Το έδαφος είναι πρόσφορο για θερμές τουρκοελληνικές σχέσεις
Μετά από πολλά σκαμπανεβάσματα, η ανάπτυξη των ελληνοτουρκοελληνικών σχέσεων έχει πλέον επανέλθει. Μερικές φορές, οι οικογενειακές σχέσεις είναι καλύτερες μετά από έναν καυγά. Αυτό συμβαίνει στις τουρκοελληνικές σχέσεις. Όλα τα επίμαχα ζητήματα εξακολουθούν να σώζονται, αλλά και οι δύο πλευρές εστιάζουν την προσοχή τους στο πλήρες μισό του ποτηριού.
Το 2017 πραγματοποιήθηκε επίσκεψη σε επίπεδο αρχηγών κρατών μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας για πρώτη φορά μετά από 65 χρόνια. Αυτή τη φορά, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προσπάθησε ξανά.
Παρά τις πολλές ομοιότητες μεταξύ του τουρκικού και του ελληνικού λαού, οι σχέσεις μεταξύ των δύο εθνών δεν ήταν ποτέ εγκάρδιες. Υπάρχουν πολλά αντικρουόμενα ζητήματα στην ατζέντα τους. Ωστόσο, τα περισσότερα προβλήματα μπορούν να λυθούν εάν οι ισχυροί πολιτικοί ηγέτες τα λάβουν σοβαρά υπόψη.
Ένας μηχανισμός που ονομάζεται Συμβούλιο Συνεργασίας Υψηλού Επιπέδου, που ξεκίνησε από τον Ερντογάν με πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, βοήθησε την Τουρκία να επιλύσει πολλά διμερή ζητήματα. Όταν οι τουρκοελληνικές σχέσεις διακόπηκαν προσωρινά, έπαψε να λειτουργεί και το Συμβούλιο Συνεργασίας Υψηλού Επιπέδου. Αυτόν τον μήνα, το συμβούλιο που επανενεργοποιήθηκε ξανάρχισε τις δραστηριότητές του μετά από επταετή παύση.
Η «Διακήρυξη για τις σχέσεις καλής γειτονίας» υπογράφηκε κατά την επίσκεψη Ερντογάν στην Αθήνα. Αποτελείται από 10 εισαγωγικές και τρεις λειτουργικές παραγράφους. Προσπαθεί να προετοιμάσει τα θεμέλια για καλύτερες μελλοντικές σχέσεις. Ωστόσο, τονίζεται συγκεκριμένα ότι η Διακήρυξη δεν συνιστά διεθνή συμφωνία που δεσμεύει τα μέρη βάσει του διεθνούς δικαίου. Υπογραμμίζει επίσης ότι το προσεκτικά σχεδιασμένο κείμενο δεν πρέπει να ερμηνεύεται ως δημιουργία νομικών δικαιωμάτων ή υποχρεώσεων για τα μέρη.
Μια βρετανική παροιμία λέει: «Μια ζεματισμένη γάτα φοβάται το κρύο νερό». Ομοίως, αυτές οι δύο χώρες είναι πολύ επιφυλακτικές αυτή τη φορά καθώς έχουν αντιμετωπίσει πολλές απογοητεύσεις στο παρελθόν. Ο Ερντογάν πιστώθηκε ότι έκανε τον Έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη να υπογράψει μια τέτοια δήλωση χωρίς εξωτερικό υποστηρικτή.
Ο Μητσοτάκης έχει πλέον προσκληθεί να επισκεφθεί την Άγκυρα για την επόμενη σύνοδο του Συμβουλίου Συνεργασίας Υψηλού Επιπέδου. Ελπίζουμε ότι τέτοιες συναντήσεις θα οδηγήσουν σε περαιτέρω αναθέρμανση των σχέσεων.
Ωστόσο, φαίνεται ότι ο Ερντογάν δεν κατάφερε να πείσει τον Μητσοτάκη να παραμείνει ουδέτερος στη σύγκρουση στη Γάζα. Δείχνει προβλήματα στις διμερείς σχέσεις. Υπήρξε κάποια άμβλυνση στη στάση της Αμερικής έναντι της Χαμάς, αλλά αυτές οι προσπάθειες φαίνονται στο τέλος της ημέρας καταδικασμένες, καθώς η Ουάσιγκτον δεν αναμένεται να εγκαταλείψει την τυφλή υποστήριξή της στο Ισραήλ.
Στην Αθήνα, ο Ερντογάν δέχθηκε αντιπροσωπεία της τουρκικής μειονότητας της Ανατολικής Θράκης. Είναι απομεινάρια της ανταλλαγής πληθυσμών μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο πληθυσμός τους υπολογίζεται ότι είναι περίπου 150.000. Θεωρητικά, τα δικαιώματά τους δεσμεύονται από ισχυρές εγγυήσεις βάσει των διεθνών συνθηκών, αλλά στην πράξη οι ελληνικές αρχές δεν τους επιτρέπουν να απολαμβάνουν αυτά τα δικαιώματα και ελευθερίες. Τίποτα σε αυτή την κοινωνία δεν είναι χωρίς προβλήματα.
Η Τουρκία και η Ελλάδα ενεργούν προσεκτικά καθώς έχουν υποστεί αρκετές απογοητεύσεις στο παρελθόν.
Γιασέρ Γιαγκίς
Σοβαρότερη ατζέντα είχε η αντιπροσωπεία που υποδέχτηκε ο Ερντογάν στην Αθήνα. Κατά τη συνάντηση αυτή οι εκπρόσωποι της τουρκικής κοινότητας έθεσαν δύο ιδιαίτερα σημαντικά ζητήματα: την εκπαίδευση των Τουρκοπαίδων στην Ελλάδα και την εκλογή Ισλαμικών κληρικών (μουφτήδων) στην τουρκική κοινότητα στην Ελλάδα.
Ο αριθμός των σχολείων τουρκικής γλώσσας μειώθηκε από 194 σε 90 τα τελευταία 13 χρόνια. Αυτό παραβιάζει τις διατάξεις της Συνθήκης της Λωζάνης του 1924.
Κατά πλήρη παραβίαση των διατάξεων της Συνθήκης της Λωζάνης, η ελληνική κυβέρνηση αρνείται να αναγνωρίσει τον εκλεγμένο μουφτή και αντί αυτού διορίζει έναν μη αναγνωρισμένο από την τουρκική μουσουλμανική κοινότητα. Στη δεκαετία του 1990, οι ελληνικές αρχές φυλάκισαν έναν μουφτή για χρήση του τίτλου. Ο Ιμπραήμ Σερίφ, ο εκλεγμένος μουφτής της τουρκικής μουσουλμανικής κοινότητας της Ελλάδας, καταδικάστηκε από τις ελληνικές αρχές σε φυλάκιση οκτώ μηνών για σφετερισμό της θέσης.
Ο Σερίφ προσέφυγε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το οποίο έκρινε ότι η αξίωση απαλλοτρίωσης ήταν αβάσιμη. Διέταξε την ελληνική κυβέρνηση να καταβάλει 2,7 εκατομμύρια ελληνικές δραχμές (περίπου 10.000 δολάρια) ως αποζημίωση στον Σερίφ. Ως χειρονομία καλής θέλησης, ο σερίφης δώρισε τα χρήματα στα θύματα του σεισμού στην Ελλάδα.
Ομοίως, δύο σύλλογοι που σχηματίστηκαν από την τουρκική κοινωνία των πολιτών – η Τουρκική Ένωση Ειρήνης και ο Πολιτιστικός Σύλλογος Τουρκικών Γυναικών Ροδόπης – μήνυσαν την ελληνική κυβέρνηση για να κλείσει τις ενώσεις τους. Η υπόθεση παραπέμφθηκε και στο Στρασβούργο και το δικαστήριο κατέληξε το 2008 ότι η ελληνική κυβέρνηση είχε παραβιάσει τις διατάξεις της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Επιπλέον, το δικαστήριο, λαμβάνοντας υπόψη τον χρόνο που χρειάστηκε για την ολοκλήρωση των διαδικασιών, αποφάσισε ότι η Ελλάδα παραβίασε το δικαίωμα των εταιρειών για δίκαιη δίκη και τις διέταξε να πληρώσουν 8.000 ευρώ (8.700 δολάρια) ως ηθική βλάβη.
Παρά το υπόβαθρο αυτό, τα επίμαχα ζητήματα φαίνεται να έχουν αποφευχθεί σε μεγάλο βαθμό κατά την πρόσφατη συνεδρίαση της Επιτροπής Συνεργασίας Υψηλού Επιπέδου. Και οι δύο πλευρές πρόσεχαν να μην ανταγωνίζονται η μία την άλλη. Ο Ερντογάν έδωσε μεγαλύτερη προσοχή σε τομείς συνεργασίας. Υπάρχουν πολλές τέτοιες περιοχές – ο αγωγός EastMed είναι ένας από αυτούς – αλλά δεν είναι σαφές εάν η Ελλάδα είναι έτοιμη να υποχωρήσει από το σημείο που έχει ήδη φτάσει.
Ο Ερντογάν έθεσε το ενδεχόμενο να επιτραπεί στην Ελλάδα να επωφεληθεί από έναν ενεργειακό κόμβο που θα δημιουργηθεί στην Κωνσταντινούπολη. Πρόκειται για ένα έργο που πρότεινε ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν. Ωστόσο, η ΕΕ δεν θα επιτρέψει στην Ελλάδα να συνάψει οποιαδήποτε συμφωνία με τη Ρωσία. Ο Ερντογάν ανέφερε επίσης τη δυνατότητα να επιτραπεί στην Ελλάδα να επωφεληθεί από τον προγραμματισμένο πυρηνικό σταθμό της Τουρκίας κοντά στο λιμάνι της Σινώπης στη Μαύρη Θάλασσα. Η Ελλάδα μπορεί να ενδιαφέρεται να αποκτήσει ισχύ από αυτό το έργο.
Τόσο η Τουρκία όσο και η Ελλάδα έχουν τεράστιο αμυντικό κόστος να πληρώσουν. Ωστόσο, καμία χώρα δεν θα συμφωνούσε να μειώσει τις αμυντικές της δαπάνες σε ασταθείς περιοχές όπως το Αιγαίο ή η Ανατολική Μεσόγειος. Θα απαιτηθούν πραγματικές προσπάθειες για τη μείωση των αμυντικών δαπανών από τις περιφερειακές χώρες.
Το έδαφος είναι πρόσφορο για συνεργασία μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας, αλλά οι εμπειρίες του παρελθόντος εμποδίζουν και τις δύο χώρες να κάνουν τολμηρά βήματα. Ας δούμε αν αυτή τη φορά θα είναι διαφορετική.
• Ο Yasser Yakis είναι πρώην υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας και ιδρυτικό μέλος του κυβερνώντος κόμματος AK. Χ: @yakis_yasar
Αποποίηση ευθύνης: Οι απόψεις που εκφράζονται από τους συγγραφείς σε αυτήν την ενότητα είναι δικές τους και δεν αντικατοπτρίζουν απαραίτητα τις απόψεις του Arab News.
Dionysos Alec