Έλληνας καθηγητής ψάχνει απάντηση στα σύννεφα

Σε συνέντευξή του στην Καθημερινή, ο καθηγητής Αθανάσιος Νάνες είπε ότι η Μεσόγειος Θάλασσα αισθάνεται τον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής περισσότερο από κάθε άλλη γιατί θερμαίνεται ταχύτερα από το διπλάσιο του ρυθμού των ωκεανών παγκοσμίως.

Ο Αθανάσιος Νάνες δεν έχει κεφάλι στα σύννεφα, αλλά τα διαβάζει. Αυτός, μαζί με τους συναδέλφους του επιστήμονες και τους ερευνητικούς συνεργάτες του, προσπαθεί να προσδιορίσει τη σύνθετη διαδικασία σχηματισμού νεφών, τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των αιωρούμενων σωματιδίων και τις επιπτώσεις τους στην κλιματική αλλαγή. Ο Νάινς ήταν ο πρώτος Έλληνας επιστήμονας που έλαβε το μετάλλιο του Κοπέρνικου το 2022, ο πρόδρομος αυτών των «κυνηγών σύννεφων» των «φαντασμάτων του καιρού και του κλίματος». Η τελετή απονομής πραγματοποιήθηκε την περασμένη Πέμπτη. Γενική Συνέλευση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Επιστημών της Γης (EGU) στη Βιέννη.

Ο Nenes είναι καθηγητής ατμοσφαιρικών διεργασιών και επικεφαλής του εργαστηρίου ατμοσφαιρικών διεργασιών και των επιπτώσεων τους (LAPI) στην Ecole Polytechnique Federal de Lausanne (EPFL). Συνεργάζεται επίσης με το Ινστιτούτο Επιστημών Χημικής Μηχανικής στο Hellos Foundation for Research and Technology (ΙΤΕ) στη Bhadra, όπου είναι επίσης Αναπληρωτής Διευθυντής του Κέντρου για τη Μελέτη της Ποιότητας του Αέρα και της Κλιματικής Αλλαγής.

Το μετάλλιο του Κοπέρνικου είναι μια σημαντική διάκριση στη γεωλογία και απονέμεται σε επιστήμονες στη μέση της καριέρας τους. Κριτήρια είναι τα σημαντικά επιστημονικά επιτεύγματα και ο ευρύτερος αντίκτυπός τους στην επιστημονική κοινότητα. Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση, το Βραβείο 2022 απονεμήθηκε στον Nenes για τις προσαρμοστικές του συνεισφορές και θεμελιώδεις βελτιώσεις μέσω της θεωρίας, της ανάπτυξης οργάνων, των μετρήσεων και της μοντελοποίησης, στη διασύνδεση της επιστήμης των αερολυμάτων με το σχηματισμό νεφών, την ποιότητα του αέρα, τους βιογεωχημικούς κύκλους και το κλίμα.

«Προσπαθούμε να συμβάλουμε στην κατανόηση του ρόλου των νεφών στην κλιματική αλλαγή, πώς σχεδιάζονται και πώς επηρεάζονται. Είναι σαφές. Υπάρχει μια συνεχής διαδικασία κλιματικής αλλαγής λόγω των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Το προφανές ερώτημα είναι εάν πρόκειται για μια ταχεία αλλαγή όπως δείχνουν ορισμένα μοντέλα, εάν είναι πολύ αρνητική ή εάν είναι πολύ ελεγχόμενη, επιτρέποντας κάποιο χρόνο αντίδρασης. Ο ρόλος των νεφών είναι ιδιαίτερα σημαντικός στα hotspot της κλιματικής αλλαγής όπως η Αρκτική ή η Μεσόγειος», πρόσθεσε.

«Το κλιματικό μοντέλο δείχνει ότι οι βροχοπτώσεις θα είναι πιο έντονες στη δυτική Ελλάδα και χαμηλότερες στα ανατολικά και η συχνότητα της ξηρασίας θα αυξηθεί τώρα».

Οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ νεφών, σωματιδίων και κλίματος είναι πολύ ενδιαφέρουσες. “Στις δεκαετίες του ’70 και του ’80, όταν οι εκπομπές σωματιδίων ήταν υψηλότερες, καταγράφηκε μείωση στο επίπεδο του φωτός που έφτανε στο έδαφος καθώς τα σύννεφα αντανακλούσαν μέρος του. Απλώς συμβαίνουν και είναι συστηματικά.”

Γιατί η Μεσόγειος είναι ένα hotspot του κλίματος; “Καθώς θερμαίνεται γρηγορότερα, θα υπερδιπλασιάσει τον ρυθμό των παγκόσμιων ωκεανών. Γενικά, ο αντίκτυπος θα είναι σημαντικός στην περιοχή μας. Εάν δεν είμαστε προσεκτικοί, θα μπορούσε ακόμη και να αλλάξει τη βλάστηση της περιοχής, καθώς οι συχνές πυρκαγιές μπορούν να προκαλέσουν μικρή βλάστηση στην υποσαχάρια Αφρική Χρειάζεται σχέδιο παρέμβασης.

Ρωτάμε τον Νένες για την αφρικανική σκόνη που σκεπάζει συχνά κάποια μέρη της Ελλάδας. «Υπάρχουν αλλαγές στην κίνηση των αέριων μαζών που οδηγούν στη συχνή εμφάνιση αφρικανικής σκόνης. Ωστόσο, παρά τα προβλήματα (ειδικά για το αναπνευστικό σύστημα), πρέπει να σημειώσουμε ότι η σκόνη εμπλουτίζει τις θάλασσες και τη στεριά μας με θρεπτικά συστατικά και ίχνη. θα πρέπει να υπάρχει καλύτερη παρακολούθηση του γεγονότος και έγκαιρη ειδοποίηση σε περίπτωση σοβαρών περιστατικών.

Ο παρατηρητής παρατηρεί τις αλληλεπιδράσεις μεγάλης κλίμακας μεταξύ του σχηματισμού νεφών και των κλιματικών συνθηκών, με νανοσκελετικά μικροσκοπικά ιπτάμενα σωματίδια που μετακινούνται από μικροσκοπικές σε πολύ μεγάλες και παλαιότερες βάσεις δεδομένων χρονοσειρών σε μελλοντικά μοντέλα αλγορίθμων.

Δεδομένου ότι η επιδημία Govt-19 έχει επίσης ξεχαστεί μετά από αυτήν την “επιστροφή στην κανονικότητα”, η κλιματική αλλαγή από μόνη της δεν κρύβεται από την πολεμική ομίχλη, οπότε τι σχέση έχει το Govt-19 με την ατμοσφαιρική ρύπανση;

«Είναι πλέον ευρέως αποδεκτό ότι η κύρια οδός μετάδοσης του Govt-19 είναι μέσω εισπνοής. Αυτό καθιστά σημαντική την ποιότητα του αέρα, ειδικά σε εσωτερικούς χώρους. Η γνώμη μου είναι ότι πρέπει να ζητάμε καθαρό αέρα όπως ζητάμε καθαρό νερό. Τα φίλτρα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αφαίρεση ιών, άλλων παθογόνων παραγόντων, ρύπων και σκόνης. Πρέπει να φροντίζουμε τα σπίτια μας, αλλά και να προσθέσουμε καλά συστήματα εξαερισμού με αποτελεσματικά φίλτρα σε δημόσια κτίρια, χώρους εργασίας, σχολεία και πανεπιστήμια, όπου υπάρχει περισσότερος κόσμος. Είναι ακριβό, αλλά τα οφέλη υπερτερούν του κόστους», επιμένει.

“Δεν πρέπει να μειώσουμε την ποσότητα της υγρασίας στο εσωτερικό γιατί το ξηρό αναπνευστικό σύστημα βοηθά στην ενεργοποίηση των ιών στο σώμα μας. Το βέλτιστο και υγιές επίπεδο για τα σπίτια μας είναι μεταξύ 40% και 60% υγρασία”, πρόσθεσε.

Πριν παραλάβει το μετάλλιο του Κοπέρνικου, ο Αθανάσιος Νήνες σκέφτεται τα επόμενα σχέδιά του και την Ελλάδα «πανηγυρίζοντας με φίλους». Άλλωστε η ατμόσφαιρα αλλάζει συνεχώς.