«Το 10% των Ελλήνων υποσιτίζεται»

Εθελοντές φαίνονται να φορτώνουν κουτιά με τρόφιμα στο βαν της Τράπεζας Τροφίμων Αθηνών. [File photo]

Η μέρα του Παντελή Σιάδη ξεκινάει συχνά τα ξημερώματα, με το ξυπνητήρι να χτυπά στις 5.30 και ο 57χρονος μοιράζει τον χρόνο του στην τράπεζα τροφίμων στο Κρυονέρι της ανατολικής Αττικής και στην κουζίνα της ενορίας της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας στο Μικρολίμανο. Στον Πειραιά διάφορα μαγαζιά της γειτονιάς συνεισφέρουν στο δωρεάν πρόγραμμα διατροφής, καθώς και παρέχουν φαγητό σε όσους το έχουν ανάγκη αλλά δεν μπορούν να τα καταφέρουν στη σούπα.

«Μεταφέρω τρόφιμα από τους δωρητές στο αυτοκίνητο της ενορίας για να είναι στην ώρα του το γεύμα», λέει στην Καθημερινή ο Σιάδης. «Μένω δίπλα στην εκκλησία. Είδα τη δουλειά που έκαναν και αποφάσισα να βοηθήσω στον ελεύθερο χρόνο μου. Ήταν μια απόφαση το 2010 που άλλαξε τη ζωή του. «Η ψυχή μου είναι γεμάτη. Παίρνω πολλές φορές περισσότερα από όσα δίνω», λέει. Αν δεν έρθει για μια μέρα, οι δικαιούχοι θα ρωτήσουν αν χρειάζεται βοήθεια επειδή είναι άρρωστος.

Το κοινοτικό κέντρο της ενορίας απασχολεί 30 εθελοντές, προετοιμάζοντας γεύματα έξι φορές την εβδομάδα για 60 ντόπιους που χρειάζονται υποστήριξη: μακροχρόνια άνεργους, χαμηλοσυνταξιούχους, νέους με προβλήματα υγείας και από την αρχή της πανδημίας, μεγάλες οικογένειες προστέθηκαν επίσης στη λίστα.

«Μαθαίνουμε για τις ανάγκες των σούπας και μας ενημερώνουν για τα προβλήματα που έχουν», λέει ο Δημήτρης Νέντας, γενικός διευθυντής της Athens Food Bank, ενός μη κερδοσκοπικού οργανισμού που αναδιανέμει τρόφιμα που δωρίζονται από επιχειρήσεις, σούπερ μάρκετ. Άλλοι περιορίζουν τη σπατάλη τροφίμων ενώ καλύπτουν τις διατροφικές ανάγκες των ατόμων.

Η Athens Food Bank, μέλος των Ευρωπαϊκών Τραπεζών Τροφίμων (FEBA), ιδρύθηκε το 1995 από τον επιχειρηματία Γεράσιμο Βασιλόπουλο. Υπάρχουν έξι τράπεζες τροφίμων στην Ελλάδα σήμερα – στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, τη Λάρισα, την Άρτα, τη Δράμα και το Ηράκλειο Κρήτης – με έβδομη προγραμματισμένη για τη δυτική πόλη της Πάτρας, ανέφερε το AFB σε παρουσίαση της αποστολής του.

Ερωτηματολόγια

Η Τράπεζα Τροφίμων Αθηνών ξεκίνησε τη μέτρηση των αναγκών σε τρόφιμα με πιο συστηματικό τρόπο το 2020, στο αποκορύφωμα της πανδημίας του Covid, μέσω μιας σειράς ερωτηματολογίων που στάλθηκαν σε σούπες που εξυπηρετούν το κοινό.

«Με το εγχώριο ποσοστό επισιτιστικής ανασφάλειας να φτάνει στο 12,4% το 2020, οι απαντήσεις ήταν μια δυσάρεστη έκπληξη», λέει ο Nendas. «Από τότε το ποσοστό μειώνεται. Θα πέσει στο 11,6% το 2021 και στο 10% το 2022, αλλά εξακολουθεί να απέχει πολύ από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, που ανέρχεται στο 8,3%.

Η Ελλάδα έχει την έβδομη χειρότερη επίδοση στην Ευρώπη, με έναν στους 10 κατοίκους να αντιμετωπίζει επισιτιστική ανασφάλεια, που σημαίνει την αντικειμενική αδυναμία λήψης επαρκούς ποιότητας ή/και ποσότητας τροφίμων σε σταθερή βάση.

Το 2023, το 30% των σούπες που απάντησαν σε ένα ερωτηματολόγιο που στάλθηκε το καλοκαίρι δήλωσαν ότι λάμβαναν νέα αιτήματα κάθε μέρα που δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν.

Ταυτόχρονα, το 61% των σιτηρεσίων βοηθά τους ανθρώπους που δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά τουλάχιστον ένα γεύμα την εβδομάδα – μόνο το 27% από αυτά καλύπτουν επαρκώς τις διατροφικές ανάγκες των ανθρώπων. Οι περισσότερες κουζίνες (53%) ανέφεραν μικρή αύξηση στον αριθμό των δικαιούχων το προηγούμενο έτος, ενώ το 28% από αυτές σημείωσε μεγάλη αύξηση. Συνολικά, ένας στους τρεις ανθρώπους που ζει κάτω από το όριο της φτώχειας δεν μπορεί να φάει σωστά.

«Το δέκα τοις εκατό των Ελλήνων δεν τρέφονται επαρκώς. Αυτό αντιστοιχεί σε περίπου ένα εκατομμύριο ανθρώπους ή περίπου 1 δισεκατομμύριο μερίδες φαγητού ετησίως», λέει ο Πανάκης Βουρλούμης, επικεφαλής της Τράπεζας Τροφίμων Αθηνών. «Τέτοιοι αριθμοί ξεπερνούν τις δυνατότητες ενός και μόνο οργανισμού – απαιτούν συνεργασίες, με τη συμβολή του κράτους να είναι πάντα βασικός πυλώνας».

Χάρη σε διάφορες πρωτοβουλίες, το 83% των τραπεζών τροφίμων της Ελλάδας κατάφεραν να αυξήσουν την ποικιλία των φαγητών που σερβίρονται και το 38% να προσεγγίσουν μεγαλύτερο αριθμό δικαιούχων.

«Μετά από σχεδόν 30 χρόνια, έχουμε αποκτήσει τεχνογνωσία, ειδικά στα logistics, που ασχολούνται με τη συλλογή, αποθήκευση και διανομή τροφίμων», προσθέτει ο Βορλούμης. «Έχουμε προσπαθήσει πολλές φορές να το πάρουμε στο κράτος και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε».

Λογαριασμοί ή φαγητό;

Η πλειοψηφία των δικαιούχων ζει μόνος, είναι άνω των 65 ετών ή έχει περισσότερα από τρία παιδιά. «Λόγω της αύξησης του κόστους ζωής σε όλη την Ευρώπη, παρατηρήσαμε πρόσφατα πολλούς ανθρώπους με θέσεις εργασίας να ζητούν υποστήριξη καθώς δυσκολεύονται να καλύψουν όλες τις ανάγκες τους με το εισόδημά τους», λέει η Γενική Γραμματέας Angela Frigo. της FEBA. «Δεν ξέρουν τι να κάνουν στο τέλος του μήνα: να πληρώσουν τους λογαριασμούς ή να αγοράσουν φαγητό;»

Σύμφωνα με τη FEBA, είναι μια εκτεταμένη πληθυσμιακή ομάδα, ο μέσος πληθυσμός στην αγορά εργασίας που κινδυνεύει από επισιτιστική ανασφάλεια. Ο Frigo πρόσθεσε, «Το 51,6% των σούπες σε όλη την Ευρώπη μας λένε ότι το προφίλ των καταναλωτών τους έχει αλλάξει σε σύγκριση με το 2021. Δεν είναι πλέον άνεργοι αλλά εργάζονται.