Στο ανεμοδαρμένο δυτικό άκρο ενός από τα μεγαλύτερα νησιά της Ελλάδας, ένα λιτό πέτρινο κτίριο πάνω από το Αιγαίο έχει γίνει ένα απίθανο φυλάκιο στη μάχη αυτής της χώρας ενάντια στην κλιματική αλλαγή.
Καμουφλαρισμένο από μέσα είναι ένας νέος σταθμός ηλεκτροπαραγωγής συνδεδεμένος με ένα υποθαλάσσιο καλώδιο τροφοδοσίας 180 μιλίων που συνδέει τη Νάξο με μια σειρά από άλλες παιδικές χαρές, επιτρέποντας στα νησιά να εγκαταλείψουν τις πετρελαιοκίνητες γεννήτριές τους για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας από τους καταρρακτώδεις ανέμους και τον ήλιο της Ελλάδας.
Τα γειτονικά νησιά έχουν μετατραπεί σε εργαστήρια ουδέτερα από εκπομπές άνθρακα για εταιρείες όπως η Volkswagen για τη διανομή ηλεκτρικών αυτοκινήτων και τη σύνδεση των κοινοτήτων με καθαρή ενέργεια. Αλλαγές βρίσκονται σε εξέλιξη και στην ηπειρωτική χώρα, όπου η διακοπή λειτουργίας των βρώμικων ανθρακωρυχείων που στηρίζουν την Ελλάδα για δεκαετίες παρακολουθείται γρήγορα.
Ένα κάρβουνο έξω από ένα ορυχείο στη Μεγαλόπολη, Ελλάδα. (Irene Forlumis/The New York Times)
Η ώθηση για τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια μπορεί να φαίνεται τρομακτικό έργο για την Ελλάδα, μια χώρα σχεδόν 10 εκατομμυρίων κατοίκων που πρόσφατα αναδύθηκε από μια καταστροφική δεκαετή κρίση χρέους και εξακολουθεί να βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στα ορυκτά καύσιμα για ενέργεια.
Όμως, καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση προσπαθεί να είναι παγκόσμιος ηγέτης στον αγώνα για την ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής, η Ελλάδα στοιχηματίζει ότι μια στροφή προς ένα μέλλον ουδέτερο από άνθρακα μπορεί να αναδιαμορφώσει την οικονομική της μοίρα.
«Η ανάπτυξη της οικονομίας είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το να γίνουμε όσο το δυνατόν πιο ενεργειακά ανεξάρτητοι», δήλωσε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, συντηρητικός που ανέλαβε καθήκοντα το 2019 και δεσμεύτηκε να ανοικοδομήσει την Ελλάδα, βασισμένος εν μέρει σε περιβαλλοντική ατζέντα.
«Η Ελλάδα μπορεί να αποτελέσει πρότυπο για το πώς η ενεργειακή μετάβαση και η κλιματική δράση μπορούν να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας και βιώσιμη ανάπτυξη», είπε σε συνέντευξή του.
Είτε τα καταφέρει η Ελλάδα είτε όχι. Καθώς τα πλουσιότερα ευρωπαϊκά έθνη, όπως η Νορβηγία και η Δανία, κάνουν βήματα προς την αναδιάρθρωση των οικονομιών τους ώστε να είναι πιο φιλικές προς το κλίμα, η Ελλάδα παρέχει μια δοκιμαστική περίπτωση για το εάν -και πόσο αποτελεσματικά είναι- τα φτωχότερα ευρωπαϊκά έθνη μπορούν να απομακρυνθούν από τα ορυκτά καύσιμα παρέχοντας αποθέματα σε αυτά. απειλείται από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. αλλάζουν.
Ένα εργοστάσιο φυσικού αερίου στη Μεγαλόπολη, μια πόλη άνθρακα στην Πελοπόννησο, στην Ελλάδα. (Irene Forlumis/The New York Times)
Ο μετασχηματισμός είναι απαραίτητος και στρατηγικός. Η ελληνική οικονομία αναμένεται να ανακάμψει κατά 6,1% φέτος, αφού συρρικνώθηκε σχεδόν κατά 10% κατά τη διάρκεια της πανδημίας και κατά ένα τέταρτο κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους. Ωστόσο, η κυβέρνηση χρειάζεται ακόμα να προσελκύσει δισεκατομμύρια επενδύσεις καθαρής ενέργειας για να βοηθήσει στην αντιμετώπιση του βουνού ανεξόφλητου χρέους και του ποσοστού ανεργίας 14% και να οικοδομήσει μια πιο σταθερή βάση για μελλοντική ανάπτυξη.
Η Ελλάδα λαμβάνει μια ισχυρή οικονομική ώθηση για να αναλάβει αυτές τις προσπάθειες: 30 δισεκατομμύρια ευρώ (σχεδόν 35 δισεκατομμύρια δολάρια) – που ισοδυναμεί με το ένα πέμπτο της ελληνικής οικονομίας – από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης που έχει σχεδιαστεί για να ενισχύσει την ανάκαμψη από την πανδημία του κορωνοϊού.
Η αλλαγή έχει ήδη αυξήσει τις εντάσεις. Τα χωριά προσπαθούν να μπλοκάρουν τις ανεμογεννήτριες, με το επιχείρημα ότι θα διώξουν τους τουρίστες – την κύρια πηγή εισοδήματος της Ελλάδας. Οι πολίτες βρίσκονται σε έξαρση λόγω της απώλειας θέσεων εργασίας στα ορυχεία. Και η απότομη αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου, του καυσίμου που χρησιμοποιείται για να γεφυρώσει τη μετάβαση από το πετρέλαιο στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, πλήττει τα φτωχότερα νοικοκυριά, αναγκάζοντας την κυβέρνηση να επιδοτεί το κόστος.
Ωστόσο, ο καταστροφικός φόρος της κλιματικής αλλαγής δημιουργεί επείγουσα ανάγκη. Το περασμένο καλοκαίρι, η Ελλάδα επλήγη από τη χειρότερη πυρκαγιά των τελευταίων ετών, με θερμοκρασίες που έφτασαν τους 46 βαθμούς Κελσίου ή 115 βαθμούς Φαρενάιτ. Σπίτια καταστράφηκαν και χιλιάδες άνθρωποι εκτοπίστηκαν. Σχεδόν καμία γωνιά της Ευρώπης δεν ήταν απρόσβλητη από τις δύσκολες καιρικές συνθήκες, είτε ήταν πυρκαγιά, πλημμύρες ή ζέστη.
Το υποβρύχιο καλώδιο που συνδέεται με τη Νάξο είναι κεντρικό στη στρατηγική της Ελλάδας για την προσέλκυση ζωτικών επενδύσεων σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η ιδέα είναι να χτιστεί η ημιτελής υποδομή της Ελλάδας για να κυκλοφορεί περισσότερη ηλιακή και αιολική ενέργεια στο εθνικό δίκτυο. Η Ελλάδα στοχεύει να παράγει το 60% της ενέργειάς της από ανανεώσιμες πηγές έως το 2030 και να είναι κλιματικά ουδέτερη έως το 2050.
Δύο ανεμογεννήτριες σε έναν λόφο έξω από την κύρια πόλη της Νάξου, Ελλάδα. (Irene Forlumis/The New York Times)
Η BlackRock, η Quantum Energy Partners και η Fortress Investment Group δήλωσαν ότι βλέπουν πιθανό πλούτο στην επένδυση στην πράσινη ανάπτυξη εδώ. Αμερικανικές, κινεζικές και ευρωπαϊκές εταιρείες προωθούν αιολικά και ηλιακά πάρκα, υδροηλεκτρικές εγκαταστάσεις, έργα υδρογόνου και μπαταρίες για αποθήκευση ανανεώσιμης ενέργειας.
Η μεταμόρφωση έχει έρθει εδώ και καιρό. Αν και οι τουρμπίνες και οι ηλιακοί συλλέκτες είναι διάσπαρτοι σε όλη τη χώρα, η Ελλάδα έχει προσκολληθεί στο πετρέλαιο και τον άνθρακα για δεκαετίες, καθώς τα συμφέροντα της ελληνικής βιομηχανίας πετρελαίου εμπόδιζαν την αλλαγή. Τα ελληνικά νησιά χρησιμοποίησαν γεννήτριες ηλεκτρικής ενέργειας με καύση πετρελαίου που κοστίζουν δισεκατομμύρια δολάρια για τη λειτουργία τους και εκπέμπουν περισσότερους από 2,8 εκατομμύρια τόνους άνθρακα ετησίως. Οι επενδυτές ήταν τρομοκρατημένοι από την αδιαπέραστη γραφειοκρατία και περίμεναν έως και 10 χρόνια για άδειες για την κατασκευή αιολικών ή ηλιακών πάρκων – κάτι που η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί να απλοποιήσει.
Το 2017, σχεδόν η μισή ενέργεια της Ελλάδας εξακολουθούσε να τροφοδοτείται από προϊόντα πετρελαίου. Όμως, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και το εισαγόμενο φυσικό αέριο αποτελούν πλέον μεγαλύτερο μερίδιο.
Το υποθαλάσσιο καλώδιο θα συγκεντρώσει τα πιο δημοφιλή τουριστικά νησιά της Ελλάδας, συμπεριλαμβανομένης της Μυκόνου και της Σαντορίνης, και θα τα συνδέσει με το ηπειρωτικό δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας για πρώτη φορά και θα υπερτετραπλασιάσει τη χωρητικότητά του, δήλωσε ο Νίκος Μαργωτάς, διευθυντής έργου για την κρατική εταιρεία κοινής ωφέλειας που επιβλέπει την έργο. Μεταμόρφωση. Ένα άλλο καλώδιο, που χαρακτηρίζεται ως το μακρύτερο στον κόσμο, θα συνδέει την ηπειρωτική χώρα και την Κρήτη, το μεγαλύτερο και πολλά υποσχόμενο νησί της Ελλάδας με ηλιακή και αιολική ενέργεια.
Πρόσφατο απόγευμα, ο ήχος του ρεύματος υψηλής τάσης πνέει από θυελλώδεις ανέμους έξω από τον υποσταθμό της Νάξου, ο οποίος ήταν κρυμμένος μέσα στο πέτρινο σπίτι ειδικά σχεδιασμένο για να μην είναι αντιαισθητικό για τους τουρίστες.
Ένας υποσταθμός ηλεκτρικού ρεύματος, κρυμμένος μέσα σε ένα πέτρινο σπίτι για να μην είναι ενοχλητικό για τους τουρίστες και συνδέεται με ένα υποθαλάσσιο καλώδιο στη Νάξο, Ελλάδα. (Irene Forlumis/The New York Times)
«Βάζουμε τις βάσεις για το πράσινο μέλλον της Ελλάδας», είπε ο Μαργκώτας, σαρώνοντας το χέρι του προς τη γαλάζια έκταση του Αιγαίου.
Το καλώδιο έχει ήδη βελτιώσει τη ζωή στο νησί με έναν αξιοσημείωτο τρόπο. Για χρόνια, τα μπλακ άουτ ήταν ρουτίνα, διακόπτοντας τον φωτισμό στον περίφημο Ναό του Απόλλωνα, αναγκάζοντας τα εστιατόρια να πετάξουν χταπόδι στο ψυγείο και εμποδίζοντας τους παραθεριστές να φορτίσουν τα κινητά τους τηλέφωνα.
Από τότε που έφτασε το καλώδιο, δεν υπήρξε διακοπή ρεύματος.
«Ήταν ρομαντικό. «Τα αστέρια βλέπεις», θυμάται ο Δημήτρης Λιανός, δήμαρχος Νάξου. «Αλλά ήταν ένα τεράστιο πρόβλημα για τις επιχειρήσεις και τους επισκέπτες».
Το παράλληλο πρόγραμμα στοχεύει να μετατρέψει περίπου 20 μικρά νησιά σε περιοχές δοκιμών μηδενικών εκπομπών για εταιρείες που συνεργάζονται με την ελληνική κυβέρνηση.
Δημήτρης Λιανός, Δήμαρχος Νάξου, στο Δημαρχείο της Νάξου, Ελλάδα. (Irene Forlumis/The New York Times)
Η Volkswagen αντικαθιστά τα αυτοκίνητα και τα μέσα μαζικής μεταφοράς στο νησί της Αστυπάλαιας, με ηλεκτρικά οχήματα που κινούνται από τις ηλιακές πηγές ενέργειας που εγκαθιστά. Στη Χάλκη, ένα νησί μόλις 300 κατοίκων, ο γαλλικός ενεργειακός γίγαντας Vinci κατασκευάζει φωτοβολταϊκά πεδία για να τροφοδοτούν τα φώτα των δρόμων, τα σπίτια και τις επιχειρήσεις με χαμηλό ή χωρίς κόστος.
Ωστόσο, παρά όλα τα οφέλη της μετάβασης στην πράσινη ενέργεια, ένα κουβάρι προβλημάτων παραμένει.
Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις λένε ότι η κυβέρνηση καθαρίζει με το ένα χέρι ενώ ρυπαίνει με το άλλο.
Αναφέρουν τεράστια έργα εξερεύνησης φυσικού αερίου που πραγματοποιούνται στο Ιόνιο Πέλαγος κοντά στην Κρήτη, την Κέρκυρα και άλλα νησιά, τα οποία ο Μητσοτάκης υπερασπίστηκε ως απαραίτητα για έναν πόρο κρίσιμο για τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια. Νέες άδειες χορηγήθηκαν στην Exxon Mobil, στην Total και στα Ελληνικά Πετρέλαια κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης καθώς η Ελλάδα αντιμετώπιζε τεράστιο χρέος. Ορισμένες πιθανές περιοχές εξερεύνησης κοντά στην Τουρκία έχουν τροφοδοτήσει γεωπολιτικές εντάσεις.
Άλλοι είναι δυσαρεστημένοι με την ιδέα των γιγάντιων ανεμογεννητριών που στρεβλώνουν το τοπίο που προσελκύει τον τουρισμό – η μόνη δραστηριότητα που κάνει καλά η Ελλάδα. Επτά άνθρωποι τραυματίστηκαν τον περασμένο μήνα στο νησί της Τήνου -γνωστό στην ελληνική μυθολογία ως το σπίτι του θεού του ανέμου λόγω των αύρων του- αφού η αστυνομία συγκρούστηκε με διαδηλωτές που προσπαθούσαν να εμποδίσουν ένα φορτηγό να μεταφέρει μια γιγάντια λεπίδα ανεμογεννήτριας σε ένα βουνό.
Η αντίδραση στα νησιά έχει γίνει τόσο θυελλώδης που οι αξιωματούχοι σκέφτονται να εγκαταστήσουν πλωτούς στρόβιλους και ηλιακές πλατφόρμες στη θάλασσα.
Εξοπλισμός σε ηλεκτρικό υποσταθμό που συνδέεται με Πάρο και Μύκονο στη Νάξο, Ελλάδα. (Irene Forlumis/The New York Times)
«Δεν μπορεί η κυβέρνηση να μπαίνει αλαζονικά και να λέει «έχουμε επενδυτές, πηγαίνουμε», είπε ο Νίκος Χαραλαμπίδης, επικεφαλής της ελληνικής οργάνωσης Greenpeace, που υποστηρίζει κινήσεις προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αλλά λέει: «Η κυβέρνηση δεν μπορεί να μπει αλαζονικά και να πει: «Έχουμε επενδυτές, πηγαίνουμε»» και ζητήθηκε η κατάλληλη διαβούλευση.
Στην ηπειρωτική χώρα, περισσότερες από 8.000 θέσεις εργασίας στα ορυχεία απειλούνται με τα σχέδια του Μητσοτάκη να κλείσει όλες εκτός από μία από τις 14 λιγνιτικές μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με καύση άνθρακα έως το 2023. Σε απάντηση, η κυβέρνηση δεσμεύτηκε να εκτρέψει τις περισσότερο πληγείσες περιοχές, συμπεριλαμβανομένων δυτικός. Η Μακεδονία και η Μεγαλόπολη, η ανθρακοφόρος πόλη της Πελοποννήσου, σε τοποθεσίες όπου αναδύονται νέοι τύποι εργασίας.
Τα σχέδια είναι φιλόδοξα, απαιτούν γεωργία με ουδέτερη εκπομπή άνθρακα, φωτοβολταϊκά πεδία, βιώσιμο τουρισμό και μια επιχειρηματική πανεπιστημιούπολη που θεωρητικά θα εκσυγχρονίσει την Ελλάδα — και θα δημιουργήσει έως και 200.000 νέες ενεργειακές και περιβαλλοντικές θέσεις εργασίας.
Οι κριτικοί είναι δύσπιστοι. Στο μεταξύ, οι Έλληνες συνειδητοποιούν ότι η χώρα δεν έχει άλλη επιλογή από το να προχωρήσει, είπε ο Χαραλαμπίδης.
«Είναι μια ευκαιρία για την οικονομία και την κοινωνία να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας και μια νέα προοπτική», είπε. Η Ελλάδα είναι εξαιρετικά στραγγισμένη από την οικονομική κρίση και αναποτελεσματική ως χώρα. Εάν η μετάβαση στην πράσινη ενέργεια επιτύχει εδώ, δεν υπάρχει πουθενά στην Ευρώπη όπου δεν μπορεί».
“Ερασιτέχνης διοργανωτής. Εξαιρετικά ταπεινός web maven. Ειδικός κοινωνικών μέσων Wannabe. Δημιουργός. Thinker.”