Οχήματα της γερμανικής αστυνομίας στέκονται στα σύνορα με τη Γαλλία στην πόλη Kehl στις 16 Σεπτεμβρίου. Το Βερολίνο έχει εισαγάγει αυστηρότερους ελέγχους σε όλα τα χερσαία σύνορα της Γερμανίας σε μια προσπάθεια να ενισχύσει την εσωτερική ασφάλεια και να μειώσει την παράτυπη μετανάστευση. [Joachim Herrmann/Reuters]

Μια πρόσφατη δημοσκόπηση αποκάλυψε σημαντική βελτίωση της εικόνας της Γερμανίας στην Ελλάδα τα τελευταία δύο χρόνια. Τα θετικά αποτελέσματα της έρευνας αντικατοπτρίζουν σταθερές και σε μεγάλο βαθμό χωρίς προβλήματα διμερείς σχέσεις μεταξύ Αθήνας και Βερολίνου. Πέρασαν οι εποχές που πολλοί Έλληνες κατηγορούσαν το Βερολίνο (και τις Βρυξέλλες) για τα μέτρα λιτότητας που επιβλήθηκαν κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης.

Ωστόσο, η νέα ιστορία της διμερούς συμφιλίωσης δεν είναι χωρίς ελαττώματα. Όταν έλληνες και γερμανοί διπλωμάτες συναντώνται –και το κάνουν συχνά– το θέμα της μετανάστευσης είναι διαρκώς στην ημερήσια διάταξη και σε αυτό το θέμα, οι θέσεις τους συχνά παραμορφώνονται.

Καθώς η μετανάστευση έχει γίνει κεντρικό ζήτημα στην ευρωπαϊκή εσωτερική πολιτική, παίζει πλέον σημαντικό ρόλο και στις εξωτερικές υποθέσεις. Οι γερμανοελληνικές σχέσεις περιλαμβάνουν μετανάστες που εισήλθαν αρχικά στην Ευρώπη μέσω Ελλάδας, αλλά γρήγορα προσπάθησαν να ταξιδέψουν στη Γερμανία. Τους ελκύουν τα σχετικά γενναιόδωρα κοινωνικά επιδόματα της Γερμανίας, τα οποία λειτουργούν ως ισχυρό κίνητρο.

Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της γερμανικής κυβέρνησης, 16.500 άτομα που είχαν λάβει προηγουμένως άσυλο στην Ελλάδα υπέβαλαν ξανά αίτηση για άσυλο στη Γερμανία πέρυσι. Από αυτές, οι γερμανικές αρχές χορήγησαν άσυλο σε 12.000 περιπτώσεις, ενώ 158 άτομα απελάθηκαν στην Ελλάδα.

Σε περισσότερες από 5.000 περιπτώσεις, η γερμανική κυβέρνηση ζήτησε την επιστροφή των αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα στο πλαίσιο της διαδικασίας του Δουβλίνου. Η Αθήνα το παραδέχτηκε μόνο σε 65 περιπτώσεις. Τελικά, σύμφωνα με την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Μετανάστευσης και Προσφύγων (BAMF), μόνο τρεις μετανάστες στάλθηκαν πίσω.

Το Βερολίνο δεν ήταν ικανοποιημένο με αυτή την κατάσταση. Διπλωματικές πηγές αναφέρουν ότι η λεγόμενη «δευτερεύουσα μετανάστευση» είναι ένα «σοβαρό διμερές ζήτημα» και αποτελεί αντικείμενο συζήτησης στα υψηλότερα κυβερνητικά επίπεδα και στις δύο χώρες.

«Είναι σημαντικό να ξεκινήσουμε διάλογο με την Ελλάδα για το πώς να στείλουμε πίσω στην Ελλάδα όσους έρχονται στη Γερμανία ζητώντας άσυλο στην Ελλάδα», δήλωσε η υπουργός Εσωτερικών της Γερμανίας Νάνσι Φάσερ. Υπουργός στο Βερολίνο Νίκος Παναγιωτόπουλος.

Καθώς η μετανάστευση έχει γίνει κεντρικό ζήτημα στην ευρωπαϊκή εσωτερική πολιτική, παίζει πλέον σημαντικό ρόλο και στις εξωτερικές υποθέσεις.

Αν και δεν είναι σαφές εάν η Αθήνα και το Βερολίνο έχουν σημειώσει σημαντική πρόοδο στο θέμα, και οι δύο πλευρές ήθελαν να τονίσουν την «πολύ καλή ατμόσφαιρα» των συνομιλιών τους. Ο Παναγιωτόπουλος τόνισε την προσοχή: η γερμανική απόφαση να εισάγει συνοριακούς ελέγχους έχει εγείρει ανησυχίες στην Αθήνα, αλλά, πρόσθεσε, «θα ήταν φρόνιμο να δούμε την πραγματική κατάσταση και να αποφύγουμε την πρόωρη δραματοποίηση της κατάστασης στα σύνορα της Γερμανίας».

Ουσιαστικά, η γερμανική αστυνομία έχει επεκτείνει τις υφιστάμενες διαδικασίες – στα σύνορα της Πολωνίας, της Τσεχικής Δημοκρατίας, της Αυστρίας, της Ελβετίας και της Γαλλίας – στα σύνορα του Βελγίου, του Λουξεμβούργου, της Ολλανδίας και της Δανίας. Εκεί πραγματοποιήθηκε πρόσφατα αιφνιδιαστική επιδρομή. Οι πρόσφυγες που εκφράζουν πρόθεση να ζητήσουν άσυλο επιτρέπεται να εισέλθουν στη χώρα όπως πριν.

Σύμφωνα με τη διαδικασία του Δουβλίνου, οι πρόσφυγες των οποίων οι αιτήσεις ασύλου υπάγονται στη δικαιοδοσία άλλων χωρών δεν απορρίπτονται, σύμφωνα με τη γερμανική εφημερίδα Die Tageszeitung, η οποία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα ανακοινωθέντα μέτρα θα έχουν μικρό αντίκτυπο στον αριθμό των προσφύγων που φθάνουν. Στη Γερμανία.

Μάλιστα, ο αριθμός των αιτήσεων ασύλου στη Γερμανία μειώνεται. Μεταξύ Ιανουαρίου και Αυγούστου 2024, ο αριθμός μειώθηκε κατά 22% και τώρα ανέρχεται σε 175.000. Καθαρά αριθμητικά, η κατάσταση στα εξωτερικά σύνορα της Γερμανίας χαλάρωσε ακόμη και πριν επεκταθούν οι συνοριακοί έλεγχοι, με την ευρωπαϊκή συνοριακή αρχή Frontex να αναφέρει σημαντική αύξηση στις παράνομες διελεύσεις των συνόρων στην ανατολική Μεσόγειο – ιδιαίτερα από την Τουρκία στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τον Frontex, περισσότεροι από 37.000 άνθρωποι διέσχισαν τα σύνορα παράτυπα στη διαδρομή της Ανατολικής Μεσογείου μεταξύ Ιανουαρίου και Αυγούστου, σημειώνοντας αύξηση 39%.

«Τα εγκληματικά δίκτυα είναι ιδιαίτερα προσαρμόσιμα και αναζητούν νέους τρόπους για να αυξήσουν τα κέρδη τους», λέει η Frontex. Ωστόσο, η προσφυγική κρίση είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα ζήτημα αστυνόμευσης. Εδώ και καιρό απασχολεί κυβερνήσεις στα υψηλότερα επίπεδα. Αυτό εξηγεί γιατί το μεταναστευτικό ήταν ψηλά στην ατζέντα στη συνάντηση του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με τον Έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη στη Νέα Υόρκη. Η μείωση της λαθρομετανάστευσης προς την Ελλάδα δεν θα είναι δυνατή χωρίς την ενεργό συνεργασία της Τουρκίας.

Τουλάχιστον σε αυτό το σημείο, Αθήνα και Βερολίνο συμφωνούν.

Ο Δρ Ronald Meinardus είναι Ανώτερος Ερευνητής και Συντονιστής Ερευνητικών Προγραμμάτων για τις Ελληνογερμανικές Σχέσεις στο Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ).