Αρχαία Ολυμπία, Ελλάδα –
Μια ιέρεια προσεύχεται στον νεκρό θεό ήλιο μπροστά από έναν πεσμένο ελληνικό ναό. Αν ο ουρανός είναι καθαρός, θα ξεσπάσει φλόγα που θα καίει στο Παρίσι σε όλο το σημαντικότερο αθλητικό γεγονός του κόσμου. Τα γράμματα συνεχίζονται.
Η φλόγα για τους φετινούς καλοκαιρινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του Παρισιού θα ανάψει την Τρίτη στην αρχαία γενέτειρα των Ολυμπιακών Αγώνων στη νότια Ελλάδα σε μια σχολαστικά χορογραφημένη τελετή.
Στη συνέχεια θα μεταφερθεί σε όλη την Ελλάδα για πάνω από 5.000 χιλιόμετρα (3.100 μίλια) πριν παραδοθεί στους Γάλλους διοργανωτές στον χώρο διεξαγωγής της Αθήνας που χρησιμοποιήθηκε για τους πρώτους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες το 1896.
Ακολουθεί μια ματιά στη λειτουργία και το νόημα της περίτεχνης τελετής που πραγματοποιήθηκε ανάμεσα στα ερείπια της αρχαίας Ολυμπίας πριν από κάθε σύγχρονη Ολυμπιάδα.
Δεν μπορούν οι Γάλλοι να το ανάψουν στο Παρίσι;
Δεν μπορούν να ανακοινωθούν τα Όσκαρ σε τηλεδιάσκεψη;
Ο ανταγωνισμός στην Ολυμπία αποτελεί ουσιαστικό μέρος κάθε Ολυμπιακού Αγώνα για σχεδόν 90 χρόνια από τους Αγώνες του Βερολίνου. Σκοπός του είναι να παράσχει έναν αναπόδραστο σύνδεσμο μεταξύ του σύγχρονου γεγονότος και του αρχαίου ελληνικού πρωτότυπου πάνω στο οποίο είχε αρχικά σχεδιαστεί.
Μόλις μεταφερθεί με οποιοδήποτε μέσο μπορεί να φανταστεί κανείς στην πόλη υποδοχής – ακτινοβολείται μέσω δορυφόρου, ρυμουλκείται στο Έβερεστ και ρυμουλκείται υποβρύχια – η φλόγα ανάβει ένα καζάνι που καίει στο Ολυμπιακό στάδιο υποδοχής μέχρι το τέλος των Αγώνων. Στη συνέχεια χρησιμοποιείται για τους Παραολυμπιακούς Αγώνες.
Πώς φωτίζονται λοιπόν;
Ένας ηθοποιός που υποδύεται μια αρχαία Ελληνίδα ιέρεια κρατά έναν ασημένιο φακό που περιέχει πολύ εύφλεκτα υλικά πάνω από έναν κοίλο καθρέφτη. Το φως του ήλιου αναπηδά από κάθε ίντσα του γυαλισμένου μεταλλικού ημισφαιρίου και συγκεντρώνεται σε ένα μόνο, υπερθερμασμένο σημείο, αναφλέγοντας τη φλόγα.
Αυτό γίνεται μέσα στον αρχαιολογικό χώρο της Ολυμπίας, μπροστά από τον αρχαίο ναό της Ήρας – της συζύγου του Δία, βασιλιά των Ελλήνων θεών, του οποίου ο ερειπωμένος ναός βρίσκεται κοντά.
Ο πυρσός χρησιμοποιείται τελικά για να ανάψει τη δάδα του πρώτου δρομέα – φέτος στο χρώμα της σαμπάνιας για τη Γαλλία – και μια μακρά σκυταλοδρομία στην Ελλάδα οδηγεί στην παράδοση της δάδας στις 26 Απριλίου στο Παναθηναϊκό Στάδιο της Αθήνας.
Πρέπει να είναι τόσο περίπλοκο;
Οι φωτιές και οι φορτηγίδες κάνουν ένα εντυπωσιακό θέαμα, και ενώ η προσευχή της ιέρειας στον Απόλλωνα μπορεί να μείνει σε μεγάλο βαθμό αναπάντητη, ο παραβολικός καθρέφτης λειτουργεί καλά.
Η ιδέα ήταν το αποτέλεσμα της ελληνογερμανικής συνεργασίας πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936 στη Ναζιστική Γερμανία, οι οποίοι ήταν γεμάτοι φανφάρες και σβάστικες. Βασίστηκε σε έναν μηχανισμό που αναφέρουν οι αρχαίοι συγγραφείς σε ένα μη ολυμπιακό πλαίσιο και υπηρέτησε την επιθυμία να συνδυάσουν τα παιχνίδια της αρχαιότητας με τη σύγχρονη Αναγέννηση.
Η καινοτομία του 1936 περιελάμβανε τη μετάδοση της δάδας μέχρι το Βερολίνο, η οποία έχει ακολουθηθεί με ορισμένες τροποποιήσεις έκτοτε. Η αρχική ιδέα της δημιουργίας μιας φλόγας αναμετάδοσης σε κοίλους μίσχους φυτών – μια αναφορά στον ελληνικό μύθο του Προμηθέα που έκλεψε τη φωτιά από τους θεούς – απορρίφθηκε ως μη πρακτική.
Ένας Ολυμπιακός λαμπαδηδρόμος μεταφέρει από το Ολυμπιακό Στάδιο του Βερολίνου στο δρόμο του προς το στάδιο στο Gronau της Γερμανίας για την έναρξη των Ολυμπιακών αγώνων κωπηλασίας και κανό στη ρεγκάτα, την 1η Αυγούστου 1936. (AP Photo, Αρχείο)
Αυτό συνέβαινε σε παλιότερα παιχνίδια;
όχι. Αλλά οι σύγχρονοι αθλητές δεν αγωνίζονται γυμνοί ή, όταν κερδίζουν, λαμβάνουν στεφάνια ελιάς και το δικαίωμα σε ένα μαρμάρινο άγαλμα στο όνομά τους – και, για τους τρεις νικητές, τον πραγματικό τους εαυτό.
Επίσης, δεν υπάρχει σύντομη διακοπή του πολέμου για να επιτραπεί η συνέχιση των σύγχρονων αγώνων, οι γυναίκες όχι μόνο παρευρίσκονται αλλά και διαγωνίζονται, και πλούσιοι προστάτες –ή αρχηγοί κρατών– δεν καρπώνονται τη δόξα από τις νίκες των ομάδων των αρμάτων τους.
Σύμφωνα με την αρχαία ελληνική παράδοση, οι αρχαίοι αγώνες, που γίνονταν κάθε τέσσερα χρόνια προς τιμή του Δία, ξεκίνησαν το 776 π.Χ. και ήταν οι σημαντικότεροι από τους σημαντικότερους ελληνικούς αθλητικούς αγώνες, καθώς οι δραστηριότητές τους περιλάμβαναν τρέξιμο, πάλη και ιπποδρομίες. Μπορούν να παρευρεθούν έως και 40.000 θεατές.
Όπως στις περισσότερες προβιομηχανικές κοινωνίες, η ζωή στην αρχαία Ελλάδα ήταν πολύ φυσική και ένα καλά ασκούμενο σώμα θεωρούνταν το σημάδι ενός τζέντλεμαν.
Οι αγώνες συνεχίστηκαν, με κάποιες μικρές διακυμάνσεις, μέχρι που οι νέες χριστιανικές αρχές στην Ελλάδα τους απαγόρευσαν ως μέρος του απεχθούς παγανιστικού παρελθόντος, το 393 μ.Χ.
Χωριανοί στο Στρέφη, Ελλάδα, επευφημούν έναν δρομέα που κουβαλάει την Ολυμπιακή δάδα στη σκυταλοδρομία από την Ολυμπία στον Πύργο, 20 Ιουλίου 1948. (AP Photo, Αρχείο)
Μπορεί κάτι να χαλάσει την παράσταση;
βροχή. Πυκνή νεφοκάλυψη. Τότε ο καθρέφτης δεν θα λειτουργήσει. Ωστόσο, οι διοργανωτές εκδηλώσεων στην Ολυμπία πραγματοποιούν αρκετές πρόβες τις ημέρες πριν από την επίσημη φωταγώγηση, η οποία παρέχει έναν εφεδρικό φακό σε περίπτωση που δεν υπάρχει ήλιος τη μεγάλη μέρα.
Οι πιθανές διαμαρτυρίες είναι ακόμα χειρότερος πονοκέφαλος. Δύο φορές αυτόν τον αιώνα – κατά τη διάρκεια των τελετών φωταγώγησης για τους Θερινούς και Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες στο Πεκίνο – ακτιβιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων διέκοψαν την τελετή μέσα στον κλειστό και αυστηρά φυλασσόμενο αρχαιολογικό χώρο. Ακόμη και μετά την αμηχανία που προκάλεσε το πρώτο περιστατικό το 2008, η ελληνική αστυνομία δεν μπόρεσε να προβλέψει και να αποτρέψει το δεύτερο περιστατικό, 14 χρόνια αργότερα.
Το άναμμα της δάδας, με την εκτεταμένη τηλεοπτική κάλυψη – αν και το επίσημο κίνημα αποφεύγει να εκδηλώσει οποιαδήποτε μορφή διαμαρτυρίας – αποτελεί πόλο έλξης για τους ακτιβιστές που θέλουν να τραβήξουν τα πρωτοσέλιδα. Ακόμα κι αν ήταν δυνατό, τουλάχιστον θεωρητικά, να φυλάξουμε αποτελεσματικά την αρχαία Ολυμπία, η διαδρομή της λαμπαδηδρομίας μέσω της Ελλάδας είναι πολύ μεγάλη για να θεωρηθεί αδιάψευστη.
Τα γεγονότα του 2008 στην Ολυμπία και όχι μόνο οδήγησαν στην ακύρωση της λαμπαδηδρομίας εκτός Ελλάδας και της διοργανώτριας χώρας.
Στην πορεία, ενώ οι πυρσοί είναι σχεδιασμένοι να παραμένουν αναμμένοι, στο παρελθόν υπήρξαν εμπόδια. Κατά τη διάρκεια της σκυταλοδρομίας για τους Αγώνες του Σότσι το 2014, ο άνεμος έσβησε τη δάδα, η οποία άναψε κρυφά με έναν αναπτήρα. Η ίδια γρήγορη λύση χρησιμοποιήθηκε στο Μόντρεαλ το 1976, όταν η βροχή έσβησε το Ολυμπιακό καζάνι.
Η Wendy Craig Duncan μεταφέρει την Ολυμπιακή δάδα υποβρύχια στον ύφαλο Agincourt, Queensland, Αυστραλία στις 27 Ιουνίου 2000. (AP Photo/Steve Nutt)