Σρι Λάνκα: η μοίρα της διαδήλωσης που ανέτρεψε τον πρόεδρο

Ο Udine Kaluthantri, ένας 54χρονος λιμενεργάτης, έγινε αίσθηση εν μία νυκτί πέρυσι για λόγους που δεν σχετίζονται με τη δουλειά του.

Μέρες αφότου οι διαδηλωτές εισέβαλαν στο προεδρικό μέγαρο στην πρωτεύουσα της Σρι Λάνκα, Κολόμπο, εμφανίστηκε ένα βίντεο με τον κ. Καλουτάντρι ξαπλωμένος σε ένα κρεβάτι ντυμένο με την προεδρική σημαία.

Εικόνες νεαρών ανδρών που πηδούν στην πισίνα μέσα στο παλάτι και πηδούν στο προεδρικό κρεβάτι με ουρανό έχουν ήδη διαδοθεί σε όλο τον κόσμο. Το βίντεο του κ. Kaluthantri συνδυάστηκε με όλα τα άλλα ως ποιητική μαρτυρία για το πώς εκατομμύρια Σρι Λάνκας είχαν κουραστεί από αυτό που έβλεπαν ως ανίκανη και διεφθαρμένη διακυβέρνηση υπό τον Πρόεδρο Gotabaya Rajapaksa.

Αμέσως μετά, ο κ. Rajapaksa εγκατέλειψε τη χώρα, παραιτώντας μέρες αργότερα. Χαιρετίστηκε ως μια μνημειώδης νίκη για ένα άνευ προηγουμένου κίνημα βάσης, αλλά ένα χρόνο αργότερα, η Σρι Λάνκα φαίνεται πολύ διαφορετική.

Στις αρχές του 2022, ο πληθωρισμός στη Σρι Λάνκα εκτινάχθηκε στα ύψη καθώς τα συναλλαγματικά αποθέματα άδειασαν και τα καύσιμα, τα τρόφιμα και τα φάρμακα έγιναν σπάνια στη χώρα. Οι κάτοικοι υπέστησαν διακοπές ρεύματος έως και 13 ωρών στη χειρότερη οικονομική κρίση που έχει αντιμετωπίσει η χώρα από την ανεξαρτησία της.

Πολλοί κατηγόρησαν τον τότε Πρόεδρο κ. Ρατζαπάκσα και την οικογένειά του. Ενώ οι καταστροφικές οικονομικές του πολιτικές οδήγησαν σε έλλειψη ξένου νομίσματος, η οικογένεια Rajapaksa κατηγορήθηκε επίσης για διαφθορά και κλοπή δημοσίων κεφαλαίων. Ωστόσο, οι Rajapakas αρνούνται οποιαδήποτε αδικοπραγία και κατηγορούν αλλού για την κρίση: την απότομη πτώση των εσόδων από τον τουρισμό λόγω της πανδημίας και το αυξανόμενο κόστος των καυσίμων μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Ήμουν στο Κολόμπο πέρυσι καθώς πλήθη συγκεντρώθηκαν στο Galle Face Green, έναν δημοφιλή δημόσιο χώρο μπροστά στην παραλία στο Κολόμπο. Οι διαδηλώσεις συνεχίστηκαν μέρα και νύχτα και το πλήθος φουσκώθηκε το βράδυ με οικογένειες, φοιτητές, ιερείς, μοναχές, κληρικούς και μοναχούς. Οι διαδηλώσεις σάρωσαν τη χώρα, υποκινούμενες από την κραυγή «Gota go home», ενώνοντας για πρώτη φορά τις τρεις κύριες κοινότητες της Σρι Λάνκα – Σινχαλέζους, Ταμίλ και Μουσουλμάνους.

Εβδομάδες αργότερα, κορυφώθηκε σε εξαιρετικές σκηνές καθώς οι διαδηλωτές εισέβαλαν στο προεδρικό μέγαρο, με στόχο να απομακρύνουν τον Ρατζαπάκσα από την εξουσία. Ανάμεσά τους ήταν και ο κ. Καλουθάντρη. Ο κ. Rajapaksa δεν ήταν στο παλάτι όταν εισέβαλαν οι διαδηλωτές – έτσι έμειναν στο σπίτι, παίρνοντας κάθε λογής «αναμνηστικά», από σεντόνια μέχρι βιβλία.

«Κατέβασα τις προεδρικές σημαίες γιατί πίστευα ότι ο κ. Ρατζαπάκσα δεν θα μπορούσε να υπηρετήσει ως Πρόεδρος χωρίς αυτά τα επίσημα σύμβολα», είπε ο Καλουτάντρι. Οι προεδρικές σημαίες της Σρι Λάνκα είναι μοναδικές για κάθε πρόεδρο και ο σχεδιασμός αλλάζει κάθε φορά που ένας νέος ηγέτης αναλαμβάνει καθήκοντα.

Πέντε ημέρες αργότερα, ο κ. Rajapaksa εγκατέλειψε τη χώρα και έστειλε την επιστολή παραίτησής του από τη Σιγκαπούρη. Αυτό θεωρήθηκε ως νίκη για το «Aragalaya» ή «Λαϊκό Αγώνα» όπως ονομαζόταν το κίνημα.

Η παρακμή της οικογένειας Rajapaksa ήταν αδιανόητη μόλις πριν από λίγους μήνες. Η πολιτικά ισχυρή δυναστεία είναι περισσότερο γνωστή για τη συντριβή των αυτονομιστών των Τίγρης των Τιγρών Ταμίλ τον Μάιο του 2009 και τον τερματισμό του 25ετούς εμφυλίου πολέμου της χώρας.

Αλλά τώρα, ένα χρόνο αργότερα, οι διαδηλωτές βρίσκονται σε δεσμό, ενώ οι Ρατζαπάκας και πολλοί άλλοι πολιτικοί που ξεχώρισαν από την οργή του κοινού επιστρέφουν στη χώρα — και σε θέσεις εξουσίας.

Μετά την φυγή της Ρατζαπάκσα από τη χώρα, ο βετεράνος πολιτικός της αντιπολίτευσης Ρανίλ Βικρεμεσίνγκε εξελέγη νέος πρόεδρος σε κοινοβουλευτική ψηφοφορία. Υποστηρίχτηκε από το Κόμμα Rajapaksa, το οποίο είχε συντριπτική πλειοψηφία.

Ώρες μετά την εκλογή του κ. Wickremesinghe, ο στρατός αναπτύχθηκε για να καθαρίσει τα πλήθη στο Galle Face. Δεκάδες στρατιώτες εισέβαλαν στο χώρο, διαλύοντας σκηνές και άλλα αντικείμενα των διαδηλωτών.

Ο ίδιος ο Καλουτάντρι παραδόθηκε στην αστυνομία και πέρασε 21 ημέρες υπό κράτηση για φερόμενη παραβίαση της προεδρικής σημαίας. Η δικογραφία σε βάρος του βρίσκεται σε εξέλιξη. “Δεν έχω μετανιώσει. Το έκανα για τη χώρα και τον λαό”, λέει ο κ. Καλυθανθρή, ο οποίος έχει τεθεί σε αναστολή από τη δουλειά του εδώ και δύο μήνες.

Η μόνη του λύπη: «Καταφέραμε να αναγκάσουμε την Gotabaya Rajapaksa να παραιτηθεί. [but] Δεν μπορούσαμε να εισάγουμε μια νέα πολιτική κουλτούρα.

Με την αποχώρηση της Ρατζαπάκσα και τη λήψη μέτρων από τη νέα κυβέρνηση για την άμβλυνση των σοβαρών ελλείψεων σε καύσιμα και άλλα είδη πρώτης ανάγκης, πολλοί διαδηλωτές έχουν ξαναρχίσει την κανονική τους ζωή. Στη συνέχεια, οι αρχές χρησιμοποίησαν βία – χρησιμοποιώντας όλες τις νομικές και τιμωρητικές εξουσίες που είχαν στη διάθεσή τους – για να καθαρίσουν τους χώρους διαμαρτυρίας από τους τελευταίους και πιο αφοσιωμένους διαδηλωτές.

Εβδομάδες αργότερα, ο κ. Rajapaksa και ο αδελφός του Basil, ο οποίος επίσης διέφυγε από τη χώρα, επιστρέφουν.

Ο πρώην πρόεδρος ζει πλέον σε ένα πολυτελές κυβερνητικό μπανγκαλόου, ενώ πολλά μέλη του υπουργικού συμβουλίου του έχουν αποκατασταθεί.

Μεταξύ εκείνων που αντιμετώπισαν την πλήρη οργή του κράτους ήταν η Wasanta Mudalji, μια αριστερή ακτιβίστρια και πρώην οργανωτής της Ένωσης Φοιτητών του Πανεπιστημίου. Ήταν στην πρώτη γραμμή του κινήματος διαμαρτυρίας.

Ο κ. Mudalige συνελήφθη βάσει του αυστηρού νόμου για την πρόληψη της τρομοκρατίας (PTA) και πέρασε περισσότερους από πέντε μήνες στη φυλακή.

“Θα μπορούσα να είχα περάσει περισσότερο χρόνο στη φυλακή αν δεν υπήρχαν τα δικαστήρια. Η κυβέρνηση δεν μπορεί να καταστείλει τις διαδηλώσεις χωρίς να λύσει τις υποθέσεις των ανθρώπων”. Λέει ο κ. Mudalige.

Ένα δικαστήριο του Κολόμπο απέρριψε τις κατηγορίες για τρομοκρατία εναντίον του κ. Mudaleg τον Φεβρουάριο και διέταξε την απελευθέρωσή του. Ο δικαστής είπε ότι οι αρχές έκαναν κατάχρηση της πράξης.

Αρκετοί άλλοι διαδηλωτές έχουν επίσης κατηγορηθεί βάσει διαφόρων νόμων και ορισμένοι έχουν καταδικαστεί σε ποινές φυλάκισης. Ωστόσο, πολλοί ηγέτες διαμαρτυρίας βλέπουν το κίνημα με υπερηφάνεια.

Η Swasthika Arulingam, μια εξέχουσα δικηγόρος και ακτιβίστρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα, λέει ότι ήταν ένα ιστορικά ανοργάνωτο κίνημα που προσέλκυσε ανθρώπους από όλα τα κοινωνικά στρώματα.

“Αλλά δεν πετύχαμε τους μακροπρόθεσμους στόχους της Aragalaya – όπως… καμία αλλαγή στο πολιτικό σύστημα, καμία ευθύνη για τη διαφθορά, και αυτοί που είναι υπεύθυνοι για την κλοπή των χρημάτων των ανθρώπων εξακολουθούν να είναι στην εξουσία”, λέει.

Αν και οι διαμαρτυρίες έχουν παραμείνει σιωπηρές προς το παρόν, ορισμένοι διαδηλωτές όπως ο Samadhi Brahmananayake υποστηρίζουν ότι η αναταραχή έδειξε τι μπορούσε να κάνει ο κόσμος.

“Η διαμαρτυρία μας έδωσε ελπίδα και αυτοπεποίθηση. Έχουμε συνειδητοποιήσει τι μπορούμε να πετύχουμε συλλογικά. Πολλοί νέοι θέλουν τώρα να γίνουν πολιτικοί. Πρέπει να εργαστούμε για την πολιτική αλλαγή”, λέει η κ. Brahmanayake.

Με τον τουρισμό και τα εμβάσματα από εργάτες από τη Σρι Λάνκα στο εξωτερικό να επανέρχονται, η χώρα ανοίγει ξανά το δρόμο της, αλλά έχει ακόμα ένα βουνό να αναρριχηθεί.

Το συνολικό χρέος της Σρι Λάνκα, τόσο εγχώριο όσο και εξωτερικό, είναι περίπου 80 δισεκατομμύρια δολάρια και η αποπληρωμή των δανείων θα είναι μια πρόκληση. Η Colombo διαπραγματεύεται με τους πιστωτές για να συμφωνήσουν ένα πρόγραμμα αναδιάρθρωσης χρέους έως τον Σεπτέμβριο.

Η κυβέρνηση ζητά τη διαγραφή του 30% του κεφαλαίου των επενδυτών σε ομόλογα σε δολάρια. Ωστόσο, οι ηγέτες της αντιπολίτευσης λένε ότι αυτό θα μπορούσε να έχει αντίκτυπο στα συνταξιοδοτικά ταμεία για τους εργαζόμενους στη Σρι Λάνκα.

Οι προτάσεις έχουν ανησυχήσει πολλούς κατοίκους της Σρι Λάνκα, με ορισμένους να προειδοποιούν να μην θεωρούν δεδομένη την τρέχουσα ηρεμία.

«Η χώρα εξακολουθεί να βρίσκεται σε κατάσταση οικονομικής κρίσης», λέει ο Urlingam. “Εκτός από το αυξανόμενο κόστος ζωής, υπάρχουν τώρα ανησυχίες για τις συνταξιοδοτικές αποταμιεύσεις. Εάν οι συνθήκες διαβίωσης των ανθρώπων δεν βελτιωθούν, μπορεί να βγουν ξανά στους δρόμους”.