Δεκαεπτά χρόνια αργότερα, ο Νίκος Ντιμπέσας προσπαθεί να έχει την αμυδρή μνήμη της στιγμής που ο Μάρκος Μερκ ηχεί με μπιπ όλη την ώρα στο Estádio da Luz και άλλαξε τη ζωή ολόκληρης της ομάδας.
Λέει, “Ο σκληρός δίσκος έχει καταρρεύσει.” “Δεν υπάρχει καμία ανάμνηση αυτού του είδους. Αυτές τις δύο ώρες μετά τον τελικό είναι κενό, απλά πρέπει να κοιτάξετε την τηλεόραση για να συνειδητοποιήσετε τι συνέβαινε. Εκείνη τη στιγμή δεν μπορούσατε να σκεφτείτε, δεν θα μπορούσατε να θυμηθείτε τα πράγματα, μόλις ζήσατε τη στιγμή και το ποτάμι των συναισθημάτων. Φαίνεται περίεργο, αλλά ήταν τόσο μεγάλο που δεν μπορούσαμε να το χειριστούμε. “
Κανείς δεν έχει πλησιάσει ακόμα για να μιμηθεί το επίτευγμα της Ελλάδας. Οι παίκτες του Otto Rehhagel Euro 2004 εμφανίστηκαν με μικρές διεθνείς αναλογίες και αγνόησαν όλους σε μια εκστρατεία που, μολονότι κατάφωρα παρέκκλινε σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, δεν είχε τύχη εκείνη την εποχή. Το να νικήσουμε την Πορτογαλία, σε περίπτωση ευφορίας του φιλοξενούμενου έθνους, μπορεί να είναι τυχερός μία φορά στο τουρνουά: το να το κάνεις δύο φορές είναι άλλο, και δεδομένου του άλλου κρανίου όπως η Γαλλία και η μεγάλη Τσεχία, δεν υπάρχει αμφιβολία ποια ήταν η καλύτερη ομάδα στην Ευρώπη . Εκείνο το καλοκαίρι.
“Αν κάποιος λέει ότι δεν θα τα πάμε καλά στα ευρώ, ο κ. Rehhagel στρέφεται πάντα σε μένα και λέει:” Δεν ξέρουν τι ξέρουμε. “” Ο Ιωάννης Τοπαλίδης μιλάει για την απόλυτη αυτοπεποίθηση του τριπλού πρωταθλητή της Μπουντεσλίγκα Ρεχάγκελ, ο οποίος δεν φάνηκε να χρειάζεται πρόβλημα όταν προσγειώθηκε σε μια φαινομενικά αποτρόπαια δουλειά στην ηλικία των 63 το 2001, μετακομίζοντας σε μια ομάδα που δεν είχε πολλά τύχη στο προφανές. Ενώ η αυστηρότητα που ενστάλαξε ο Rehhagel, ο απόμακρος χαρακτήρας που έσπασε την ελληνική μπάλα, ήταν το κλειδί για την επιτυχία της, υπήρχαν πιο περίπλοκες δυνάμεις πίσω από το θρίαμβο της πολιτιστικής μετάφρασης και αφομοίωσης.
Ο Τοπαλίδης ήταν ένας πολύ γνωστός προπονητής, που γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Γερμανία, ο οποίος εργάστηκε στο ερασιτεχνικό ποδόσφαιρο και εξερεύνησε την ομάδα της Κολωνίας. Λίγο μετά το πρώτο παιχνίδι του Rehhagel, την τρομερή ήττα 5-1 στους προκριματικούς του Παγκοσμίου Κυπέλλου στη Φινλανδία, ο Τοπαλίδης έλαβε μια απροσδόκητη κλήση. Ήταν ο Ρεχάγκελ που ζήτησε τη συνάντηση στο Βερολίνο και εξήγησε ότι χρειαζόταν το δεξί του χέρι.
Η πιο σημαντική δουλειά του Τοπαλίδη, ως κάποιος που ξεχωρίζει από τον ελληνικό και γερμανικό πολιτισμό, ήταν να βεβαιωθείτε ότι οι παίκτες και ο μάνατζερ κατανοούσαν ο ένας τον άλλον. Ένα προφανές συστατικό αυτού ήταν η ικανότητα φιλτραρίσματος του μηνύματος, δεδομένου ότι η κατευθυντικότητα του Rehhagel μπορεί να μην είχε το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα.
“Οι πολιτισμοί των χωρών είναι πολύ διαφορετικοί, αλλά πρόκειται για το ποδόσφαιρο: Ο κ. Rehhagel ήταν ένας υπέροχος τύπος και το αντιμετώπισε”, λέει ο Τοπαλίδης. «Ήταν πολύ σημαντικό για εμάς να μεταδώσουμε το μήνυμα. Όταν μιλούσαμε για τακτική, πάντα εξηγούσα τι ήθελε ο προπονητής. Αλλά μερικές φορές, όταν επικρίνει τους παίκτες, ίσως να τον έκανα λιγότερο σκληρό. Οι δύο γλώσσες είναι εντελώς διαφορετικό και μερικές φορές πρέπει να τα τροποποιήσετε λίγο. “
Το ντουέτο κάθισε το ένα δίπλα στο άλλο στον επόμενο αγώνα της Ελλάδας, με ισοπαλία 2-2 στο Old Trafford καθώς ο David Beckham έσωσε την Αγγλία σε θάνατο. Ο Νταμπίζας εξηγεί ότι οι παίκτες πήραν γρήγορα τις μεθόδους του Ρεχάγκελ, ακόμα κι αν έλαβαν υπόψη τις περισπασμούς. «Είχαμε έναν άνθρωπο πρόσωπο με πρόσωπο και δούλεψε με τον δικό του τρόπο», λέει. “Και αν έπαιρνε αποφάσεις που ήταν λανθασμένες ή λίγο περίεργες εκείνη τη στιγμή, ξέραμε ότι ήταν μόνο η απόφασή του και τον εμπιστευτήκαμε. Ο τρόπος με τον οποίο δούλεψε στην πραγματικότητα ήταν τεράστια ώθηση για εμάς.”
Παρόλο που ο Rehhagel στη συνέχεια προκρίθηκε στην Ελλάδα για το Euro 2004, ξεπερνώντας μια κακή αρχή με έξι συνεχόμενες νίκες που περιελάμβαναν μια σημαντική νίκη επί της Ισπανίας στη Σαραγόσα, υπήρχαν βαθιές ανησυχίες που πρέπει να ξεκαθαριστούν. Στην τελευταία εμφάνιση της χώρας σε ένα μεγάλο τουρνουά, δεν ήταν καλύτεροι από τους Τουρίστες στις ΗΠΑ 94. Έχασαν τρεις φορές, απέτυχαν να σκοράρουν και δέχτηκαν 10. “Οι άνθρωποι περίμεναν κάτι παρόμοιο να συμβεί στην Πορτογαλία”, λέει ο Τοπαλίδης.
Για τον Νταμπίζα, αυτό συνόψισε την ευρύτερη κατάσταση που συγκρατούσε την Ελλάδα. “Η εθνική ομάδα δεν ήταν ποτέ στην κορυφή της ελληνικής πυραμίδας ποδοσφαίρου στο παρελθόν”, λέει. «Η προτεραιότητα των παικτών στη ζωή δεν ήταν να παίζουν για τη χώρα τους και τα μέσα ενημέρωσης δεν έδωσαν μεγάλη προσοχή. Παίζοντας στην Αγγλία [for Newcastle and Leicester] Και βλέποντας πώς αντιμετωπίζουν την ομάδα τους, η απογοήτευση ήταν ακόμη μεγαλύτερη.
“Έτσι, ο μόνος στόχος που είχαμε στο Euro 2004 ήταν να είμαστε ανταγωνιστικοί, να εκπροσωπούμε τη χώρα με υπερηφάνεια και να βελτιώσουμε αυτό το φρικτό ρεκόρ στην Αμερική. Είχαμε μια εσωτερική πεποίθηση ότι θα μπορούσαμε να το κάνουμε αυτό, αλλά δεν είχαμε πραγματικά ο στόχος των προκριματικών από την ομάδα μας, δεν ήταν μια προσέγγιση. Ρεαλιστικά. Ήμασταν μόνο 100% πρόθεση να αλλάξουμε τον τρόπο προσέγγισης του Παγκοσμίου Κυπέλλου. “
Η έλλειψη προοπτικών οφείλεται, εν μέρει, στην τοποθέτηση σε κουαρτέτο παράλληλα με την Πορτογαλία και την Ισπανία. Αλλά ξεπέρασαν αμέσως τους Πορτογάλους με μια έξυπνη και θαρραλέα παράσταση. Ο Άγγελος Χαριστιάς έπειτα ισοπαλία με την Ισπανία, αλλά καθώς η Ελλάδα είναι η Ελλάδα, μια ήττα από μια μέτρια ρωσική ομάδα τους άφησε να μαστιγώσουν τα δόντια τους.
“Αυτός ήταν ο πιο δύσκολος αγώνας”, λέει ο Νταμπίζας. «Η Ρωσία ήταν όταν έπρεπε να φέρουμε πολύ βάρος στους ώμους μας όσον αφορά τη σημασία του παιχνιδιού». Ο ίδιος ο Νταμπίζας δεν έπαιξε ούτε ένα λεπτό από την εκστρατεία στην Ελλάδα. Ήταν αναπληρωτής καπετάνιος, αλλά υπέστη μικρό τραυματισμό στο μηρό πριν από το τουρνουά, και παρά τη φυσική του κατάσταση μετά το εναρκτήριο παιχνίδι, δεν μπόρεσε να επιστρέψει στην ομάδα του Rehhagel.
“Δεν ήμουν τόσο τυχερός, αλλά ίσως ήμουν τυχερός με άλλο τρόπο, ποιος ξέρει;” λέει γενναιόδωρα. “Αν είχα εμπλακεί, πιθανότατα θα ήμουν καταστροφή και η Ελλάδα μπορεί να μην είχε κερδίσει το ευρώ.”
Ο Νταμπίζας πιστεύει ότι αυτό το είδος συλλογικού πνεύματος, που καλλιεργήθηκε επίμονα από τον Ρεχάγκελ, βοήθησε να διασχίσει την Ελλάδα. Μέρος του θαύματος είναι ότι οι παίκτες τους είχαν στην πραγματικότητα άλλα πράγματα. Πριν από τον προημιτελικό ενάντια στη Γαλλία με αστέρια, τα μέλη της ομάδας συσκευάστηκαν τις τσάντες τους και επιβεβαίωσαν τα ταξιδιωτικά τους σχέδια για διακοπές και γάμους. Φαίνεται ότι είναι μια πιθανή ιστορία, αλλά ο Νταμπίζας τονίζει ότι τα σχέδια πρέπει να αναδιαταχθούν επειγόντως.
“Φυσικά είναι αλήθεια”, λέει. «Οι άνθρωποι έπαιρναν διακοπές και δεν νομίζαμε ότι θα μείναμε εκεί. Ήταν κάπως κωμικό: Οι άνθρωποι σχεδίαζαν να παντρευτούν, να φύγουν για διακοπές, και έπρεπε να ξαναπρογραμματίσουν. “
Ο ευρύτερος ελληνικός κόσμος δεν ήξερε τι να σκεφτεί όταν κέρδισε, και ο Καρίστας σκόραρε, ενώ ο Ζινιντίν Ζιντάν αποκλείστηκε και απογοήτευσε τον Thierry Henry. «Κάθε βήμα ήταν:« Αυτό είναι καταπληκτικό, αλλά είναι πιο μακριά », λέει ο Christopher Andre Marx, ένας Ελληνοαμερικανός, του οποίου το ντοκιμαντέρ, King Otto, κυκλοφόρησε στο επίτευγμά τους τη Δευτέρα.« Αλλά το θαύμα συνεχίστηκε. Το όνειρο συνέχισε να τεντώνεται. “
Ο Τομπαλίδης αισθάνθηκε ότι η νίκη του επί της Γαλλίας έδωσε στην Ελλάδα ένα προβάδισμα. «Αυτή ήταν η στιγμή που άρχισα να πιστεύω και να σκέφτομαι:« Μπορούμε πραγματικά να το κερδίσουμε », λέει.« Τα υπόλοιπα είναι ιστορία: Ο Τραϊάνος Ντέλας νίκησε τους Τσέχους κερδίζοντας το ασημένιο γκολ στο Πόρτο · μετά ο Χαρίστας, το απροσδόκητο αστέρι του τουρνουά, κρέμασε στον αέρα για να αναισθητοποιήσει και να ενθουσιάσει την Πορτογαλία. Αυτό το υπέροχο χάος που δεν μπορεί να φανταστεί ο Νταμπίζας.
«Μόλις φτάσαμε στον τελικό, θέλαμε να ολοκληρώσουμε το θαύμα», λέει. “Δεν ήταν μόνο να συμμετάσχουν σε αυτό το σημείο. Στο τέλος τους νικήσαμε δύο φορές και αυτό ήταν μια σαφής ένδειξη ότι ήμασταν μια καλύτερη ομάδα: όχι η πιο ταλαντούχος ομάδα, αλλά η πιο αποτελεσματική ομάδα.”
Τέτοιοι όροι μπορούν να εφαρμοστούν περιφρονητικά. Συχνά έχουν να κάνουν με την Ελλάδα: Καθώς εξελίσσεται ο ηρωισμός, ο απρολογιακός ρεαλισμός του Ρεχάγκελ γίνεται όλο και πιο αισθητός και μια ανάλυση από το Guardian – “τα μόνα αουτσάιντερ στην ιστορία που όλοι θέλουν να ξυλοκοπήσουν” – ήταν ένα χαρακτηριστικό στάσεων στο εξωτερικό.
“Δεν το θεωρώ ενοχλητικό γιατί είναι η αλήθεια”, λέει ο Νταμπίζας για αυτήν την κριτική. “Αλλά δεν παίρνει τίποτα από εμάς. Εάν πείτε σε 1.000 άτομα στην Αγγλία ότι πρόκειται να κερδίσετε το Euro 2020 έτσι, 1.000 άτομα θα υπογράψουν αμέσως. Φυσικά δεν ήμασταν Βραζιλιάνοι, Ισπανοί ή Γερμανοί: είχαμε να είσαι ρεαλιστής, να στηριχτείς στην άμυνα, να εκμεταλλευτείς τις μπάλες. Ανθεκτική και αποτελεσματική στα αντίθετα λάκτισμα. “
Η Ελλάδα δεν έχει οικοδομήσει ποτέ την επιτυχία της. «Όταν όλα είναι υπό έλεγχο, τείνουμε να χάνουμε τον έλεγχο», είπε ο Νταμπίζας, αλλά οι αναμνήσεις βοήθησαν να παρηγορήσουν ένα έθνος μέσω οικονομικής καταστροφής.
«Ήταν κάτι πέρα από τα αθλήματα», λέει ο Marks. Οι Έλληνες ένιωσαν τη σημασία τους στην παγκόσμια σκηνή για πρώτη φορά στη σύγχρονη εποχή. Ήταν μια ενωτική στιγμή, και δεδομένου ότι η τελευταία μισή δεκαετία ήταν πολύ δύσκολη, έχει δημιουργήσει το είδος της χαράς και της νοσταλγίας που σας φέρνει σε δύσκολους καιρούς. Υπάρχει μια αίσθηση: “Τουλάχιστον είχαμε εκείνη τη στιγμή.”
Σίγουρα το έκαναν. «Αυτό που έχουμε επιτύχει είναι κάτι που συμβαίνει μόνο μία φορά», λέει ο Τοπαλίδης. Ο Νταμπίζας συμφωνεί: “Πιστέψτε με, αυτό δεν θα συμβεί ποτέ ξανά. Το λέω με όλη μου την καρδιά. Ήταν ένα από τα μεγαλύτερα, αν όχι τα μεγαλύτερα, θαύματα του ευρωπαϊκού διεθνούς ποδοσφαίρου.”
Το King Otto θα είναι διαθέσιμο σε DVD και ψηφιακό από τις 5 Ιουλίου Ευγενική προσφορά 101 ταινιών
“Ερασιτέχνης διοργανωτής. Εξαιρετικά ταπεινός web maven. Ειδικός κοινωνικών μέσων Wannabe. Δημιουργός. Thinker.”