Φωτογραφία που ελήφθη στα κεντρικά γραφεία του φορέα εκμετάλλευσης δικτύου DEDDIE στο Crionere της Ανατολικής Αττικής. [InTime News]
Κάποιος μπορεί να πιστεύει ότι η κατοχή ενός φυσικού κρατικού μονοπωλίου είναι μια απλή συμφωνία, μετά την οποία ο επενδυτής κάθεται, αναπαύεται και απολαμβάνει τα οφέλη από την ύπαρξη μιας σταθερής αγελάδας μετρητών στο χαρτοφυλάκιό του. Αλλά αυτό συμβαίνει με το DEDDIE; Έχει αναμφισβήτητα μετατραπεί η φαινομενικά υψηλή κερδοφορία σε μεγάλο εσωτερικό ποσοστό απόδοσης (IRR) μακροπρόθεσμα;
Υποθέσεις προσωπικού
Ο χειριστής του Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ισχύος (DEDDIE) απασχολεί σήμερα 5.500 άτομα απευθείας ως μόνιμους υπαλλήλους και περίπου 5.000 άλλους έμμεσα μέσω εργολάβων. Η εταιρεία αντιμετωπίζει το παράδοξο της έλλειψης προσωπικού και του προσωπικού. Η πλειονότητα των μόνιμων υπαλλήλων της προσλήφθηκε κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 και σήμερα εγκαταλείπουν την εταιρεία όταν φτάσουν την ελάχιστη ηλικία συνταξιοδότησης (ο αριθμός των εργαζομένων το 2017 ήταν 6.500). Κατά τη διάρκεια της ελληνικής κρίσης (2009-18) η πρόσληψη σταμάτησε, αφήνοντας τη διοίκηση με τη μόνη επιλογή της εξωτερικής ανάθεσης όλο και περισσότερων βασικών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων σε υπεργολάβους.
Γιατί τα παραπάνω είναι τόσο σημαντικά; Επειδή βρίσκεται στο επίκεντρο όλων των μελλοντικών προκλήσεων. Οι καθημερινές λειτουργίες, οι κρίσιμες διακοπές λειτουργίας, οι ετήσιες επιθεωρήσεις δικτύου, η ψηφιοποίηση των λειτουργιών, ο εκσυγχρονισμός του δικτύου, η ολοκλήρωση των ψηφιακών τεχνολογιών και η αυξημένη λειτουργική αποδοτικότητα συνδέονται δυστυχώς και εξαρτώνται από τη συρρίκνωση και τη γήρανση των εργαζομένων.
Έσοδα και κανονισμοί
Οι προκλήσεις που αναφέρθηκαν παραπάνω οδηγούν στο ζήτημα των οφελών που ένας επενδυτής μπορεί να αποκομίσει μετά την απόκτηση μειοψηφικής συμμετοχής στην εταιρεία.
Ο μονοπωλιακός χαρακτήρας μιας εταιρείας επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο δημιουργεί έσοδα. Τα «επιτρεπόμενα» έσοδα προέρχονται από έναν τύπο που παρέχεται από την Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (RAE). Δυστυχώς, η ΡΑΕ είναι η ρυθμιστική αρχή που έχει επίσης επηρεαστεί από την κρίση. Πρόκειται για έναν ανεπαρκή οργανισμό και δεν μπόρεσε να ενσωματώσει τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται από άλλες ρυθμιστικές αρχές σε όλη την Ευρώπη. Οι φορείς εκμετάλλευσης πλέγματος στην Ελλάδα δεν υποχρεούνται να συμμορφωθούν με τα προγράμματα μπόνους και είναι εξαιρετικά δύσκολο να πείσουν τη ρυθμιστική αρχή να τους απονείμει το τιμολόγιο WACC, ακόμη και για έργα στρατηγικής σημασίας.
Τα επιτρεπόμενα έσοδα που εισπράττει η εταιρεία μέσω λογαριασμών κοινής ωφέλειας είναι 900 εκατομμύρια ευρώ ετησίως. Οι ελάχιστες ετήσιες δαπάνες κεφαλαίου (CapEx) για την τελευταία δεκαετία ήταν περίπου 150 εκατομμύρια ευρώ, ενώ οι ετήσιες δαπάνες προσωπικού πλησιάζουν τα 300 εκατομμύρια ευρώ. Ένα πολύ μεγάλο ετήσιο ποσό (περίπου 280 εκατομμύρια ευρώ) καταβάλλεται απευθείας στη ΔΕΗ ως ενοίκιο για τα περιουσιακά στοιχεία του δικτύου διανομής. Αυτά τα περιουσιακά στοιχεία παρέμειναν στον ισολογισμό της ΔΕΗ παρά την αφαίρεση του 2012 και το λεγόμενο “διαχωρισμό θέσεων εργασίας” του φορέα διανομής.
Μέχρι το 2019, η μόνη κερδοφόρα επιχείρηση εντός του Ομίλου της ΔΕΗ ήταν η διανομή, η οποία ήταν η ψυχή της μεγαλύτερης προβληματικής βιομηχανικής εταιρείας στην Ελλάδα. Από τώρα και στο εξής, γίνεται κατανοητό πώς οι αποφάσεις που μπορούν να επηρεαστούν (ή υπαγορεύονται) από τη ΔΕΗ λαμβάνονται δίνοντας προτεραιότητα στα συμφέροντα των μετόχων.
Η DEDDIE ως αυτόνομη εταιρεία θα είχε μια οργανωμένη βάση περιουσιακών στοιχείων άνω των 3 δισεκατομμυρίων ευρώ, ενώ αυτά τα περιουσιακά στοιχεία θα είχαν καταβάλει 900 εκατομμύρια ευρώ σε χρέος που σχετίζονται με τις δραστηριότητες του δικτύου. Ο φορέας εκμετάλλευσης του συστήματος DEDDIE ως κάθετου συστήματος διανομής (DSO) θα είχε κερδίσει σχεδόν 300 εκατομμύρια ευρώ πριν από τους τόκους, τους φόρους, τις αποσβέσεις και τις αποσβέσεις (EBITDA) ετησίως από το 2012 και θα παρουσίαζε έναν πολύ λογικό λόγο χρέους / ιδίων κεφαλαίων 3.
Η αποτίμηση (μετά από περιουσιακά στοιχεία δικτύου και μεταφορά χρεών από τη ΔΕΗ) θα ήταν κάπου υψηλότερη από 3 δισεκατομμύρια ευρώ, οπότε η τιμή του 49% θα ήταν 1,5 δισεκατομμύρια ευρώ ή περισσότερο.
Κίνδυνοι
Αλλά πόσα από τα 300 εκατομμύρια ευρώ το χρόνο θα πρέπει πραγματικά να επανεπενδύσετε έτσι ώστε η εταιρεία να καλύψει τη γη που χάθηκε την τελευταία δεκαετία; Η απότομη αύξηση του εταιρικού χρέους θα καταστήσει την εταιρεία βιώσιμη μακροπρόθεσμα; Πόσο από τα 300 εκατομμύρια ευρώ θα μετατραπούν από το EBITDA σε καθαρό κέρδος και ποια θα είναι η πληρωμή μερισμάτων ετησίως; Μπορεί η εταιρεία να αυξήσει την ελάχιστη αναδοχή της και θα παραμείνει το ποσοστό κόστους εργασίας στην εγχώρια αγορά στο 6,8% την επόμενη ρυθμιστική περίοδο; Στο τέλος, υπάρχει κάποια κρυφή αξία που κάνει την προσπάθεια να αξίζει τον κίνδυνο;
Οι παραπάνω ερωτήσεις απαιτούν συγκεκριμένες απαντήσεις, ενώ πρέπει να απαντηθούν σε συνδυασμό με τις ακόλουθες προηγούμενες ενέργειες.
1. Δημιουργήστε κινεζικά τείχη με τη ΔΕΗ και ενισχύστε την ανεξαρτησία του DEDDIE.
2. Πρόσληψη υπαλλήλων υψηλής ειδίκευσης μέσω της χρήσης πρακτικών πρόσληψης ιδιωτικού τομέα.
3. Ανακτήστε τις χαμένες γνώσεις σε τομείς κρίσιμης διαδικασίας.
4. Εξασφάλιση ενός σταθερού και προβλέψιμου ρυθμιστικού περιβάλλοντος.
5. Αυξήστε τις επενδύσεις δικτύου και ολοκληρώστε έγκαιρα στρατηγικά έργα.
6. Εξασφάλιση χρηματοδότησης για τις προαναφερόμενες επενδύσεις. Και το
7. Επίτευξη αποτελεσματικότητας μέσω μετασχηματισμού.
Το δίλημμα
Η DEDDIE είναι μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες διανομής στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, απέχει πολύ από το να είναι από τα πιο αποτελεσματικά. Οι μαζικές επενδύσεις σε προσωπικό, υποδομή και ψηφιοποίηση αποτελούν ζήτημα επιβίωσης και συνέχειας των επιχειρήσεων για την εταιρεία αφού επηρεαστούν σοβαρά από τη δεκαετή οικονομική κρίση και την οικονομική αστάθεια των μετόχων.
Λοιπόν, μπορεί η εταιρεία να εκπληρώσει την αποστολή της προς το ελληνικό οικοσύστημα, ενώ διέρχεται μια ακραία μεταμόρφωση πολλαπλών επιπέδων; Μπορεί να επιτύχει ένα σύνθετο σύνολο εταιρικών στόχων και να συνεχίσει να παράγει υγιή οικονομικά αποτελέσματα εκτός από την επίτευξη σταθερών κερδών (και τον εσωτερικό ρυθμό απόδοσης), για να δικαιολογήσει την αξιολόγησή του;
Η άποψη του ιστότοπου είναι ότι υπάρχουν μεγάλες δυνατότητες που συνοδεύουν τους αναμενόμενους κινδύνους. Η κρυφή τιμή του DEDDIE έγκειται στη δόση έξυπνων μετρητών (7,5 εκατομμύρια μέτρα χαμηλής τάσης). Αυτό το έργο θα μπορούσε να αυξήσει το κόστος μείωσης του κινδύνου (RAB) του φορέα εκμετάλλευσης κατά σχεδόν 30% και να ζητήσει ένα premium WACC τιμολόγιο. Οι έξυπνοι μετρητές μπορούν ταυτόχρονα να μειώσουν τα λειτουργικά έξοδα και την κλοπή ηλεκτρικής ενέργειας. Τα πιο πρόσφατα αποτελέσματα θα συμβάλουν στο EBITDA, ενώ ολόκληρο το έργο μπορεί να χρηματοδοτηθεί με χρέος λόγω του χαμηλού λόγου χρέους / ιδίων κεφαλαίων, του σταθερού εισοδήματος και του αναμενόμενου EBITDA.
Τα υπόλοιπα μπορούν να εμφανιστούν ως στοιχεία ενός φιλόδοξου σχεδίου μετασχηματισμού που υλοποιείται από μια αποφασιστική ομάδα διαχείρισης, υπό την προϋπόθεση ότι απολαμβάνει την εμπιστοσύνη και την υποστήριξη καθενός από τους σημαντικότερους ενδιαφερόμενους.
Ο Θανάσης Μεστανίτης είναι ο πρώην Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος του DEDDIE.