Πέθανε σε ηλικία 82 ετών ο Γιάννης Μαρκόπουλος, ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες συνθέτες, ένας πρωτοπόρος συνθέτης που άνοιξε μουσικά μονοπάτια για δεκαετίες.
Στην εντατική του Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών «Αλεξάνδρα» εισήχθη την Παρασκευή 5 Μαΐου, μετά από επιπλοκές, ο σπουδαίος συνθέτης, ο οποίος πέρυσι έπασχε από καρκίνο.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1980 περιόδευσε στην Αυστραλία με επιτυχημένες συναυλίες, που διοργανώθηκαν σε συνεργασία με τον Βασίλη Έλιοτς. Νέος Κόσμος. Στην περιοδεία τον Μακρόπουλο συνόδευαν η Δήμητρα Καλάνη, ο Χαράλαμπος Γαργανουράκης, η Βασιλική Λαβίνα, ο Κώστας Θωμαΐδης και ο Κιχ. Καρακώστας.
Ο Γιάννης Μαρκόπουλος γεννήθηκε το 1939 στην Κρήτη, όπου πήρε τα πρώτα του μαθήματα μουσικής θεωρίας και βιολιού και έκανε την πρώτη του εντύπωση μέσα από γρήγορους χορούς και επαναλαμβανόμενες μικρές φιγούρες τοπικών ρυθμών, κλασικής μουσικής και της ευρύτερης μουσικής της Ανατολικής Μεσογείου. , ιδιαίτερα την Αίγυπτο.
Το 1956 συνέχισε τις σπουδές του στο Ωδείο Αθηνών με συνθέτη τον Γεώργιο Σλάβο και καθηγητή βιολιού Ιωσήφ Πουστιτού. Παράλληλα μπήκε στο Πάντειο Πανεπιστήμιο για κοινωνικές και φιλοσοφικές σπουδές, τις οποίες δεν τελείωσε, ενώ συνέθετε για θέατρο, κινηματογράφο και χορό.
Το 1963 βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης για τη μουσική της ταινίας του Νίκου Γκουντούρου «Μικρή Αφροδίτη» και την ίδια χρονιά τα έργα του «Θησέας» (σύνθεση χορού), «Χιροσίμα» (σουίτα μπαλέτου) και « Τρεις Πίνακες» για χορό» ερμήνευσαν νέα χορευτικά συγκροτήματα.
Το 1967, με την επιβολή της δικτατορίας, ο Γιάννης Μαρκόπουλος μετακόμισε στο Λονδίνο, όπου εμπλούτισε τις μουσικές του γνώσεις με την Αγγλίδα συνθέτρια Elizabeth Lutyens. Συνέθεσε την κοσμική καντάτα «Ήλιος ο Πρέτος», τα ποιήματα του Οδυσσέα Ελύτη και τη Λυσιστράτη του Αριστοφάνη για το Θέατρο Τέχνης σε σκηνοθεσία Carolus Cohn.
Παράλληλα, ολοκλήρωσε το μουσικό φεστιβάλ «Εδώ είναι ο Νυμφίος», που εκτός από ένα από τα πιο δημοφιλή έργα του, το περίφημο «Τζαβαρακατρανεμία», έμεινε ιστορία. Την ίδια περίοδο γνώρισε τους συναδέλφους του Γιάννη Ξενάκη και τον Γιάννη Χρήστου και αλληλεπιδρά με τα εξαιρετικά καινοτόμα μουσικά τους έργα.
Στο Λονδίνο, συνέθεσε το «Christs» για τη Συμφωνική Ορχήστρα και το πρώτο «Fire Dances A, B, C» (24 εκ των οποίων ολοκλήρωσε το 2001), που ερμήνευσε το 1968 η Ορχήστρα Concertante του Λονδίνου στο Queen Elizabeth Hall. . Έγραψε επίσης τη μουσική για το «The Tempest» του Σαίξπηρ σε παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου της Αγγλίας, σε σκηνοθεσία του Ντέιβιντ Τζόουνς εκείνη την εποχή. Επέστρεψε στην Αθήνα το 1969 με σκοπό να συνεισφέρει τα έργα του στην πορεία για την αποκατάσταση της δημοκρατίας.
Καθώς ξημέρωσε η δεκαετία του 1970, ο Γιάννης Μαρκόπουλος έκανε μια αποφασιστική τροπή στην καριέρα του. Πραγματοποίησε το μουσικό του όραμα, καταθέτοντας έργα που χαρακτηρίστηκαν ως μια εντελώς νέα πρόταση και σημείο καμπής για την μέχρι τότε ελληνική μουσική πραγματικότητα. Πρόκειται για έργα που συλλογικά, στις βασικές τους αρχές, επηρεάζονται από τις αισθητικές και φιλοσοφικές απόψεις του συνθέτη, αλλά το καθένα από αυτά είναι διαφορετικό. Με τις συνθέσεις του καθιέρωσε την ουσία της μουσικής συμβίωσης και των εκφραστικών συνδέσεων συμφωνικών και δημοτικών οργάνων, μέσα από τους μελωδικούς και ρυθμικούς ορίζοντές του, τις μουσικές του συνθέσεις και τα εκφραστικά ορχηστρικά του ηχοχρώματα.
Ταυτόχρονα, έδωσε έμφαση στην «επιστροφή στις ρίζες», δηλαδή «σχεδιασμός για το μέλλον μέσω ενδοσκόπησης, μελέτης και πρόσβασης στη ζωντανή τέχνη του κόσμου και στις αθάνατες πηγές επιλεγμένων πληροφοριών σύγχρονης τέχνης». Η πρόταση αυτή πήρε διαστάσεις καλλιτεχνικού κινήματος. Την ίδια περίοδο κυκλοφορούν τα τραγούδια του «Όχτροι», «Λόγια και χρόνια», «Χίλια μύρια κύματα», «Λέγγο» (Ελλάδα), «Γίγαντας», «Κάτω από το Αλωνάκι της Μαργαρίτας», «Καφενείον Ελλάς», «Λόγια παράπονο», «Μιλώντας για τα παιδιά μου» και πολλά άλλα έγιναν σύμβολα και θρύλοι. Τα μουσικά του έργα όπως «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι», «Στράτης ο Θαλασσινός Αμάλ ο Αγάπανθος», «Ήλιος ο Πρώτος», «Χρονικό», «Υπηκοότητα», «Οροπέδιο», «Εξερεύνηση και Μετανάστες» – εμφανίστηκε και σε ποιήματα και στίχους Σολωμός, Σεφέρης, Ελίτης, Κ.Χ. Μύρης, Μιχ. Κατσαρός, Ελευθέριο, Σκορτής, Θεοδωρίδης και δικοί του.
Στην τηλεοπτική σειρά του BBC το 1976 “Who Bess the Ferryman?” Συνέθεσε τη μουσική για τη σειρά. Και η επιτυχία του θέματος έμεινε στην κορυφή της βρετανικής επιτυχίας για αρκετούς μήνες και έκανε τον συνθέτη διεθνώς γνωστό. Στα χρόνια που ακολούθησαν, ο Μαρκόπουλος έκανε επανειλημμένα ταξίδια σε όλο τον κόσμο, όπως Νέα Υόρκη, Φιλαδέλφεια, Σικάγο και Σαν Φρανσίσκο, Τορόντο, Μόντρεαλ, Στοκχόλμη, Στοκχόλμη, Άμστερνταμ, Άμστερνταμ, Νάπολη, Παρίσι και πολλές ακόμη προσκλήσεις για συναυλίες. Βερολίνο, Μόναχο, Μόναχο, Φρανκφούρτη, Βρυξέλλες, Λονδίνο και διάφορες πόλεις της Ρωσίας και της Αυστραλίας.
Το 1980, του ήρθε στη ζωή η τραγουδίστρια και συνεργάτιδα Vasiliky Lavina. Γεννήθηκε η κόρη τους Ελένη. Για ένα διάστημα ο συνθέτης αναζήτησε μια πιο ιδιωτική ζωή με την οικογένειά του, ενώ ετοιμαζόταν να ξεκινήσει ένα νέο κεφάλαιο στη μουσική του: στην καρδιά των νέων συνθέσεων του εμφανίζονται μελωδικές εκρήξεις βασισμένες στην εκτεταμένη πολυφωνία της αρμονικής του δομής – τους καρπούς του φαντασία – ενισχυμένη από το πάθος μιας ανεξάντλητης ζωτικότητας.
Το 1994 έγραψε ένα από τα σημαντικότερα έργα του, το «Orpheus Mass» -για φωνή, χορωδία και ορχήστρα- αντιμετωπίζοντας φιλοσοφικά τον επαναπροσδιορισμό της σχέσης του ανθρώπου με τη φύση. Ακολούθησαν «Η Κρήτη της Αναγέννησης μεταξύ Βενετίας και πόλης», ένα μουσικό ταξίδι σε 4 ενότητες, η όπερα «Ηρόδοκριτος και αρετή», «Σχήματα σε κίνηση», ένα κονσέρτο για πιάνο εμπνευσμένο από τον Πυθαγόρα, «Ευελληνικά τοπία, φαντασία για σόλο φλάουτο. .», «Η μοίρα της Θάλασσας», Λόγος-μουσική σκηνή για φωνές, χορωδίες, ορχήστρα πνευστών, μπαλέτο και εικόνες, «16 Πυρρίχιοι Χοροί 1980-2001», «Τρίπτυχο για Έγχορδα Φλάουτου και Βιόλα» (2007).
Να σημειωθεί ότι ο Γιάννης Μαρκόπουλος συνεργάστηκε με το ΑΠΕ-ΜΠΕ ως μουσική θεματική για τις ειδήσεις του ραδιοφωνικού σταθμού «Pretorio 104,9» που μεταδόθηκε από τη Θεσσαλονίκη και διαδικτυακά.
Η οικογένεια Μαρκόπουλου: Η μουσική ψυχή της Ελλάδας σίγησε. Αλλά θα είναι πάντα στη μνήμη μας.
Η οικογένεια του Γιάννη Μαρκόπουλου εξέδωσε την εξής δήλωση:
«Με λύπη σας ανακοινώνουμε ότι ο μεγάλος εθνικός συνθέτης Γιάννης Μαρκόπουλος πέθανε σήμερα το απόγευμα μετά από σκληρή μάχη με τον καρκίνο. Η μουσική ψυχή της Ελλάδας σιώπησε. Αλλά θα μείνει στη μνήμη μας μέσα από τα τραγούδια του, που τραγούδησαν γενιές Ελλήνων και Ελληνίδες.
Λεπτομέρειες για την κηδεία του θα ανακοινωθούν αργότερα.
Αναφορές
Πρωθυπουργός Μητσοτάκης: “Τα λόγια μπορούν να “θρηνήσουν” για την απώλεια του συνθέτη Γιάννη Μαρκόπουλου. Είναι πλήγμα για τον πολιτισμό μας να χάνουμε έναν πιστό υπηρέτη. Αλλά και για την κοινωνία μας και την αγαπημένη του Κρήτη, που χάνει έναν ευγενή άνθρωπο” Ο αρχηγός Κυριάκος Μητσοτάκης ανέφερε σε δήλωσή του για την απώλεια του Γιάννη Μαρκόπουλου.
Αλέξης Τσίπρας: «Ο Γιάννης Μαρκόπουλος ήταν συνθέτης πριν την εποχή του».
Ν. Ανδρουλάκης: «Οι Έλληνες τον αποχαιρέτησαν με ευγνωμοσύνη».
ΣΟΛ. Κουμεντάκης: «Από την τελευταία γενιά μεγάλων μεταπολεμικών Ελλήνων συνθετών».
ΜΕΓΑΛΟ. Αυγενάκης: «Έφυγες για ένα μεγάλο ταξίδι, αλλά θα είσαι πάντα μαζί μας με τις μελωδίες σου».
ΚΚΕ: «Με βαθιά συγκίνηση και σεβασμό αποχαιρετούμε τον Γιάννη Μαρκόπουλο».
“Εμπειρογνώμονας τηλεόρασης. Μελετητής τροφίμων. Αφιερωμένος συγγραφέας. Ανεμιστήρας ταξιδιού. Ερασιτέχνης αναγνώστης. Εξερευνητής. Αθεράπευτος φανατικός μπύρας”