Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ήταν ένα ξεδιάντροπο σοκ για ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο, η οποία είχε υποθέσει ότι ήταν πέρα από την απειλή των συμβατικών πολέμων. Οι συνέπειες του πολέμου έστειλαν ένα κύμα στρατιωτικής ανασφάλειας σε ολόκληρη την Ευρώπη και οδήγησαν σε μαζική αύξηση των αγορών όπλων.
Η Ευρώπη αποκτά όπλα με ρυθμό που δεν έχει παρατηρηθεί από τον Ψυχρό Πόλεμο λόγω της σύγκρουσης στην Ουκρανία. Σύμφωνα με στοιχεία που εξέτασε η EL PAS από το Διεθνές Ινστιτούτο Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης βάση δεδομένων (SIPRI).Οι ευρωπαϊκές εισαγωγές θα αυξηθούν κατά 92% το 2022.
Πρόκειται για τη μεγαλύτερη αύξηση από έτος σε έτος από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, που θεωρείται σημείο καμπής για τη Σοβιετική Ένωση. Εκείνη την εποχή, το κομμουνιστικό μπλοκ βρισκόταν στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Χρόνια αργότερα, η Σοβιετική Ένωση διαλύθηκε και η Ευρώπη απολάμβανε στρατιωτική σταθερότητα στην περιοχή.
Ωστόσο, οι σφοδρές μάχες επέστρεψαν στην Ευρώπη στα τέλη Φεβρουαρίου του περασμένου έτους, όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία. Δεν υπάρχει καμία αναζήτηση για την Ευρώπη από τότε που ο πόλεμος γίνεται όλο και πιο έντονος.
Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε το SIPRI στις 13 Μαρτίου, ενώ οι αγορές στρατιωτικού εξοπλισμού μειώθηκαν παγκοσμίως πέρυσι —τη χρονιά της πλήρους κλίμακας εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία— οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες αύξησαν τις αγορές τους.
Ο αναλυτής Simon Weizmann δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο ότι η Ρωσία είναι η μόνη εξήγηση για την απότομη αύξηση του ενδοευρωπαϊκού εμπορίου. Ο αναλυτής προειδοποίησε ότι οι εισαγωγές όπλων θα αυξηθούν δραματικά τα επόμενα χρόνια.
Η αξία των όπλων που προσγειώθηκαν στην Ουκρανία πέρυσι ήταν 68 φορές μεγαλύτερη από την αξία του 2021, μακράν τη χώρα όπου οι εισαγωγές έχουν αυξηθεί περισσότερο. Ένα μικρό μέρος των στρατιωτικών προμηθειών που έλαβε ο ουκρανικός στρατός – το πλήρωσαν κάποιοι από τους συμμάχους του, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες ή η Ολλανδία. Οι περισσότερες από αυτές τις προμήθειες προήλθαν κυρίως στο Κίεβο ως βοήθεια.
Ο υπολογισμός του SIPRI δεν λαμβάνει υπόψη τις εκατοντάδες χιλιάδες βλήματα πυροβολικού που έχουν επίσης αποσταλεί στην Ουκρανία. Είναι καθοριστικό στις σκληρές μάχες στην ανατολική περιοχή του Ντονμπάς γιατί η τιμή μονάδας του είναι πολύ χαμηλή.
Αντίθετα, οι αποστολές ρωσικών όπλων έχουν πέσει στο χαμηλότερο επίπεδο αυτού του αιώνα λόγω των κυρώσεων της Δύσης και των οπισθοδρομήσεων στον πόλεμο στην Ουκρανία. Αυτό αντικατοπτρίστηκε επίσης στην ομιλία του Πούτιν στο στρατιωτικό αμυντικό σύμπλεγμα της χώρας του, όπου προέτρεψε τη βιομηχανία να παράγει όπλα για να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις.
Από την πλευρά της, η Ουκρανία έχει δηλώσει πολλές φορές ότι η Ρωσία αντιμετωπίζει προβλήματα στην παραγωγή εξοπλισμού, συμπεριλαμβανομένων των πυραύλων, λόγω των ευρειών κυρώσεων στην οικονομία και τη βιομηχανία της. Ωστόσο, η χώρα προσβλέπει ωστόσο σε παραγγελίες εξαγωγών, όπως αποδεικνύεται από την προσφορά της για την Aero India 2023.
Διευρύνεται η διαφορά μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας όσον αφορά τις εξαγωγές. Οι αμερικανικές εταιρείες πραγματοποιούν τα δύο πέμπτα όλων των παραδόσεων παγκοσμίως και περισσότερες από εκατό χώρες εισήγαγαν αμερικανικά όπλα το 2017. Μόλις το 16% των συνολικών πωλήσεων τα τελευταία πέντε χρόνια, οι ρωσικές εξαγωγές έχουν πέσει στα χαμηλότερα επίπεδά τους από το 1998.
Σε κάθε περίπτωση, οι ρωσικές εξαγωγές έχουν ήδη μειωθεί απότομα από το 2020, ακόμη και πριν από τις κυρώσεις για τη μαζική εισβολή στην Ουκρανία. Ο Weizmann πιστεύει ότι υπάρχουν πολλοί λόγοι, αλλά η αστάθεια της οικονομίας είναι ένας από τους κύριους λόγους.
Ο εμπειρογνώμονας επισημαίνει ότι πολλοί από τους κύριους πελάτες της Ρωσίας δεν πιστεύουν ότι ο κλάδος τους θα είναι σε θέση να συμμορφωθεί με τη συμφωνία στο μέλλον, επειδή οι τεράστιες πωλήσεις όπλων περιλαμβάνουν όρους που σχετίζονται με τη συντήρηση και τις επισκευές.
Εκτός από την Ουκρανία και τη Ρωσία, θα χρειαστεί να μελετηθούν τα πρότυπα αγορών όπλων σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες που μπορεί να απειληθούν άμεσα ή όχι από τον πόλεμο της Ουκρανίας.
Αυξάνεται η αγορά όπλων στην Ευρώπη
Ωστόσο, πολλοί από τους συμμάχους της θα λάβουν επίσης περισσότερα όπλα το 2022 από ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη χρονιά αυτόν τον αιώνα, ακόμα κι αν η Ουκρανία είναι ο κύριος μοχλός των υψηλότερων ευρωπαϊκών εισαγωγών. Η Πολωνία (764%), η Ουγγαρία (211%), η Σουηδία (161%) και η Τσεχική Δημοκρατία (109%) κατέγραψαν τους πιο σημαντικούς ρυθμούς ανάπτυξης.
Όλες οι ευρωπαϊκές χώρες του ΝΑΤΟ έχουν επιταχύνει την παραγωγή και έχουν εκδώσει νέες παραγγελίες, μερικές από τις οποίες έχουν ήδη αρχίσει να φτάνουν, είπε ο Weizmann, ως απάντηση στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Ο ερευνητής είπε: “Η βιασύνη είναι μεγαλύτερη από ποτέ. Οι κυβερνήσεις δεν περιμένουν να παραδώσουν τα μαχητικά αεροσκάφη και τα τανκς που αγοράζουν σήμερα σε 10 χρόνια. Τα θέλουν για αύριο”.
Κατά το παρελθόν έτος, ορισμένοι μεγάλοι ευρωπαίοι εισαγωγείς, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου και της Γερμανίας, μείωσαν κάπως την αξία των εισαγωγών τους. Για παράδειγμα, η πτώση ήταν πιο έντονη σε μερικές χώρες, όπως η Δανία (-52%), το Βέλγιο (-38%) και η Ρουμανία (-31%).
Σύμφωνα με τον Weizmann, πολλές χώρες έχουν ήδη ανταποκριθεί το 2014 [the year of the annexation of Crimea and the start of the fighting in Donbas], όταν φάνηκε ο κίνδυνος από τη Ρωσία. Προσθέτει ότι παρόλο που ορισμένα μέλη του ΝΑΤΟ έχουν δει πτώση από έτος σε έτος, σχεδιάζουν «τεράστιες εισαγωγές» για να σηματοδοτήσουν σύντομα μια ανάκαμψη.
Για παράδειγμα, η Νορβηγία είναι επί του παρόντος ο μεγαλύτερος εισαγωγέας στην ήπειρο, ενώ η Φινλανδία έχει αγοράσει 64 μαχητικά F-35 (το πιο προηγμένο μαχητικό αεροσκάφος στην αγορά) από τις Ηνωμένες Πολιτείες για παραδόσεις από το 2025.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία προκάλεσε την πώληση του Lockheed Martin F-35, ειδικά στο ΝΑΤΟ και την Ευρώπη. Χώρες όπως η Φινλανδία, ο Καναδάς, η Ελβετία και η Γερμανία έχουν ήδη υπογράψει συμφωνίες μεγάλου προϋπολογισμού για αεροσκάφη stealth. Επιπλέον, χώρες όπως η Τσεχία και η Αυστρία βρίσκονται σε συνομιλίες με τον αμερικανικό αμυντικό κολοσσό.
Όχι μόνο ενίσχυσε τους συμμάχους της ουκρανικής κυβέρνησης σε όλη την Ευρώπη, αλλά η Λευκορωσία, ο κύριος υποστηρικτής του Κρεμλίνου, αύξησε τις εισαγωγές της πέρυσι για να καταταγεί ως ο 10ος μεγαλύτερος εισαγωγέας στην ήπειρο. Τα περισσότερα από τα όπλα που παραδόθηκαν στη Λευκορωσία δημιουργήθηκαν στη Ρωσία, με ελάχιστη ποσότητα κατασκευασμένη στην Κίνα.
Σε μια τεράστια ώθηση στις στρατιωτικές της δυνάμεις, η Λευκορωσία έλαβε έναν βαλλιστικό πύραυλο μικρού βεληνεκούς Iskander-M, ο οποίος μπορεί να φέρει πυρηνική κεφαλή. Αυτό συμπληρώθηκε από ένα από τα πιο προηγμένα συστήματα αεράμυνας στον κόσμο, το S-400 Triumf.
Ενώ οι εισαγωγές αυξήθηκαν κατά 40% στην Ευρώπη τα τελευταία πέντε χρόνια, έχουν μειωθεί σε όλες τις άλλες ηπείρους. Η τάση έγινε εμφανής πριν από μερικά χρόνια, όταν το παγκόσμιο εμπόριο όπλων συρρικνώθηκε για πρώτη φορά από το 2005. Παρά την πτώση, περισσότερο από το 60% όλων των εισαγωγών προέρχονται από την Ασία, ειδικά τις χώρες του Κόλπου.