Η γεωμηχανική υπόκειται σε θεωρίες συνωμοσίας, αλλά μπορεί να βοηθήσει στη διάσωση του πλανήτη;
- συγγραφέας, Σάιμον Κινγκ
- Ρόλος, Κύριος παρουσιαστής καιρού
Εάν δεν μπορούμε να ελέγξουμε την άνοδο της παγκόσμιας θερμοκρασίας μειώνοντας ριζικά τις εκπομπές άνθρακα, θα μπορούσε η λεγόμενη γεωμηχανική να είναι ένας τρόπος να ψύχουμε τον πλανήτη;
Σε μια βιομηχανία αξίας ήδη 103 δισεκατομμυρίων λιρών (135 δισεκατομμύρια δολάρια), επιστήμονες σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου, εξετάζουν τη γεωμηχανική – τρόπους χειρισμού του κλίματος για την αντιμετώπιση της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Ορισμένοι ειδικοί ανησυχούν για τους πολλούς κινδύνους που συνδέονται με αυτό το φαινόμενο και φοβούνται ότι θα οδηγήσει σε παραμόρφωση των παγκόσμιων καιρικών φαινομένων ή στην αύξηση της θερμοκρασίας ορισμένων περιοχών, αντί να τις ψύχει.
Καθώς η βιομηχανία μεγάλωνε, το ίδιο έκαναν και οι θεωρίες συνωμοσίας. Η Μετεωρολογική Υπηρεσία του BBC έχει δει μια τεράστια αύξηση στα σχόλια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σχετικά με τη γεωμηχανική από τον Ιανουάριο, κατηγορώντας μας ότι κρύβουμε μυστικά έργα και κατηγορούμε λανθασμένα τη γεωμηχανική για τον κρύο και υγρό καιρό που βιώνουμε πρόσφατα. Σε παγκόσμιο επίπεδο, υπήρξαν διπλάσιες αναφορές γεωμηχανικής φέτος στο X, παλαιότερα γνωστό ως Twitter, από ό,τι τους τελευταίους έξι μήνες του 2023.
Ορισμένες ιδέες γεωμηχανικής περιλαμβάνουν την ανάκλαση του ηλιακού φωτός πίσω στο διάστημα για να ψύξει τη Γη. Ο πιο προηγμένος τομέας της γεωμηχανικής είναι η δέσμευση άνθρακα απευθείας από τον αέρα με εγκαταστάσεις μικρής κλίμακας που λειτουργούν σε όλη την Ευρώπη, τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά. Αυτές οι εγκαταστάσεις αφαιρούν επί του παρόντος περίπου 10.000 τόνους διοξειδίου του άνθρακα ετησίως (το ένα τρίτο των ετήσιων εκπομπών του Λονδίνου), πράγμα που σημαίνει ότι θα απαιτούσε τεράστια επέκταση για να κάνει τη διαφορά στους περίπου 35 δισεκατομμύρια τόνους που εκπέμπουμε παγκοσμίως.
«Πρέπει να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε άλλα πράγματα που μπορούμε να κάνουμε για να περιορίσουμε οποιαδήποτε περαιτέρω άνοδο των θερμοκρασιών», λέει η καθηγήτρια Liz Bentley, διευθύνουσα σύμβουλος της Βασιλικής Μετεωρολογικής Εταιρείας «Εδώ αρχίζει να γίνεται μια ενδιαφέρουσα συζήτηση για τη γεωμηχανική.
Εκτός από τις ανησυχίες για επιδείνωση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, ορισμένοι ειδικοί ανησυχούν ότι είναι δελεαστικό να αντιμετωπίζεται η γεωμηχανική ως μια γρήγορη λύση που θα μπορούσε επίσης να αποσπάσει την προσοχή από τις προσπάθειες μείωσης των εκπομπών άνθρακα.
Λιγότερο περίεργο από όσο ακούγεται
Μπορεί να ακούγεται σαν επιστημονική φαντασία, αλλά η ιδέα της αντανάκλασης της ηλιακής ακτινοβολίας, ο τεχνικός όρος για το φως του ήλιου, δεν είναι τόσο τρελή όσο ακούγεται, και μερικές φορές συμβαίνει στον φυσικό κόσμο. Κατά τη διάρκεια ηφαιστειακών εκρήξεων, τεράστιες ποσότητες τέφρας και αερολυμάτων –μικρά σωματίδια– μπορούν να μεταφερθούν στην υψηλή ατμόσφαιρα, η οποία στη συνέχεια μπορεί να αντανακλά την ηλιακή ακτινοβολία πίσω στο διάστημα.
Πηγή εικόνας, Getty Images
Η έκρηξη του όρους Πινατούμπο στις Φιλιππίνες το 1991 ψύξε τη μέση παγκόσμια θερμοκρασία κατά περίπου 0,5°C τα επόμενα δύο χρόνια.
Μπορούμε πραγματικά να προσομοιώσουμε ένα ηφαίστειο για να ψύξουμε τον πλανήτη μας;
Ο καθηγητής Jim Haywood, ατμοσφαιρικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο του Exeter, προτρέπει να είμαστε προσεκτικοί. «Θέλω πραγματικά να μάθω περισσότερα για τις επιβλαβείς επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, αλλά και για τις πιθανές παρενέργειες και τις αρνητικές επιπτώσεις οποιασδήποτε ανάπτυξης διαχείρισης της ηλιακής ακτινοβολίας», λέει.
Οι ερευνητές μελετούν δύο τύπους διαχείρισης της ηλιακής ακτινοβολίας: τη φωτεινότητα των θαλάσσιων νεφών και την έγχυση αερολύματος στρατοσφαιρικής.
Η διαδικασία φωτισμού των θαλάσσιων νεφών περιλαμβάνει τον ψεκασμό πολύ λεπτού αλμυρού νερού από ένα σκάφος προς σύννεφα χαμηλού επιπέδου πάνω από τον ωκεανό για να ενισχυθεί η φωτεινότητα και η ανακλαστικότητά τους.
Τα μοντέλα έχουν δείξει ότι εάν ψεκάζετε μια μεγάλη περιοχή – περίπου το 4% του ωκεανού – κοντά στον ισημερινό και ελαφρύνετε τα σύννεφα, ο συνδυασμός περισσότερων νεφών και επομένως χαμηλότερης θερμοκρασίας της επιφάνειας της θάλασσας από κάτω μπορεί να έχει παγκόσμιες επιπτώσεις.
Η ατμόσφαιρα είναι πολύπλοκη, απεριόριστη και συμπεριφέρεται σαν υγρό. Μπορεί να έχετε συναντήσει το «φαινόμενο της πεταλούδας», όπου αν μια πεταλούδα χτυπήσει τα φτερά της στο Μεξικό, μπορεί να φέρει βροχή στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αν και αυτό στην πραγματικότητα αντιπροσωπεύει ένα μεγάλο άλμα, υπογραμμίζει πώς συνδέεται ο καιρός σε όλο τον κόσμο.
Ο καθηγητής Haywood είπε: “Η αυξανόμενη φωτεινότητα των νεφών στα ανοικτά των ακτών της Ναμίμπια θα μπορούσε να οδηγήσει σε ξηρασία στη Νότια Αμερική και τη Βραζιλία ειδικότερα. Τι συμβαίνει στη Βραζιλία; Λοιπόν, τα τροπικά δάση.”
Σε αυτή την περίπτωση, λόγω πολύπλοκων ατμοσφαιρικών και ωκεανικών κυκλοφοριών, η αυξημένη φωτεινότητα των νεφών θα δρόσιζε την επιφάνεια της θάλασσας στον ανατολικό Νότιο Ατλαντικό, πράγμα που σημαίνει ότι το μοτίβο βροχοπτώσεων θα διαταράσσονταν αρνητικά στον Νότιο Ατλαντικό προς τη Νότια Αμερική. Η ξηρασία στο τροπικό δάσος του Αμαζονίου – που συχνά αναφέρεται ως «πνεύμονες του πλανήτη» επειδή απορροφά το διοξείδιο του άνθρακα – θα μπορούσε να προκαλέσει σοβαρές ζημιές.
Ενώ δίνεται έμφαση στη χρήση της λάμψης θαλάσσιου νέφους για την αντιστάθμιση της αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας, ορισμένοι βλέπουν την ευκαιρία να το χρησιμοποιήσουν σε πολύ μικρότερη κλίμακα.
Μετά από ένα περιστατικό μαζικής λεύκανσης κοραλλιών το 2016 στον Μεγάλο Κοραλλιογενή Ύφαλο, επιστήμονες στο Πανεπιστήμιο Southern Cross στην Αυστραλία διεξήγαγαν πειράματα λάμψης νεφών για να προστατεύσουν και να ψύχουν περιοχές του υφάλου πλούσιες σε κοράλλια για να αποτρέψουν τη λεύκανση κατά τη διάρκεια των θαλάσσιων καύσωνα.
Πηγή εικόνας, Southern Cross University
«Ενώ βρισκόμαστε στα πρώτα στάδια της κατανόησης του τρόπου εφαρμογής της φωτεινότητας θαλάσσιου σύννεφου πάνω από τον Μεγάλο Κοραλλιογενή Ύφαλο, έχουμε σημειώσει σημαντική επιστημονική πρόοδο.
Ο καθηγητής Daniel Harrison, επικεφαλής του έργου από το Southern Cross University, δήλωσε: «Καταφέραμε να ενισχύσουμε σημαντικά την εμπιστοσύνη μας στην πιθανότητα να φωτίσουμε τα σύννεφα πάνω από τους κοραλλιογενείς υφάλους».
Ανάπτυξη στρατοσφαιρικής τεχνολογίας
Η τεχνολογία για να ελαφρύνει τα θαλάσσια σύννεφα σε μικρή κλίμακα με ανεμιστήρες και ψεκαστήρες υπάρχει ήδη, αλλά μια άλλη μέθοδος διαχείρισης της ηλιακής ακτινοβολίας – η έγχυση αερολυμάτων στη στρατόσφαιρα – θα πρέπει να προχωρήσει περαιτέρω για να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Αυτή η μέθοδος γεωμηχανικής περιλαμβάνει την τεχνητή προσθήκη αερολυμάτων όπως τα θειικά άλατα στη στρατόσφαιρα, που εκτείνονται από 6 έως 12 μίλια (10 έως 20 χιλιόμετρα) έως 31 μίλια (50 χιλιόμετρα) πάνω από την επιφάνεια της Γης. Αυτά τα αερολύματα θα αντανακλούν μέρος της ηλιακής ακτινοβολίας, μειώνοντας την ποσότητα που φτάνει στην επιφάνεια του πλανήτη μας και προκαλώντας θεωρητικά παγκόσμια ψύξη.
Πηγή εικόνας, Getty Images
Δεν είναι βέβαιο πόσο αεροζόλ θα μπορούσε να εγχυθεί στη στρατόσφαιρα, αλλά ένα αεροσκάφος ικανό να πετάξει σε ύψος 11 μιλίων (18 χιλιομέτρων) – περίπου 1,5 φορές υψηλότερο από την ικανότητα των εμπορικών αεροσκαφών – είναι μια πρόταση.
Θα χρειαζόταν η έγχυση εκατομμυρίων τόνων διοξειδίου του θείου για να έχει οποιοδήποτε αποτέλεσμα. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια της έκρηξης του όρους Pinatubo, η μισή παγκόσμια ψύξη που προέκυψε ήταν το αποτέλεσμα περίπου 15 εκατομμυρίων τόνων διοξειδίου του θείου που εγχύθηκαν στη στρατόσφαιρα.
Δεδομένου ότι τα αερολύματα θείου διαρκούν μόνο λίγα χρόνια στην ατμόσφαιρα σε σύγκριση με τις δεκαετίες που επιμένει το διοξείδιο του άνθρακα, η έγχυση αερολυμάτων στη στρατόσφαιρα θεωρείται μόνο ως βραχυπρόθεσμη μέθοδος.
Αλλά αυτό δεν εμπόδισε μία εταιρεία στις ΗΠΑ από το να αρχίσει να πουλάει «πιστώσεις ψύξης». Για μια αμοιβή, η εταιρεία θα στείλει ένα μπαλόνι γεμάτο με διοξείδιο του θείου στη στρατόσφαιρα, όπου θα εκραγεί και θα απελευθερώσει το αέριο.
Πηγή εικόνας, Getty Images
Ένα από τα σημεία ψύξης που προτείνουν – δύο γραμμάρια διοξειδίου του θείου – θα «αντιστάθμισε έναν τόνο θερμαινόμενου διοξειδίου του άνθρακα για ένα χρόνο», προτείνουν. Αυτό είναι το ισοδύναμο μιας πτήσης μετ' επιστροφής για έναν ταξιδιώτη μεταξύ Παρισιού και Νέας Υόρκης, πράγμα που σημαίνει ότι η εκτόξευση μεγάλου αριθμού μπαλονιών είναι απαραίτητη για την επίτευξη οποιουδήποτε είδους ψύξης.
Όπως και με τη φωτεινότητα του θαλάσσιου νέφους, υπάρχουν επίσης κίνδυνοι που σχετίζονται με την έγχυση αερολυμάτων στη στρατόσφαιρα. Σε μια μελέτη που διεξήχθη νωρίτερα φέτος, μοντέλα υπολογιστών διαπίστωσαν ότι η έγχυση αερολυμάτων στη στρατόσφαιρα θα μπορούσε να προκαλέσει ακραίες θερμοκρασίες σε υψόμετρο 15 χιλιομέτρων πάνω από τις τροπικές περιοχές, οι οποίες θα άλλαζαν τα καιρικά μοτίβα σε μεγάλη κλίμακα, αυξάνοντας τη θερμοκρασία του πόλου οι περιοχές αλλάζουν τα μοτίβα βροχοπτώσεων στη Γη.
«Οι περιφερειακές επιπτώσεις είναι σε μεγάλο βαθμό άγνωστες και μπορεί να είμαστε σε θέση να μετριάσουμε την παγκόσμια μέση θερμοκρασία», είπε ο καθηγητής Bentley. [rise]«Αλλά μπορεί να κάνουμε τα πράγματα χειρότερα σε ορισμένες περιοχές του κόσμου».
Προειδοποιήσεις κινδύνου
Αυτό μας οδηγεί σε θεμελιώδη ερωτήματα σχετικά με την αξιοπιστία αυτού του είδους παρέμβασης και τους κινδύνους που συνεπάγεται. Το 2022, εκατοντάδες επιστήμονες υπέγραψαν μια ανοιχτή επιστολή ζητώντας μια παγκόσμια συμφωνία για τη μη χρήση της ηλιακής ακτινοβολίας.
Είπαν ότι οι αυξανόμενες εκκλήσεις για ανάπτυξη είναι «αιτία ανησυχίας» σχετικά με τους κινδύνους που εμπεριέχονται, οι οποίοι «ελάχιστα κατανοητοί» και θα αποθάρρυνε τις κυβερνήσεις, τις επιχειρήσεις και τις κοινότητες από την απαλλαγή από τον άνθρακα.
Η ομάδα φοβάται ότι η διεξαγωγή θεωρητικής έρευνας θα οδηγήσει σε πειράματα στον πραγματικό κόσμο χωρίς πλήρη γνώση των αρνητικών πτυχών. Αλλά άλλοι επιστήμονες πιστεύουν ότι οι κίνδυνοι από τη διερεύνηση της διαχείρισης της ηλιακής ακτινοβολίας είναι μικρότεροι από τους κινδύνους του να βασιζόμαστε αποκλειστικά στην απομάκρυνση του άνθρακα.
Επιπλέον, κάποιοι λένε ότι η παραπληροφόρηση και οι θεωρίες συνωμοσίας τους εμποδίζουν να διεξάγουν έρευνα.
«Πολλοί χρηματοδότες είναι πολύ δύσπιστοι σχετικά με τη χρηματοδότηση της έρευνας», επειδή φοβούνται ότι θα στοχοποιηθούν από θεωρητικούς συνωμοσίας, λέει ο Δρ Ramit Debnath, αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ. Ανέλυσε σχεδόν δύο εκατομμύρια tweets με το hashtag #GeoEngineering και διαπίστωσε ότι περισσότερο από το 70% εξέφρασε αρνητικά συναισθήματα για τη διαχείριση της ηλιακής ακτινοβολίας, με την πλειοψηφία να εκμεταλλεύεται θεωρίες συνωμοσίας.
Πηγή εικόνας, Getty Images
Μια τέτοια υπόθεση σχετίζεται με τη θεωρία συνωμοσίας που είναι γνωστή ως «χημικές ραβδώσεις», μια ευρέως καταρριφθείσα θεωρία συνωμοσίας σχετικά με μια υποτιθέμενη μυστική συνωμοσία ψεκασμού ανθρώπων με επικίνδυνα χημικά, υποδηλώνοντας ότι λευκές ραβδώσεις στον ουρανό που αναδύονται από το πίσω μέρος των αεροπλάνων είναι απόδειξη αυτού. Στην πραγματικότητα πρόκειται για λωρίδες συμπυκνωμένου υδρατμού – γνωστές ως ραβδώσεις συμπυκνώματος – που προέρχονται από κινητήρες αεριωθουμένων.
Στην πραγματικότητα, οι πυκνές γραμμές σε αυτό το υψόμετρο απορροφούν την ηλιακή ακτινοβολία και θερμαίνουν τον πλανήτη, και ως εκ τούτου δεν σχετίζονται με τις τεχνικές γεωμηχανικής που διερευνώνται αυτή τη στιγμή.
Ο Δρ Debnath λέει ότι επειδή μίλησε για τη διαχείριση της ηλιακής ακτινοβολίας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κατηγορείται ότι «προσπάθησε να σκοτώσει ανθρώπους και να ελέγξει τη ζωή τους».
Η διαχείριση της ηλιακής ακτινοβολίας αντιμετωπίζεται με προσοχή – η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου δεν έχει αναπτύξει αυτές τις τεχνολογίες και «δεν έχει σχέδια να το κάνει». Ωστόσο, επενδύει.
Το Συμβούλιο Έρευνας Φυσικού Περιβάλλοντος ζήτησε αιτήσεις για ένα ταμείο 10,5 εκατομμυρίων λιρών για την «παροχή αναλύσεων κινδύνου» για να εκτιμηθεί εάν οι αρνητικές επιπτώσεις της τεχνολογίας είναι μεγαλύτερες από τη ζημιά που θα μπορούσε να προκαλέσει από την κλιματική αλλαγή.
«Δεν είναι μια ασημένια σφαίρα που θα λύσει τα πάντα, αλλά μπορεί να είναι μέρος μιας σειράς λύσεων», είπε ο καθηγητής Bentley.
Το InDepth είναι το νέο σπίτι για την καλύτερη ανάλυση από όλες τις ειδήσεις του BBC. Πείτε μας τι σκέφτεστε.
BBC σε βάθος Είναι το νέο σπίτι στον ιστότοπο και την εφαρμογή για την καλύτερη ανάλυση και τεχνογνωσία από τους καλύτερους δημοσιογράφους μας. Κάτω από μια ξεχωριστή νέα επωνυμία, θα σας φέρουμε νέες προοπτικές που αμφισβητούν τις υποθέσεις και θα σας δώσουμε σε βάθος αναφορές για τα μεγαλύτερα ζητήματα που θα σας βοηθήσουν να κατανοήσετε έναν περίπλοκο κόσμο. Επίσης, θα προβάλλουμε περιεχόμενο που προκαλεί σκέψη από το BBC Sounds και το iPlayer. Ξεκινάμε από μικρά αλλά σκεφτόμαστε μεγάλα και θέλουμε να μάθουμε τι πιστεύετε – μπορείτε να μας στείλετε τα σχόλιά σας κάνοντας κλικ στο κουμπί παρακάτω.
“Ερασιτέχνης διοργανωτής. Εξαιρετικά ταπεινός web maven. Ειδικός κοινωνικών μέσων Wannabe. Δημιουργός. Thinker.”