Η Ελλάδα και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έχουν μια ευκαιρία

Η Ελλάδα βρίσκεται στρατηγικά στην άκρη της Ευρώπης, βλέποντας ανατολικά και νότια, και έχει ισχυρές (και όχι πάντα φιλικές) σχέσεις με τις χώρες της Ασίας και της Αφρικής. Η θέση του, στο σταυροδρόμι της ηπείρου, μαζί με τις στρατηγικές συμμαχίες που έχει συνάψει η Ελλάδα με την Κύπρο και το Ισραήλ (και η πρόσφατη στενή συνεργασία της με την Αίγυπτο) έχει τώρα την ευκαιρία να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο σε πολλές περιφερειακές αγορές ενέργειας, όπως Βαλκάνια ή τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο. Εξαιρετικά σημαντική.

Η Ελλάδα είναι επίσης ευλογημένη με ένα ευρέως διαθέσιμο δυναμικό ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ηλιακή, αιολική, γεωθερμική και πολλά άλλα) μαζί με πολλά μαζικά έργα υποδομής που βρίσκονται σε εξέλιξη με την Ελλάδα (TAP, EastMed Gas Pip Lines, EuroAsia Interconnector κ.λπ.) Οι Έλληνες μπορούν να διεκδικήσουν μια σημαντική θέση στο πρόγραμμα λήψης αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με την ενεργειακή στρατηγική της.

Η Ελλάδα έχει αναδειχθεί σε σημαντικό παράγοντα στη μετάδοση ενέργειας από την Ανατολή στη Δύση μέσω έργων αγωγών, διασύνδεσης δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας και εναλλακτικών μέσων για την εξασφάλιση της ασφάλειας του εφοδιασμού μέσω υπεράκτιων αποθεμάτων.

Το ενεργειακό σύστημα της Ελλάδας υποφέρει από πολλούς παράγοντες, αλλά υφίσταται μια σημαντική μεταμόρφωση. Το κύριο χαρακτηριστικό σήμερα είναι η προσπάθεια μείωσης της κατανάλωσης συμβατικών (ορυκτών) καυσίμων, όπως ο λιγνίτης. Η Ελλάδα στρατηγικά επέλεξε να επενδύσει σε λιγνίτη και τη θεώρησε ως τη βάση του ενεργειακού της μείγματος, μετά την πετρελαϊκή κρίση της δεκαετίας του 1970. Υπάρχει ακόμη μεγάλη εξάρτηση από τις εισαγωγές αργού πετρελαίου (και άλλων προϊόντων πετρελαίου) μαζί με φυσικό αέριο. Τα τελευταία χρόνια, έχουμε δει μια αυξημένη διείσδυση φυσικού αερίου στο ενεργειακό μείγμα της Ελλάδας, παρόλο που το μερίδιό της στην πίτα είναι ακόμα μικρό και πολύ κάτω από τα ευρωπαϊκά πρότυπα.

Η Ελλάδα επιδιώκει ενεργά τη σύγκλιση με τα ευρωπαϊκά πρότυπα, χρησιμοποιώντας εθνικές πολιτικές όπως η εισαγωγή φόρου διοξειδίου του άνθρακα. Ο ενεργειακός τομέας σε αυτή τη χώρα συμβάλλει περισσότερο στη συνολική προστιθέμενη αξία των περισσότερων χωρών της ΕΕ και οι προβλέψεις δείχνουν περαιτέρω επέκταση λόγω πολλών παραγόντων.

• Η απαραίτητη πρόσθετη βελτίωση του ενεργειακού μείγματος, που σημαίνει λιγότερη ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από ορυκτά καύσιμα και αύξηση της συνεισφοράς από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Αυτό θα οδηγηθεί από μια αναθεωρημένη πολιτική της ΕΕ για το 35% των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έως το 2030 και από την προτίμηση για φθηνότερες και καθαρότερες πηγές ενέργειας, όπως το φυσικό αέριο.
• Το σχέδιο της ελληνικής κυβέρνησης να ιδιωτικοποιήσει σημαντικά ενεργειακά περιουσιακά στοιχεία όπως η Public Energy Corporation (PPC), Distributor Natural Gas (DEPA), Hellenic Electric Distribution Network Operator (HEDNO) και η Hellenic Petroleum Corporation.
• Απελευθέρωση και πλήρης ιδιωτικοποίηση των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου και διαχωρισμός παραγωγής και προμήθειας από δίκτυα μεταφοράς.
• Η ικανότητα να γίνει πύλη εισόδου στο φυσικό αέριο, την ηλεκτρική ενέργεια και τους πόρους πετρελαίου μέσω μαζικών έργων υποδομής, όπως οι αγωγοί φυσικού αερίου TAP-IGB-EastMed, ο Ευρασιατικός Ηλεκτρικός Σύνδεσμος ή η εξερεύνηση και παραγωγή φυσικού αερίου και πετρελαίου.
• Νέες εξελίξεις σε τεχνολογίες όπως έξυπνες μετρήσεις, τεχνολογίες έξυπνου δικτύου, φωτισμός LED, ενεργειακά αποδοτικά κτίρια κ.λπ.

Ελληνικό σχέδιο ανάκαμψης και ενεργειακά μερίδια

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, πρωθυπουργός της Ελλάδας, παρουσίασε ένα εθνικό σχέδιο που στοχεύει στον μετασχηματισμό του «οικονομικού και θεσμικού μοντέλου της χώρας» με στόχο τον εκσυγχρονισμό και την αποδοτικότητά του.

Η ελληνική στρατηγική ανάκαμψης (αναφερόμενη στην ανάκαμψη από τις επιπτώσεις του Covid) που είναι σύμφωνη με τις αρχές ανάκαμψης της ΕΕ που συμφωνήθηκε τον Ιούλιο βασίζεται σε βαθιές μεταρρυθμιστικές προσπάθειες που πρότεινε και εφαρμόζει η κυβέρνηση Μητσοτάκη από την εκλογή της τον Ιούλιο του 2019.

Η τελευταία φάση πολλών από αυτές τις πολιτικές περιλαμβάνει το επίκεντρο της ατζέντας 2030 για την ενέργεια και το κλίμα. Επικεντρώνεται στη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων έως το 2028 μαζί με την υιοθέτηση του νέου συστήματος αδειοδότησης ψηφιακών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Οι τέσσερις πυλώνες ενός σχεδίου ανάκαμψης προτείνουν τα εξής:

1. Ο μετασχηματισμός της πράσινης ενέργειας και η ψηφιοποίηση της οικονομίας.
2. Νέα πολιτική του κοινωνικού τομέα για σχέδια απασχόλησης και εκπαίδευσης, φορολογικές μεταρρυθμίσεις στον ιδιωτικό τομέα, προγράμματα εξαγωγών, έρευνα και ανάπτυξη και παρόμοια.
3. Η προσφορά Green Energy Transition στοχεύει να επενδύσει 6 δισεκατομμύρια ευρώ σε επιχορηγήσεις της ΕΕ για καθαρή ενέργεια, με το ποσό αυτό να αυξάνεται κατά 4,4 δισεκατομμύρια ευρώ σε ιδιωτικές επενδύσεις.
4. Με την «Διευκόλυνση ανάκαμψης και ανθεκτικότητας» της ΕΕ να παρέχει επίσης δάνεια, η συνολική ρευστότητα για έργα πράσινης ενέργειας αναμένεται να επεκταθεί σε μερικά επιπλέον δισεκατομμύρια.

Το ελληνικό σχέδιο στοχεύει στην εξασφάλιση 12,73 δισεκατομμυρίων ευρώ σε κοινοτικούς πόρους συν 18,2 δισεκατομμύρια ευρώ σε επιχορηγήσεις – και αναμένεται να προσελκύσει 26,5 δισεκατομμύρια ευρώ σε χρήματα του ιδιωτικού τομέα – τα 54,5 δισεκατομμύρια ευρώ που η Αθήνα επιδιώκει να αυξήσει το ελληνικό ΑΕΠ κατά 7% έτος 2026.

Ο ελληνικός ενεργειακός τομέας υφίσταται έναν σημαντικό μετασχηματισμό, καθώς επιδιώκει να απομακρυνθεί από την εξάρτησή του από λιγνίτη (έως το ένα πέμπτο της παραγωγής ενέργειας το 2019) σε ανανεώσιμες πηγές και μονάδες παραγωγής αερίου χαμηλότερου άνθρακα. Ο στόχος είναι να επιτευχθεί μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου άνω του 55% έως το 2030 έως:

• Σταδιακή κατάργηση της παραγωγής λιγνίτη 4GW έως το 2028.
• Χρησιμοποιήστε 8,7 GW νέας δυναμικότητας ανανεώσιμων πηγών παραγωγής που θα προστεθεί έως το 2030.
• Η προσθήκη 2 gigawatt νέας ικανότητας παραγωγής αερίου προστέθηκε για την υποστήριξη και την ασφάλεια του συστήματος.

Το ελληνικό πρόγραμμα ανάκαμψης περιλαμβάνει σχέδια για έως και 1,38 γιγαβάτ υδροηλεκτρικής ενέργειας και αποθήκευσης μπαταριών, με ειδική ομάδα να εργάζεται φέτος στο πλαίσιο ρύθμισης της αποθήκευσης ενέργειας. Ευφυή συστήματα ισχύος και πρόσθετες φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις είναι επίσης σημαντικές πτυχές του προγράμματος. Η υποδομή εμπορικών οχημάτων θα κινηθεί επίσης προς ηλεκτρικά οχήματα, κίνηση χρηματοδοτούμενη (ή τουλάχιστον υποστηριζόμενη από κρατικούς πόρους). Υπάρχουν επίσης σχέδια για την επέκταση ενός εθνικού δικτύου φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων για την υποστήριξη της κίνησης προς ηλεκτρικά οχήματα. Ο λειτουργικός ηλεκτρικός σύνδεσμος θα επεκταθεί επίσης εν μέρει μεταξύ της ηπειρωτικής χώρας και του νησιωτικού συγκροτήματος των Κυκλάδων.

Η κίνηση της χώρας προς ένα πιο βιώσιμο ενεργειακό μέλλον και οι επακόλουθοι θεμελιώδεις μετασχηματισμοί θα έχουν προκλήσεις και σημαντικές επιπτώσεις:

• Επανασχεδιασμός του δικτύου διανομής της χώρας προκειμένου να υποστηριχθεί η ευρεία υιοθέτηση διακοπτόμενων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
• Αντιμετώπιση των κοινωνικών και οικονομικών επιπτώσεων του μετασχηματισμού, ενδεχομένως ενάντια στη βούληση των τοπικών συμφερόντων και των συνδικάτων που εξαρτώνται από τα οικοσυστήματα που χτίζονται γύρω από την υπάρχουσα υποδομή.

Μεγάλες ελληνικές ιδιωτικές εταιρείες πρωτοστατούν με έργα ΑΠΕ σε όλη την Ελλάδα (και όχι μόνο). Οι εταιρείες αυτές είναι η ΓΕΚ Τέρνα, ο Όμιλος Μυτιληναίος, η HELPE και άλλες.

Έργα ηλιακής και αιολικής ενέργειας

Η κυβέρνηση ενέκρινε πρόσφατα τέσσερα μεγάλα νέα επενδυτικά σχέδια στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας συνολικού προϋπολογισμού 2,02 δισ. Ευρώ. Η αξία των έργων που εγκρίθηκαν από την Υπουργική Επιτροπή Στρατηγικών Επενδύσεων είναι 2810,3 μεγαβάτ.

Ένα από τα πρώτα έργα αφορά μεγάλα φωτοβολταϊκά συγκροτήματα ισχύος 1,5 GW σε 12 περιφερειακές μονάδες, που θα κατασκευαστεί από τον Όμιλο Εγνατία με προϋπολογισμό 888,14 εκατ. Ευρώ.

GEK Terna Energy Υπεύθυνος για άλλο έργο που σχετίζεται με την ανάπτυξη 18 αιολικών πάρκων ισχύος 360 MW στο νησί της Εύβοιας, προϋπολογισμού 585 εκατ. Ευρώ.

Το τρίτο έργο στοχεύει στη δημιουργία πέντε επενδύσεων αιολικής ενέργειας συνολικής αξίας 121,28 εκατ. Ευρώ, συνολικής ισχύος 120,3 MW στη Θράκη, στο βορειοανατολικό τμήμα της Ελλάδας.

Μια άλλη σημαντική πρωτοβουλία είναι αυτή με επικεφαλής την Καρατζής Α.Ε. – κατασκευή και λειτουργία 37 φωτοβολταϊκών μονάδων συνολικής ισχύος 830 MW στη Λάρισα, τη Μαγνησία και το Κιλκίς με εκτιμώμενο προϋπολογισμό 421,6 εκατ. Ευρώ.

Φυσικά, οι προκλήσεις που σχετίζονται με αυτούς τους μετασχηματισμούς είναι πάντα πολλές. Ένας εξέχων υπουργός στην ελληνική κυβέρνηση δήλωσε: “Πρόσφατα υπήρξε κάποια κριτική, τόσο εντός όσο και εκτός του Κοινοβουλίου, για τις οικονομικές και διαρθρωτικές παρεμβάσεις του Υπουργείου Ενέργειας, ιδίως σε έργα στρατηγικής σημασίας. Η απάντηση σήμερα έρχεται από τους ίδιους τους επενδυτές, οι οποίοι εξακολουθούν να ενδιαφέρονται βαθιά για επενδύσεις. Η απάντηση επίσης προήλθε πρόσφατα από τον υπουργό Ενέργειας των ΗΠΑ Dunn.Brouillette, ο οποίος τόνισε την καταλληλότητα της επένδυσης στην πολιτική μας και σημείωσε το παρόμοιο ενδιαφέρον των επενδυτών UAS.Ο Κωστής Χατζηδάκης, ο ίδιος υπουργός, συνέχισε τον αριθμό των αιτήσεων για νέα έργα ΑΠΕ στην τελευταία πρόσκληση για εκφράσεις.

Μια άλλη σημαντική πρωτοβουλία είναι αυτή του ελληνικού δημόσιου κολοσσού ηλεκτρικής ενέργειας (όχι απαραίτητα καλής γίγαντας), της ΔΕΗ και της γερμανικής ισοδύναμης RWE (κάπως) που αναμένεται να υπογράψουν την κοινή ανάπτυξη έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Ελλάδα. Η συμφωνία προβλέπει ότι η RWE και η Ελληνική Δημόσια Επιχείρηση Ενέργειας θα ξεκινήσουν ένα δημόσια υποστηριζόμενο έργο, με μερίδια 51% και 49% αντίστοιχα, και θα φτάσουν σε συνδυασμένη συνολική ισχύ 1 GW το καθένα τα επόμενα πέντε χρόνια. Η ΔΕΗ θα συνεισφέρει στα εγκεκριμένα έργα και η RWE θα συνεισφέρει αντίστοιχα στα εγκεκριμένα έργα σε τοπικό επίπεδο. Το κλειδί είναι να αναπτυχθούν τα πρώτα έργα στις αρχές του επόμενου έτους, δίνοντας προτεραιότητα στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας της Ελλάδας ως βασική τοποθεσία.

Ένα παράδειγμα τέτοιου έργου, που βρίσκεται στην Κοζάνη (Δυτική Μακεδονία), είναι το Ηλιακό Πάρκο Κοζάνης. Αυτές οι φωτοβολταϊκές μονάδες αξιοποιούν την ενέργεια του ήλιου και από τις δύο πλευρές (μπροστά και πίσω) της μονάδας. Αυτό το χαρακτηριστικό το καθιστά πιο αποδοτικό, επομένως περισσότερη ενέργεια/ηλεκτρική ενέργεια μπορεί να παραχθεί πιο αποτελεσματικά.

Η ιδέα δεν ήταν νέα, αλλά μια πρόσφατη τεχνολογική πρόοδος αναπτύχθηκε και αποδείχθηκε ότι ήταν όχι μόνο πιο αποτελεσματική, αλλά και λιγότερο δαπανηρή. Αυτές οι μονάδες μπορούν επίσης να αξιοποιήσουν το ανακλώμενο και διάχυτο φως για επιπλέον απόδοση έως και 10% σε σύγκριση με το συμβατικό φως.

Κήπος Κοζάνης έως 5% επιπλέον απόδοση. Το έργο έχει επιτύχει ένα σημαντικό ορόσημο για να γίνει ένα από τα μεγαλύτερα διφασικά ηλιακά πάρκα στην Ευρώπη. Αφού ξεκίνησε τις εργασίες στον χώρο του έργου χρησιμοποιώντας ράφια και πλαίσια, η Juwi Hellas εγκατέστησε τις πρώτες σειρές φωτοβολταϊκών μονάδων στο πάρκο με εκατοντάδες χιλιάδες οπαδούς.

Ο Τάκης Σαρρής, Διευθύνων Σύμβουλος της Greek Joy δήλωσε: “Η ηλιακή ενέργεια είναι ήδη η φθηνότερη μορφή παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα. Η τεχνολογία με διπροσωπικές μονάδες ενισχύει για άλλη μια φορά αυτήν την ανάπτυξη. Με αυτόν τον τρόπο, μπορούμε να παράγουμε περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια σε λιγότερο χώρο και με χαμηλότερο κόστος. Παρά την πανδημία του COVID-19 και περιορισμοί στο εργοτάξιο, Είμαστε ακόμα στο χρονοδιάγραμμα. Ο σταθμός έχει προγραμματιστεί να συνδεθεί με το δίκτυο έως τον Φεβρουάριο του 2022 ».Ε Μετά την ολοκλήρωσή του, το ηλιακό πάρκο Κοζάνης θα παραδοθεί στα Ελληνικά Πετρέλαια και θα παραδίδει πάνω από 300 εκατομμύρια κιλοβατώρες ηλεκτρικής ενέργειας φιλική προς το κλίμα ετησίως, με δυνατότητα τροφοδοσίας έως και 75.000 ελληνικών κατοικιών.