Σκεφτείτε την τύχη του Μάρκου Αυρηλίου, ηγεμόνα της Ρώμης από το 161 μ.Χ. έως το 180 μ.Χ. και οπαδός της στωικής ηθικής πίστης. Δεν προοριζόταν ποτέ να είναι δημοσιευμένος συγγραφέας. Οι ιδέες που παρουσίασε ήταν, στα ελληνικά, μέρος ενός καθαρά προσωπικού έργου για αυτο-βελτίωση. Κάποιος, με κάποιο τρόπο, έσωσε τα σημειωματάρια που περιείχαν τη χαλαρή συλλογή των Πνευματικών Σημειώσεων. Μια μέρα τον 17ο αιώνα, ο εξειδικευμένος μεταφραστής Merrick Casaubon έδωσε στην ομάδα τον τίτλο “Reflections” και γεννήθηκε η ομάδα με τις καλύτερες πωλήσεις.
Παρόλο που στερείται δομής και εξάπλωσης, μερικές φορές, αόριστοι όροι και έννοιες, οι “Αντανακλάσεις” έχουν χτυπήσει μια χορδή με τους σύγχρονους αναγνώστες, όπως έχουν κάνει λίγα ελληνικά ή ρωμαϊκά κείμενα, ανεβάζοντας τον συγγραφέα τους στο αστέρι – κυριολεκτικά, δεδομένου ότι η απεικόνιση του Ρίτσαρντ, ο Χάρις είναι νηφάλιος άνθρωπος , Ο Marcus the Wise στην ταινία του 2000 Gladiator.
Αναμφίβολα, τα καθημερινά επιχειρηματικά περιουσιακά στοιχεία αποτελούν μέρος της ελκυστικότητάς του. Δεδομένου ότι ο Μάρκος είναι κυρίως αυτο-μιλώντας, η φωνή του έχει αξιοσημείωτη αυθεντικότητα. Οι αναγνώστες του μπορούν να τον εμπιστευτούν για τον απλό λόγο ότι δεν γνωρίζει την ύπαρξή τους. Ακόμη και οι Εξομολογήσεις του Αυγουστίνου, θεωρητικά, μια συνομιλία μεταξύ του συγγραφέα και του Θεού, ή τα «ηθικά γράμματα» του Σενέκα, προφανώς ιδιωτική αλληλογραφία στην οποία μας έχει παραχωρηθεί πρόσβαση, θα μπορούσε να ταιριάξει απόλυτα με τη σοβαρότητα του κειμένου που δεν έπρεπε να διαβαστεί στο The εκτόξευση.
Η ζωή και οι χρόνοι του Μάρκου συμβάλλουν επίσης στο μάντρα «Διαλογισμοί». Στοχαστές από τότε που ο Πλάτων λαχταρούσε έναν φιλόσοφο βασιλιά, έναν ηγέτη ικανό να ασκεί μεγάλη εξουσία διατηρώντας παράλληλα έναν ισχυρό ηθικό πυρήνα. Ο Μάρκος φαίνεται να είναι κοντά σε αυτό το ιδανικό. Ήρθε στον αυτοκράτορα με υιοθεσία, μια μέθοδο που χρησιμοποίησαν οι αυτοκράτορες των Αντωνίων για να χρίσουν υποσχόμενους διαδόχους. Η βασιλεία του, η οποία διήρκεσε σχεδόν δύο δεκαετίες, ήταν επιτυχημένη και ήταν το τελευταίο στάδιο αυτού που ο Edward Gibbon ονόμασε «την πιο ευτυχισμένη και πιο ευημερούσα εποχή» στην ανθρώπινη ιστορία. Ωστόσο, ο Μάρκος τελείωσε εκείνη την εποχή, όταν έσπασε τις παραδόσεις του Αντωνίνου και μετέφερε την εξουσία στον φυσικό γιο του, τον Κομόζους, έναν σκληρό και εγωιστικό άνθρωπο (και, όπως γνωρίζουν οι σύγχρονοι κινηματογραφιστές, ένας ερασιτέχνης παλαιστής)
Ο βαθμός στον οποίο το “Reflections” έχει συλλάβει τη σύγχρονη φαντασία μπορεί να κριθεί από τον συνεχώς αυξανόμενο ρυθμό των νέων εκδόσεων στην αγγλική γλώσσα. Μέσα σε αυτή τη χιονοστιβάδα τόμων, η νέα έκδοση του Βρετανού μελετητή των κλασικών, Robin Waterfield, έχει πολλά να το προτείνει. Η πεζογραφία είναι νηφάλια και υπέροχα τεντωμένη, και οι επιλογές είναι καλές. («Κέντρο Διοίκησης», η εισαγωγή του όρου του Μάρκου για κατευθυνόμενο ορθολογικό μυαλό του κ. Γουότερφιλντ, είναι μια ατυχής εξαίρεση.) Το αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό του τόμου είναι το εκτεταμένο σύνολο υποσημειώσεων, το οποίο παρέχει βοήθεια σε αρχάριους αναγνώστες, ιδέες που θα ενδιαφέρουν τους επαγγελματίες, και παραφράζει τις ιδέες του Μάρκου. Κατά συνέπεια, η εισαγωγή των δύσκολων «αντανακλάσεων», «οτιδήποτε δεν κάνει έναν άνθρωπο χειρότερο στον εαυτό του ούτε κάνει τη ζωή του χειρότερη ούτε τον βλάπτει», παραφράζεται καταλλήλως στη σημείωση του κ. Waterfield ως εξής: το κακό το πράγμα είναι ηθική κακία. Τίποτα άλλο δεν είναι πραγματικά επιβλαβές. “
εικόνα:
Εφημερίδα Wall Street
Σκέψεις
Σε σενάριο του Marcus Aurelius, μετάφραση από τον Robin Waterfield
Βασικό, 325 σελίδες, 28 $
Ο Μάρκος είχε βάσιμους λόγους να επιμείνει στην ασυλία της ψυχής απέναντι σε εξωτερικές ατυχίες. Η Ρώμη υπέφερε καθ ‘όλη τη διάρκεια της ζωής του από ασθένειες και αναταραχές, γεγονός που έκανε το έργο της διακυβέρνησης δύσκολο. Η πανούκλα των Αντωνίνων ήταν σχεδόν καθ ‘όλη τη διάρκεια της βασιλείας του Μάρκου, μια πανδημία που προήλθε από την Ανατολή και κατέστρεψε την αυτοκρατορία και μπορεί να έχει πληγεί ο ίδιος ο Μάρκος (ο οποίος εν πάση περιπτώσει ήταν αδύνατος λόγω αναπνευστικής νόσου). Άλλα προβλήματα προήλθαν από το βορρά: το Marcomanni και ο Kodi, δύο γερμανικοί λαοί, άρχισαν να διασχίζουν τον Δούναβη το έτος 166, προκαλώντας τεράστιες διαταραχές. Ο Μάρκος ηγήθηκε μιας σειράς δύσκολων στρατιωτικών εκστρατειών – των Μαρκομάνων Πολέμων, όπως έγιναν γνωστοί – και πέτυχε μια δαπανηρή νίκη, περισσότερο από μια δεκαετία αργότερα, για να σφραγίσει ξανά τα σύνορα της Ρώμης.
Οι «αντανακλάσεις» αυτών των δοκιμασιών δεν αναφέρονται, εκτός από δύο σύντομες σημειώσεις που δείχνουν ότι τμήματα του έργου συντέθηκαν στο βόρειο μέτωπο. Ο Μάρκος πήγε εκεί για να ηγηθεί αυτοπροσώπως, και εκεί πέθανε (από ασθένεια, όχι από τη δολοφονία που εμφανίζεται στο “The Gladiator”). Η τελική συνεισφορά της εργασίας εμφανίζεται, όπως σημειώνει ο κ. Waterfield, προηγείται στενά του θανάτου του Μάρκου και δείχνει επίγνωση της προσέγγισής της. Το σκοτεινό υπόβαθρο των συνόρων του Δούναβη εμφανίζεται, καθώς πλησιάζει ο αφανισμός, το ιδανικό σκηνικό για τις ιδέες που σχηματίζουν «διαλογισμούς», πολλές από τις οποίες σχετίζονται με την υπεράσπιση του φρουρίου της ψυχής, το «εσωτερικό φρούριο», όπως αποκαλούν οι Στωικοί το.
Αυτή η υπεράσπιση απαιτεί σαφώς διαρκείς υπενθυμίσεις για μια δέσμευση για αρετή και αλήθεια. Οι περισσότερες εγγραφές του Marcus είναι αυτοπροειδοποιήσεις, παραφράσεις τύπου mantra για τις τιμές από τις οποίες χρειάζεται νόημα και δύναμη. Μεταξύ των πιο σημαντικών από αυτά είναι η αποδοχή της απρόσωπης μοίρας που, κατά την άποψη του Μάρκου, καθορίζει μεγάλο μέρος της ζωής μας και ιδιαίτερα του θανάτου μας. Επίσης κεντρικό είναι η επιβεβαίωση της ειλικρινής ομιλίας και της σωστής δράσης. Απευθυνόμενος στον εαυτό του, ο Μάρκος έγραψε: “Προσπαθήστε να ζήσετε τη ζωή ενός καλού ανθρώπου … ένας άντρας που είναι ευχαριστημένος με το ποσό που του έχει ανατεθεί από το σύμπαν και είναι ικανοποιημένος με τη δικαιοσύνη των ενεργειών του και την καλοσύνη του χαρακτήρα του”
Οι “Διαλογισμοί” είναι γεμάτοι με βεβαιότητα. Ο Μάρκους είναι πεπεισμένος ότι το καλό μπορεί να γίνει αντιληπτό και να επιτευχθεί. Ότι μπορούμε να επιλέξουμε την αρετή και να αποφύγουμε την κακία με κάθε μας απόφαση Μερικοί άνθρωποι είναι ευγενείς και όμορφοι, ενώ άλλοι, ίσως η πλειοψηφία, είναι «ψεύτες και απατεώνες». Η σταθερότητα των πεποιθήσεών του έχει κάνει το βιβλίο αγαπημένο των σύγχρονων αναγνωστών που επικεντρώνονται στην προσωπική δύναμη και στη λήψη αποφάσεων, συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών ηγετών και των επαγγελματιών αθλητών.
Σπάνια ο Μάρκος αποκαλύπτει κάθε αίσθηση που γράφει από την πανέμορφη πλατφόρμα ενός αυτοκρατορικού θρόνου. Δεν ενδιαφέρεται για τον πλούτο και τη δύναμή του – πράγματα που είναι “αδιάφορα” από την άποψη του στωικισμού, τα οποία δεν ευνοούν την ευτυχία ούτε τη δυστυχία. «Μην με ξεγελάσεις με περήφανη συμπάθεια», γράφει, διαμαρτύροντας για παλιούς ηγέτες που «έπαιζαν μόνο σπουδαίους ρόλους». Επειδή πιστεύει ότι όλα τα πράγματα σε αυτόν τον κόσμο είναι φευγαλέα και εφήμερα, είναι σίγουρος ότι τα επιτεύγματά του, και μάλιστα η ίδια η ύπαρξή του, σύντομα θα ξεχαστούν. Η εντυπωσιακή έκδοση του Waterfield διασφαλίζει ότι αυτό δεν θα συμβεί.
Το τελευταίο βιβλίο του κ. Rom, “The Holy Division: Three Hundred Lovers of Thebes Fight to Save Greek Freedom” θα κυκλοφορήσει τον Ιούνιο.
Πνευματικά δικαιώματα © 2020 Dow Jones & Company, Inc. όλα τα δικαιώματα σώζονται. 87990cbe856818d5eddac44c7b1cdeb8
“Φανταστική τηλεόραση. Αναγνώστης. Φιλικός επίλυσης προβλημάτων Hipster. Πρόβλημα προβλημάτων. Εξαιρετικά ταπεινός διοργανωτής.”