Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η αναγνώρισή τους για τη γενοκτονία των Αρμενίων

Τούρκοι διαδηλωτές φέρουν πλακάτ διαβάζοντας ότι η γενοκτονία των Αρμενίων είναι «ψέμα» και «αμερικανική συνωμοσία», σε διαδήλωση κατά της δήλωσης του Προέδρου Τζο Μπάιντεν για αναγνώριση της Αμερικής από τη γενοκτονία των Αρμενίων, μπροστά από το αμερικανικό προξενείο στην Κωνσταντινούπολη, στις 26 Απριλίου. [EPA]

Χρειάστηκαν πολλά χρόνια για να αναγνωρίσει επίσημα ο Λευκός Οίκος την Γενοκτονία των Αρμενίων. Ωστόσο, ο σημερινός πρόεδρος των ΗΠΑ στέλνει ένα μήνυμα ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες, μετά από ένα σύντομο κενό κατά τα τελευταία τέσσερα χρόνια, εξακολουθούν να είναι ο κύριος υποστηρικτής του δυτικού πνεύματος. Ωστόσο, τα πάντα στην πολιτική έχουν μόνο μία διάσταση.

Πρώτον, είναι επιτακτική ανάγκη οι Ηνωμένες Πολιτείες να στείλουν ένα σαφές μήνυμα στον υπόλοιπο κόσμο ότι οι μέρες του MAGA έχουν τελειώσει και ότι μια νέα εποχή του MARA (Κάντε την Αμερική αξιόπιστη ξανά, όπως υποστηρίζω στο πρόσφατο βιβλίο μου) ξεκινά με Τζο Μπάιντεν. Το τέλος της εποχής MAGA δεν είναι απλώς μια τυπική τυπικότητα, αλλά ένα ισχυρό μήνυμα που συνδέεται άμεσα με την αμερικανική μαλακή δύναμη. Μετά από τέσσερα χρόνια νέου προστατευτισμού και γενναιόδωρων δόσεων λαϊκισμού, η Αμερική αρχίζει να διερευνά ξανά το ρόλο της «λαμπρής πόλης στο λόφο». Κατά συνέπεια, η αναγνώριση της Αρμενικής Γενοκτονίας πρέπει να θεωρηθεί ως αποκατάσταση των αμερικανικών αξιών στον κόσμο.

Δεύτερον, αυτό είναι ένα σαφές μήνυμα προς την Τουρκία ότι οι ημέρες που η Άγκυρα ήταν ελεύθερη να παίξει με αμερικανικό κύρος τελείωσε. Αυτό είναι ένα άμεσο πλήγμα για τη νεο-οθωμανική ατζέντα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και τις διαρκείς προσπάθειές του να παγώσει το παρελθόν της Τουρκίας με θάρρος και ιπποσύνη – για παράδειγμα την ταινία “Fetih 1453.” Η αναγνώριση της Αμερικής για τη γενοκτονία των Αρμενίων δεν θα επηρεάσει άμεσα τον Ερντογάν, αλλά τον Ερντογάν. Στο μέλλον, Τούρκοι ιστορικοί θα παραδεχθούν ότι ενώ ο Κεμαλισμός κατάφερε να αποφύγει μια τέτοια εξέλιξη, ο Ερντογάν, με τον βαθύ εξτρεμισμό του, απέτυχε να προστατεύσει το κύρος του έθνους. Όποιος καταλαβαίνει τη σκέψη του τούρκου προέδρου μπορεί να καταλάβει ότι αυτή θα είναι η τιμωρία του σισβίας για πάντα.

Τρίτον, αυτή είναι μια μεγάλη κίνηση από την αμερικανική πλευρά στην Κεντρική Ασία και τη λεγόμενη ρωσική γεωστρατηγική κόκκινη ζώνη. Η Μόσχα έπαιξε λαμπρά το πέναλτι για την Αρμενία στον Δεύτερο Πόλεμο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, στον οποίο ο Αρμενικός στρατός έμεινε μόνος του για να συντριβεί από τις δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν. Η Μόσχα δεν άρεσε ποτέ την προσέγγιση «ενσωμάτωσης» του Ερεβάν στις διεθνείς υποθέσεις, μια μοναδική μορφή ουδετερότητας όσον αφορά την εχθρότητα ΗΠΑ-Ρωσίας στον Καύκασο ή τα ταραχώδη και διστακτικά βήματα της χώρας προς τις Βρυξέλλες. Πριν από την ήττα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, μεγάλα τμήματα της αρμενικής κοινωνίας προτιμούσαν να υιοθετήσουν το έθνος που πήρε έναν φιλοδυτικό προσανατολισμό. Η αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων στέλνει ένα μήνυμα στους Αρμένιους ότι η Ουάσιγκτον δεν είναι αδιάφορη για τις πολιτικές εξελίξεις εκεί και ότι η επιστροφή στις μέρες του ρωσικού μονοπωλίου δεν θα είναι μια βόλτα στο πάρκο.

Η αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων θα είναι μια από τις πιο σημαντικές στιγμές στη διοίκηση του Μπάιντεν, ενώ θα πρέπει επίσης να θεωρηθεί ως νίκη για το αρμενικό λόμπι στην Ουάσινγκτον. Επιπλέον, πριν κάποιος αρχίσει να κάνει σύγκριση με το ελληνικό λόμπι στην αμερικανική πρωτεύουσα, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τα ακόλουθα. Πρώτον, πρέπει να μάθουμε να εμπιστευόμαστε τις ενέργειες των ομάδων συμφερόντων στην Ουάσιγκτον, οι οποίοι κάνουν εξαιρετική δουλειά για την προώθηση των ελληνικών και κυπριακών επιχειρημάτων εκεί. Δεύτερον, ολόκληρη η διαδικασία πρέπει να θεωρηθεί ως μαραθώνιος. Πρέπει να εργαστούμε σκληρά για την αναγνώριση της ελληνικής γενοκτονίας στη Μικρά Ασία από τις Ηνωμένες Πολιτείες και να εργαστούμε για την τελική λύση της παράνομης κατοχής της Κύπρου από τον τουρκικό στρατό. Ο δρόμος είναι μακρύς για να φτάσει στο Tipperary, αλλά η αρμενική υπόθεση δείχνει ότι δεν υπάρχουν απώλειες αιτίες στη διεθνή πολιτική, ακριβώς το σωστό χρόνο ή το λάθος.

Ο Σπύρος Λίτσας, Ph.D. είναι καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας. Είναι ο συγγραφέας της «Αμερικανικής Εξωτερικής Πολιτικής στην Ανατολική Μεσόγειο: Πολιτική Ισχύος και Ιδεολογία κάτω από τον Ήλιο» (Springer Nature, 2020), μεταξύ άλλων.