Xavirios J. Karagyanadis: A True Greek-American Artist

Τον Χαβίριο Καραγιανάδη τον έχω «συναντήσει» μόνο μια φορά στις σελίδες της ιστορίας. Ήταν σε πλήρη εξέλιξη, λένε, ζωγραφίζοντας και κέρδιζε κάποια πολυαναμενόμενη δημόσια αναγνώριση. Ήταν αρχές Μαρτίου του 1950. Ένας ανώνυμος ρεπόρτερ από το Battleborough Daily Reformer στο Βερμόντ πήρε συνέντευξη από αυτόν τον διάσημο καλλιτέχνη. Είναι μια απίστευτα λεπτομερής αφήγηση (Battleboro Daily Reformer (VT) 1 Μαρτίου 1950). Ονόματα, ημερομηνίες, τοποθεσίες – όλα όσα μπορεί να θέλει να μάθει ένας ιστορικός βρίσκονται σε αυτόν τον λογαριασμό. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι μπόρεσα επίσης να παρακολουθήσω μέρος του έργου του Καραγιανάδη μέσω του ελληνοαμερικανού ιστορικού πολιτισμού Μιλέτιου Πολυόπουλου. Μόλις η ελληνοαμερικανική ιστορία αναγνωριστεί ως νόμιμο πεδίο σπουδών, άνθρωποι όπως οι Καραγιανάδες θα τραβήξουν επιτέλους την προσοχή που σίγουρα τους αξίζει ως συντηρητές του ελληνικού πολιτισμού στον Νέο Κόσμο.

Το 1883 ο Καραγιανάδης γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη από Έλληνες γονείς. Λόγω της κοσμοπολίτικης φύσης της «πόλης», ο νεαρός Καραγυανάδης με τον καιρό γνώρισε όχι μόνο τη μητρική του ελληνική αλλά και τα τουρκικά και τα ρωσικά. Ζήτησε επίσης μια «σίγουρη κατανόηση της πολωνικής». Ως εκ τούτου, με την άφιξή του στη Νέα Αγγλία, ο Έλληνας καλλιτέχνης δεν άργησε να μάθει αμερικανικά αγγλικά.

Όπως λέει ο ανώνυμος δημοσιογράφος, ο πρώτος δάσκαλος τέχνης του Καραγιανάδη ήταν Ρώσος, με τον οποίο σπούδασε για τρία χρόνια σε ιδιωτικό σχολείο στην πόλη Bartum (γνωστό και ως Batumi), που βρίσκεται στη νοτιοδυτική Γεωργία. Αργότερα, ο Καραγιανάδης συνέχισε τις σπουδές του με έναν Έλληνα καλλιτέχνη. Για όσους ενδιαφέρονται για τέτοια πράγματα, το Bartom είναι η τοποθεσία της ελληνικής αποικίας των Pathes.

Το 1912 ο Καραγιανάδης έκανε το μακρύ ταξίδι στη Νέα Αγγλία λόγω της αυξανόμενης αναταραχής που σύντομα θα ξεσπούσε στους Βαλκανικούς Πολέμους. Όπως θα ανακαλύψει σύντομα οποιοσδήποτε διαβάζει τον λογαριασμό Battleboro Daily Reformer (εφεξής BDR), ο ενίοτε ανώνυμος τοπικός Αμερικανός ρεπόρτερ μας ήταν πολύ συγκαταβατικός όσον αφορά τους Καραγιανάδες ως καλλιτέχνη. Ο ρεπόρτερ τόνισε ότι ο Καραγιανάδης χρειάστηκε περίπου έξι χρόνια για να εδραιωθεί στην Αμερική ώστε να μπορέσει να βιοποριστεί μόνο ως καλλιτέχνης. Ωστόσο, από το 1918 και μετά, ο Καραγιανάδης βρήκε πλήρη απασχόληση σε ελληνικές κοινότητες σε όλη τη Νέα Αγγλία.

Ενώ ήταν ο ανατολικός ορθόδοξος αγιογράφος Καραγιανάδης, του οποίου οι εικόνες μπορούν ακόμη να δει κανείς σε εκκλησίες σε όλη τη Νέα Αγγλία, αυτός ο καλλιτέχνης βρήκε επίσης τοιχογραφίες σε μια ομάδα ελληνόκτητων εστιατορίων και νυχτερινών κέντρων. Όταν ρωτήθηκε πού θα μπορούσε εύκολα να βρεθεί αυτό το έργο, το μόνο που θυμόταν ο Καραγιανάδης, παρακινημένος από τη στιγμή, ήταν ένα μείγμα της εικονογραφίας του για εκκλησίες και τοιχογραφίες για ελληνικά εστιατόρια και νυχτερινά κέντρα. Παραδείγματα της δουλειάς του μπορείτε να δείτε στο Montpellier· Littleton, Concord, Manchester και Portsmouth, New Hampshire, Lowell, Boston and Atoll, Massachusetts· Brunswick and Bidderford, ME. Υπάρχουν και άλλα μέρη που δεν μπορεί να σκεφτεί αυθόρμητα. άφησε το στίγμα του στο Star Restaurant στο Bellows Falls και στο Chimes Restaurant στο Bradford (BDR).

Η αρχική ιστορία ενός ανώνυμου ρεπόρτερ του Brattleboro που προσλήφθηκε για να καλύψει αυτήν την ιστορία ήταν η δημιουργία των Καραγιανάδων τοιχογραφιών στο Chimes Café στο Bellow Falls, VT. Εκείνη ακριβώς τη στιγμή, ο Καραγιανάδης ζωγράφιζε μια τοιχογραφία με τους Τρώες και τον Τρωικό σάκο, καθώς και μια σκηνή από τα ταξίδια του Οδυσσέα. Όπως και έγινε, οι τοιχογραφίες που ζωγράφιζε τότε ο Καραγιανάδης για το Chimes Café ήταν το δεύτερο σύνολο τοιχογραφιών που του ανέθεσαν να ζωγραφίσει στην ίδια τοποθεσία. Για οποιονδήποτε λόγο(ους) ο Αμερικανός ρεπόρτερ δεν αναγνώρισε τις δύο πρώτες τοιχογραφίες που διακοσμούσαν οι Καραγυανάδες στο Chimes Cafe, λέγοντας μόνο ότι βάφονταν το 1941 την ίδια στιγμή που οι Ιάπωνες βομβάρδισαν το Περλ Χάρμπορ. Όποια κι αν ήταν η περίπτωση, οι ιδιοκτήτες του Chimes Café ήταν προφανώς τόσο ευχαριστημένοι με το πρώτο σύνολο τοιχογραφιών της Καραγιανάδης που της ζήτησαν να επιστρέψει περίπου εννέα χρόνια αργότερα για επιπλέον έργα τέχνης.

Η δημιουργία των δύο νέων τοιχογραφιών από τους Καραγιανάδες “συμπίπτει με το εκτεταμένο έργο αλλαγών που έχει αναλάβει ο Nicholas Gutas, ο διευθυντής του εστιατορίου. Μετά την ολοκλήρωση της ανακαίνισης θα υπάρχει ένα νέο μπαρ στον επάνω όροφο και ένα μπαρ και αίθουσα χορού στον κάτω όροφο ακριβώς κάτω από το εστιατόριο (BDR ).” Τέτοια άρθρα Η λεπτομερής δημοσιογραφία σχετικά με τις εγκαταστάσεις, τις ανακαινίσεις ή τις εναλλακτικές τάσεις που θα εφαρμοστούν σύντομα, τα τοπικά ελληνόκτητα εστιατόρια, τα νυχτερινά κέντρα και άλλες επιχειρήσεις είναι δημοφιλή στον ημερήσιο τύπο σε όλη τη χώρα.

Μια άλλη πτυχή της ελληνοαμερικανικής ιστορίας που υποαναφέρεται είναι ο πολύ ενεργός ρόλος των ντόπιων Ελλήνων σε μεγάλες πόλεις, πόλεις, κωμοπόλεις, μικρές κωμοπόλεις, ακόμη και στα μικρότερα κοινοτικά κέντρα που παίζουν με τις μορφές ψυχαγωγίας που απολαμβάνουν όλες αυτές οι κοινότητες. . Οι ειδησεογραφικοί λογαριασμοί των ντόπιων Ελλήνων που χορηγούν μια τέτοια ποικιλόμορφη «παναμερικανική» ψυχαγωγία όπως οι χαίριδες, τα τοπικά χορευτικά συγκροτήματα, οι διάσημοι τραγουδιστές και άλλα συγκροτήματα παραστάσεων που περιοδεύουν είναι συνηθισμένα. Θα πρέπει να προσέξω να σημειώσω ότι αυτές οι τοπικές ψυχαγωγικές εκδηλώσεις που χρηματοδοτούνται από την Ελλάδα αντανακλούν τα ενδιαφέροντα της κοινότητας γύρω τους.

Ως ένα μόνο παράδειγμα μπορούμε να σημειώσουμε ότι κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1930 πολωνικοί και γερμανικοί θιάσοι χορού μεταφέρονταν από το Ντιτρόιτ και τελικά σε όλη τη χώρα τα Σαββατοκύριακα σε ένα μπαρ χωρίς σήμα, το “Lorelei” που βρισκόταν τότε στην κομητεία Bay City του Μίσιγκαν. Δύο Έλληνες με έδρα στο Midland, MI κατείχαν αυτό το μπαρ μαζί με άλλους δύο Έλληνες που δούλευαν στο πλήθος του Σαββατοκύριακου. Κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αυτό ήταν ένα τοπικό μπαρ με έναν αξιοπρεπή αριθμό τακτικών θαμώνων κατά μέσο όρο, ενώ τα Σαββατοκύριακα το μπαρ ήταν γεμάτο (και συχνά περισσότερο από αυτό). Με πληροφόρησε ότι τα συγκροτήματα έπαιζαν συχνά τόσο δυνατά που το έδαφος ένιωθε σαν να είχε ήδη ταρακουνηθεί. Επειδή ήταν έξω από το Ντιτρόιτ και σε κοντινή απόσταση από άλλες κοντινές κοινότητες, η παμπ απολάμβανε τη γενική παραμέληση των αξιωματούχων της κομητείας.

Αντίθετα, ο Καραγιανάδης και άλλοι ελληνικής καταγωγής εικονογράφοι/ζωγράφοι σαν αυτόν είναι οι πρώτοι που παρέχουν στους Έλληνες που ζουν στη Βόρεια Αμερική έργα τέχνης ειδικά βασισμένα σε παραδόσεις με αδιαμφισβήτητη ελληνική θρησκευτική, πολιτιστική και ιστορική εικόνα. Το καθιερωμένο γεγονός ότι οι Έλληνες που ζούσαν στη Βόρεια Αμερική ήταν και εξακολουθούν να είναι παραγωγοί και μανιώδεις καταναλωτές ελληνικών πολιτιστικών αντικειμένων διαφεύγει της δημόσιας ακαδημαϊκής ή/και πνευματικής προσοχής.

Παραδόξως, μόνο στον κόσμο της ηχογραφημένης μουσικής έχει προταθεί ότι οι Ελληνοαμερικανοί ήταν (και εξακολουθούν να είναι) μανιώδεις καταναλωτές της μουσικής που ηχογραφήθηκε στην Ελλάδα. Η γνώση ότι υπάρχει μια τέτοια αγορά για τέτοιες εισαγόμενες ηχογραφήσεις έχει εξαπλωθεί ακόμη και σε μη Έλληνες μουσικόφιλους που πλέον απαιτούν και τις ηχογραφήσεις πολλών Ελλήνων μουσικών και εισαγόμενων στυλ μουσικής.

Έχω υποστηρίξει εδώ και καιρό ότι ο λόγος(οι) που δεν βλέπουμε λεπτομερείς ιστορικές αναφορές για το πώς οι Έλληνες δημιούργησαν σταδιακά τις κοινωνίες τους και επομένως τις ξεχωριστές οργανώσεις (και την αισθητική) τους στη Βόρεια Αμερική είναι ότι δεν εξυπηρετεί κανέναν στο πανεπιστήμιο. Με την αφήγηση να αποδεικνύει ότι διαφορετικές ευρωπαϊκές-αμερικανικές εθνοτικές ομάδες ουσιαστικά δεν υπάρχουν πλέον και έχουν αφομοιωθεί στην ευρύτερη αμερικανική κουλτούρα για δεκαετίες, η κατάσταση φαίνεται να είναι: “Τι πρέπει να αναφερθεί;”

Την εποχή αυτής της συνέντευξης του 1950, ο Καραγιανάδης ζούσε και διατηρούσε ένα στούντιο στο Μάντσεστερ του Νιού Χάμσαϊρ. Σε αυτή την περίπτωση, φυσικά ρώτησα τον Μιλήσιο Πολυόπουλο, έναν μακροχρόνιο Ελληνοαμερικανό ιστορικό πολιτισμού, τι μπορεί να γνωρίζει ή ακόμα και να έχει για τη ζωή του Καραγιανάδη στην εργασία. Όπως αποδεικνύεται, η Μελίτη συμμετέχει βαθιά στο «St George’s Memory Project – Librarianship and Oral History» που βρίσκεται τώρα σε εξέλιξη στον Ελληνικό Ορθόδοξο Καθεδρικό Ναό του Αγίου Γεωργίου στο Μάντσεστερ. Στο πλαίσιο αυτού του ευρύτερου έργου, η εικόνα που σχεδίασε και υπογράφει ο Χαβίριος Γ. Καραγιανάδης από την αρχική επισκοπή αποτελεί πλέον μέρος της συλλογής ιστορικών θησαυρών του καθεδρικού ναού.

Έχουμε σαφώς μια πλούσια και ποικίλη συλλογή ιστορικά γραπτών μαρτυριών, πραγματικών αντικειμένων και άλλων μορφών τεκμηρίωσης στα χέρια μας. Δεν θα έπρεπε, λοιπόν, να περιμένουμε να δούμε πλούσια εικονογραφημένες γραπτές αφηγήσεις που αντικατοπτρίζουν ορισμένες από τις αναμνήσεις μας από την ελληνοαμερικανική εμπειρία και τον πολιτισμό από τον οποίο προερχόμαστε όλοι;