς το χωριό βομβαρδίστηκε σφοδρά κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων της Μόσχας για την κατάληψη της Κριμαίας.
Αναφέρει μνημόσυνο για τους νεκρούς του ελληνικού γένους σε κεντρικό σημείο της πόλης.
Επί τσαρικής Ρωσίας
Στις πολλές κακουχίες που βίωσαν οι Έλληνες στη Σαρτάνα, η ναυτική τους ικανότητα, αλλά και η ποντιακή τους ταυτότητα (που κατάγεται από την Τραπεζούντα) χρησίμευσαν ως σημεία αναφοράς, αλλά και εξασφάλισαν την ισχυρή παρουσία τους στην Αζοφική Θάλασσα, όπου είχαν εγκατασταθεί. την εποχή των Τσάρων.
Οι ιστορικές πηγές αναφέρουν ότι η Μεγάλη Αικατερίνη ήθελε να κατευθύνει τον ελληνικό πληθυσμό από την Κριμαία στη σημερινή περιοχή.
Επρόκειτο για ελληνικό πληθυσμό που αναπτύχθηκε από το 1779 και μετά στη Μαριούπολη, τον Σαρτάνα και άλλα 23 ελληνόφωνα χωριά, αποτελώντας ένα αμιγώς ελληνικό νησί στα διοικητικά σύνορα της σημερινής Ουκρανίας.
Πράγματι, το περίφημο διάταγμα του 1779, υπογεγραμμένο από τη Μεγάλη Αικατερίνη, και το οποίο βρίσκεται στο Λαογραφικό Μουσείο της Μαριούπολης, περιλάμβανε, μαζί με τη μεταφορά του ελληνικού πληθυσμού, ειδικά προνόμια για την ενθάρρυνση της γεωργίας, της αλιείας, του εμπορίου και της βιομηχανίας.
Ο Αρχιεπίσκοπος Ιγνάτιος ήταν πρωτοπόρος των μεταφορών και μαζί του μετακινήθηκαν περίπου 19.000 Έλληνες.
Μετά τη δημιουργία της, το 1807, η Μαριούπολη και τα γύρω ελληνικά χωριά αναγνωρίστηκαν ως ανεξάρτητη διοικητική ενότητα, με κατοίκους αποκλειστικά Έλληνες.
Αργότερα κυνηγοί, κτηνοτρόφοι και έμποροι, οι Έλληνες της Σαρτάνας απέκτησαν σταδιακά μια σημαντική θέση στην κοινωνική διαστρωμάτωση της τσαρικής Ρωσίας, ενώ η σταδιακή οικονομική τους ανάπτυξη δημιούργησε πολλές μορφές τέχνης.
Ταυτόχρονα είναι παρόντες σε όλους τους εθνικούς και κοινωνικούς αγώνες, έχοντας συμμετάσχει στην Οκτωβριανή Επανάσταση, στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και στη συνέχεια στην εδραίωση της αγροτικής οικονομίας.
Κατά τη σοβιετική εποχή, πολλοί κάτοικοι της Σαρτάνα εργάζονταν σε βιομηχανικές μονάδες στη Μαριούπολη, ενώ η πόλη ήταν μια από τις τρεις ελληνικές εθνικές περιφέρειες της Ουκρανίας.
Η σχέση της ελληνικής κοινότητας της Ουκρανίας με το σοβιετικό καθεστώς πέρασε από πολλά σκαμπανεβάσματα, με τους Έλληνες του Αζόφ να ασκούν μεγάλη επιρροή στην ελληνική διασπορά συνολικά.
Όμως στη Σαρτάνα, παράλληλα με την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας, η πνευματική και καλλιτεχνική ζωή παρέμεινε σε υψηλά επίπεδα.
Η ομάδα τέχνης «The Diamonds of Sartana» ιδρύθηκε το 1935 και σημείωσε μεγάλη επιτυχία στο Κίεβο και τη Μόσχα.
Ως «φυτώριο» καλλιτεχνών, η πόλη έχει φιλοξενήσει επίσης ποιητές, συγγραφείς και ακαδημαϊκούς.
ελληνική αγάπη
Μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, η ελληνική κοινότητα στη Σαρτάνα άρχισε να αναπτύσσει μια νέα δυναμική, αφού το 1994 ιδρύθηκε ο εθνικός πολιτιστικός σύλλογος «Έλληνες στο Μπριαζόβι», με πρωτοβουλία του οποίου ανοικοδομήθηκε ο Ναός του Αγίου Γεωργίου.
Κεφάλαια για την ίδρυση του ναού παρέχει και ο δήμος Ζωγράβου, έχοντας μάθει για την άσβεστη φλόγα που απασχόλησε τους κατοίκους της Σαρτάνας για χάρη του ελληνισμού.
Η ιδέα να στηρίξει το ελληνικό χωριό είχε ο τότε δήμαρχος Γιάννης Καζάκος και το 1999 ο Σαρτάνας αδελφοποιήθηκε με τον δήμο Ζογκράβου.
«Τότε ξέραμε ότι πεινάνε να μάθουν και τους δώσαμε βοήθεια», είπε ο αντιδήμαρχος Ζωγράβου, Γιάννης Φόρτσης, που όλα αυτά τα χρόνια ζει κοντά στους Έλληνες στη Σαρτάνα.
«Λατρεύουν τα βιβλία, την ελληνική γλώσσα, τη μουσική και τον χορό και μιλούν για μια «κοινότητα για την καταγωγή της»», είπε.
Βαθιά επηρεασμένος από τις εξελίξεις, ο Βούρτσης είπε: «Όποιος στη Σαρτάνα επισκέπτεται ελληνικά σχολεία βλέπει τοίχους ζωγραφισμένους στην ελληνική μυθολογία και θα καταλάβει ότι εκεί χτυπά η καρδιά της Ελλάδας».
Αναγνωρίζοντας, μάλιστα, «δίψα για την Ελλάδα», ο δήμος Ζογραβού τα προηγούμενα χρόνια είχε προμηθεύσει βιβλία στα ελληνικά σχολεία της Σαρτάνας.
Αυτό είναι επιπλέον της φιλοξενίας παιδιών του χωριού κάθε χρόνο σε παιδικές κατασκηνώσεις.
Οι στενοί δεσμοί μεταξύ της Sartana και της πόλης Zogravo κινητοποίησαν τους κατοίκους της τελευταίας να αρχίσουν να συλλέγουν τρόφιμα και ανθρωπιστικές προμήθειες στην κοινότητα.
Σε συνεχή επαφή με τον Πρόξενο και τους Έλληνες της Μαριούπολης βρίσκεται ο Δήμαρχος Ζωγράφου Βασίλης Θεούδας.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Δημοτικού Συμβουλίου της Μαριούπολης, ο αριθμός των Ελλήνων ουκρανικής καταγωγής είναι περίπου 100.000.
Μια άλλη συγκινησιακά φορτισμένη στιγμή για τους κατοίκους της Σαρτάνας ήταν το 2008, όταν ο αείμνηστος Κάρολος Παπούλιας επισκέφθηκε το χωριό για πρώτη φορά ως Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας.
«Θα ήθελα να σας συγχαρώ γιατί όλα αυτά τα χρόνια, παρά τις δυσκολίες, τις διώξεις και την απόσταση από τη μητέρα Ελλάδα, κρατήσατε ζωντανό το ελληνικό σας πνεύμα καθώς συνεχίζετε να μεταδίδετε την ελληνική γλώσσα, παραδόσεις, ιστορία και πολιτισμό στις επόμενες γενιές. », είπε ο Παπούλιας στην προσφώνησή του.
Και πρόσθεσε: «Όλα είναι καλά – πάντα καλά!» , όπως έλεγαν οι Έλληνες στη Μαριούπολη.
Η Γεωργία Σαντάνα είναι ρεπόρτερ του Protothema.
Διαβάστε ακόμα: Γιατί τόσες πόλεις στο Ντόνετσκ και στην Κριμαία φέρουν ελληνικά ονόματα;