Η Πέμπτη στη Ρωσία είναι η Ημέρα του Ψαριού

Η Πέμπτη ήταν μια ξεχωριστή μέρα στη Σοβιετική Ένωση – Ημέρα Ψαριού. Όλες οι καφετέριες της χώρας πουλούσαν μόνο πιάτα με ψάρι εκείνη την ημέρα. Μέχρι το ξημέρωμα της Παρασκευής, το κρέας και τα πουλερικά ήταν εκτός μενού και οι Σοβιετικοί πολίτες γευμάτιζαν με τηγανητό πολτό ή τηγανίτες με ψιλοκομμένο μπακαλιάρο.

Ο Αναστάς Μικογιάν εφηύρε την Ημέρα του Ψαριού το 1932. Η εντολή του Λαϊκού Επιμελητηρίου να παράσχει στην ΕΣΣΔ την ιδέα ήταν να «εορταστεί η Ημέρα του Ψαριού σε δημόσιες εγκαταστάσεις εστίασης». Δεν είναι μυστήριο γιατί σκέφτηκε την ιδέα. Από τη μια πλευρά, η χώρα αντιμετώπιζε έλλειψη κρέατος. Από την άλλη πλευρά, η κυβέρνηση σχεδίαζε να αναπτύξει περαιτέρω τη βιομηχανία ψαριών και κονσερβοποιημένων τροφίμων. Και το πιο σημαντικό, οι Επίτροποι Τροφίμων ήθελαν να ενθαρρύνουν τους ανθρώπους να αναπτύξουν νέες γεύσεις που θα συνέβαλαν σε μια πιο ποικίλη και πιο υγιεινή διατροφή: τα ίδια χρόνια εισήγαγαν νέα δημητριακά, κονσερβοποιημένα τρόφιμα και έτοιμα προς μαγείρεμα τρόφιμα.

Τώρα ο σοβιετικός λαός έπρεπε να τρώει ψάρι μια φορά την εβδομάδα.

Λίγο αργότερα, το 1939, η Polina Zhemchuzhina, η επίτροπος της βιομηχανίας ψαριών, εργάστηκε για να διαφοροποιήσει τις επιλογές μαγειρέματος την Ημέρα του Ψαριού. Η σύζυγος ενός άλλου στενού συνεργάτη του Στάλιν, του Επιτρόπου Εξωτερικών Vyacheslav Molotov, η Zhenchuzhina ήταν επικεφαλής του εργοστασίου αρωμάτων Novaya Zarya και στη συνέχεια έγινε επικεφαλής ολόκληρης της βιομηχανίας αρωμάτων της ΕΣΣΔ και αναπληρωτής λαϊκός επίτροπος της βιομηχανίας τροφίμων. Αλλά στις αρχές του 1939 έλαβε απροσδόκητα μια πρόταση να ηγηθεί της νεοσύστατης Επιτροπείας της Ιχθυοβιομηχανίας.

Πήρε πολύ σοβαρά τη νέα της δουλειά και κατάφερε πολλά. Με την επιμονή της, ο αλιευτικός στόλος διαχωρίστηκε από τον εμπορικό και άρχισε να λειτουργεί με τους δικούς του κανόνες. Η Zhemchuzhina κατάλαβε ότι η όλη διαδικασία θα έπρεπε να γίνει μια αλυσίδα παραγωγής με καλά λάδι: τα ψάρια πρέπει να αλιεύονται, να υποβάλλονται σε επεξεργασία και να σταλούν στη Μόσχα σε δοχεία ψύξης. Η αγορά φορτηγών ψυγείων στο εξωτερικό την έκανε να τσακωθεί με έναν άλλο σταλινικό υπουργό, τον Λάζαρ Καγκάνοβιτς. Σχεδίαζε να ξοδέψει το νόμισμα σε εξοπλισμό για το μετρό της Μόσχας.

Η Zhemchuzhina αποφάσισε ότι τα κονσερβοποιημένα προϊόντα θα έλυσαν το πρόβλημα της έλλειψης τροφίμων στη χώρα. Ήταν πεπεισμένη ότι το ψάρι έπρεπε να κονσερβοποιηθεί κοντά στο σημείο που αλιεύτηκε. Έτσι κατασκευάστηκε μια τεράστια βιομηχανία κονσερβοποιίας στο Μούρμανσκ και στην Άπω Ανατολή. Πενήντα πέντε νέα είδη ψαριών σε κονσέρβα παρήχθησαν ακόμη και πριν τον πόλεμο. Τα εργοστάσια εμφανίστηκαν σαν μανιτάρια μετά τη βροχή και οι οικισμοί των ψαράδων επεκτάθηκαν εκθετικά.

Τότε αναπτύχθηκαν οι συνταγές που έγιναν κλασικές. Ακόμη και σήμερα, αυτές οι συνταγές χρησιμοποιούνται για την παραγωγή κονσερβοποιημένων σάουρι, σαρδέλας, παπαλίνας και συκωτιού μπακαλιάρου.

Παρά τις προσπάθειές της, το σοβιετικό κοινό αρχικά δεν ήθελε να αγοράσει ψάρια σε τενεκεδένια κουτιά. Έτσι, η ηγεσία του κόμματος σκέφτηκε έναν μοναδικό -αν όχι ύπουλο- τρόπο να ενθαρρύνει την κατανάλωση ψαριών. Η ιστορία λέει ότι σε ένα φόρουμ του Κομμουνιστικού Κόμματος ο Βιάτσεσλαβ Μολότοφ αποκάλυψε συγκλονιστικές πληροφορίες ότι μια μεγάλη συμμορία εγκληματιών διακινούσε λαθραία μαργαριτάρια στη Δύση, ενώ η Σοβιετική Ένωση δεν έκανε τίποτα για να τους σταματήσει. Ο Μολότοφ είπε ότι οι λαθρέμποροι θα έκρυβαν τα μαργαριτάρια σε δοχεία ψαριών και θα τα έβγαζαν λαθραία. Ως αποδεικτικό στοιχείο, έβγαλε ένα ανοιχτήρι κονσερβών, άνοιξε μια θήκη και, προς έκπληξη του κοινού, έβγαλε ένα μαργαριταρένιο κολιέ.

Η ζήτηση για κονσέρβες ψαριών αυξήθηκε κατά τη διάρκεια της νύχτας. Πολλοί άνθρωποι πίστεψαν κάθε λέξη της ιστορίας και μέσα σε λίγες μέρες όλα τα κουτάκια με ψάρια εξαφανίστηκαν από τα καταστήματα σε όλη τη Σοβιετική Ένωση. Είτε βρει κανείς μαργαριτάρια είτε όχι, χάνεται στην ομίχλη της ιστορίας…

Δυστυχώς, η επιτυχημένη εξέγερση της Polina Zhemchuzhina Pisces δεν την προστάτεψε από τη μοίρα πολλών “κοντά στο θρόνο”. Το 1949 συνελήφθη και πέρασε τέσσερα χρόνια στη φυλακή. Η παραδοσιακή κατηγορία για συνεργασία με «εχθρούς του λαού» δεν εξέπληξε κανέναν. Οι υπηρεσίες ασφαλείας, με εμμονή στον «κοσμοπολιτισμό», την κατηγόρησαν για «εγκληματική σχέση με Εβραίους εθνικιστές επί σειρά ετών». Στην πραγματικότητα, η Zhemchuzhina είχε φιλικές σχέσεις με την Golda Meir, την πρώτη γυναίκα πρέσβειρα του Ισραήλ και αυτή του μελλοντικού πρωθυπουργού της χώρας. Σε μια από τις δεξιώσεις στο Κρεμλίνο, η Zhemchuzhina, μπροστά σε μάρτυρες, είπε στον πρέσβη ότι ήταν επίσης «κόρη του εβραϊκού λαού» και προσηλυτίστηκε στα Γίντις. Αφέθηκε ελεύθερη μετά το θάνατο του Στάλιν, αλλά δεν της επέτρεπαν πλέον να εργάζεται στην παραγωγή τροφίμων ή στον κλάδο της αλιείας.

Ο σύζυγος της Zhemchuzhina διορίστηκε σε θέσεις όλο και λιγότερο κύρους από το 1956: Πρέσβης στη Μογγολία και εκπρόσωπος του ΔΟΑΕ στη Βιέννη. Αλλά, κατά ειρωνικό τρόπο, όταν στις αρχές της δεκαετίας του ’60 το φρέσκο ​​ψάρι εξαφανίστηκε σταδιακά από τα σοβιετικά καταστήματα, το πνευματικό τέκνο της Polina Zhemchuzhina – τα κονσερβοποιημένα ψάρια, τα οποία οι Σοβιετικοί καταναλωτές εκτιμούσαν στα τέλη της δεκαετίας του ’30, έσωσε την κατάσταση.

Μετά τον πόλεμο, η ιδέα μιας ημέρας ψαριού ξεχάστηκε. Αλλά στα τέλη της δεκαετίας του εξήντα, το πρόβλημα έγινε ξανά οξύ. Τα αλιεύματα ήταν μικρότερα, και στη συνέχεια για να χειροτερέψει τα πράγματα στις αρχές της δεκαετίας του 1960, ο Νικίτα Χρουστσόφ ξεκίνησε ένα τεράστιο έργο για την κατασκευή υδροηλεκτρικών σταθμών. Τα πρώτα θύματά τους ήταν οξύρρυγχος. Ο Βόλγας μπλοκαρίστηκε από μια σειρά υδροηλεκτρικών σταθμών και ο οξύρρυγχος δεν μπορούσε να πηδήξει πάνω από το ποτάμι για να γεννήσει. Έκτοτε, οι οξύρρυγχοι έχουν βρεθεί κυρίως στο κάτω μέρος του Βόλγα – και σε σημαντικά μειωμένους αριθμούς.

Ο Alexander Ishkov βρήκε μια λύση. Διεύθυνε την ιχθυοβιομηχανία σε διάφορες θέσεις υπό τον Στάλιν, τον Χρουστσόφ και τον Μπρέζνιεφ. Προβλέποντας μια «κρίση ψαριών», ο Εσκόφ ζήτησε από την κυβέρνηση συνάλλαγμα για την κατασκευή αλιευτικών μηχανότρατων μεγάλης κλίμακας στην Ανατολική Γερμανία. Τα πλοία που είχαν σχεδιαστεί για να ψαρεύουν στη θάλασσα άρχισαν να ξεκινούν σε ομάδες των 15 έως 20 αλιευτικών σκαφών για έξι μήνες ή περισσότερο.

Σύντομα η Σοβιετική Ένωση έγινε παγκόσμιος ηγέτης στην αλιεία και τη φαλαινοθηρία. Οι Σοβιετικοί καταναλωτές έμαθαν νέα ονόματα για είδη που δεν είχαν ακούσει ποτέ, όπως η μαρμάρινη καμπάνα και η μαρμάρινη πέρκα της Ανταρκτικής. Ίσως αυτά τα ψάρια να μην είχαν τόσο καλή γεύση όσο το μπέρμπο και το στερλίνο, αλλά ήταν καλύτερα από το τίποτα. Οι καταναλωτές με λιγότερους πόρους αγόρασαν pollock. Για πολλά χρόνια ήταν άγευστο, και είχε παγώσει και ξαναπαγώσει πολλές φορές. Οι άνθρωποι το χρησιμοποιούσαν ως τροφή για γάτες. Σήμερα έχουμε συνειδητοποιήσει ότι η φρέσκια γύρη είναι μια υπέροχη ποικιλία μπακαλιάρου: λευκός, διαιτητικός και περιζήτητος σε όλο τον κόσμο. Αλλά εκείνη την ώρα έφτασε στον Δία σε άθλια κατάσταση. Επιπλέον, τα ψάρια των ωκεανών έτυχαν κακής μεταχείρισης. Η πέτσα πωλείται, ήταν πικρή όταν ψήθηκε.

Έτσι οι αρχές κατέφυγαν σε μια δοκιμασμένη και αληθινή μέθοδο. Στις 26 Οκτωβρίου 1976, η Κεντρική Επιτροπή του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης εξέδωσε και πάλι διάταγμα που καθιέρωσε την Ημέρα του Ψαριού. Στο συνηθισμένο σοβιετικό στυλ αυτό δεν παρουσιάστηκε ως μέτρο λόγω ελλείψεων, αλλά ως επιθυμία διαφοροποίησης της διατροφής των σοβιετικών καταναλωτών. Αυτή τη φορά η ημέρα του ψαριού ήταν πάντα καθημερινή – Πέμπτη.

Γιατί Πέμπτη; Ο Τύπος έχει δώσει πολλές εξηγήσεις και στατιστικά στοιχεία για να αποδείξει ότι οι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να φάνε ψάρι την Πέμπτη. Αλλά η πραγματικότητα μπορεί να είναι διαφορετική. Ίσως υψηλόβαθμα στελέχη του Κομμουνιστικού Κόμματος προσπαθούσαν να μπερδέψουν τις θρησκευτικές παραδόσεις, με τον τρόπο που επινόησαν την τούρτα της «Πρωτομαγιάς» για να αντικαταστήσουν την ιδεολογικά ακατάλληλη πασχαλινή τούρτα. Η Πέμπτη επιλέχθηκε για να αντικαταστήσει τις παραδοσιακές Ορθόδοξες μέρες νηστείας, που πέφτουν Τετάρτη και Παρασκευή. Και τώρα ο κόσμος νηστεύει από κρέας τις Πέμπτες.

Τότε ήταν που τα σοβιετικά «δείπνα σε κονσέρβα» έφτασαν στο αποκορύφωμά τους, ειδικά με τη σαλάτα με συκώτι μπακαλιάρου. Στις δεκαετίες του 1970 και του 1980, το συκώτι μπακαλιάρου από κονσέρβα ήταν ήδη μια λιχουδιά που δεν μπορούσες να βρεις στα κανονικά καταστήματα. Εάν είστε τυχεροί, μπορείτε να πάρετε ένα στη δουλειά ως μέρος μιας παραγγελίας “καλάθι διακοπών”. Για πολλούς από εμάς, η γεύση της παιδικής ηλικίας παίρνει μια νέα διάσταση σήμερα.

Πάρτε τέσσερα κουτάκια (4,3 ουγκιές το καθένα) συκώτι μπακαλιάρου, τέσσερα βραστά αυγά και μια χούφτα φρέσκα κρεμμυδάκια ψιλοκομμένα. Πολτοποιήστε τα κρύα βραστά αυγά με ένα πιρούνι μέχρι να γίνουν θρυμματισμένα. Ανοίγουμε το συκώτι μπακαλιάρου από κονσέρβα, στραγγίζουμε το λάδι, μεταφέρουμε το συκώτι σε ένα πιάτο και το πολτοποιούμε και αυτό με ένα πιρούνι. Συνδυάστε τα αυγά, το συκώτι και τα ψιλοκομμένα φρέσκα κρεμμυδάκια. Αλάτι για γεύση.

Αυτό το κλασικό γεύμα επίσκεψης με φίλους για το πρωτοχρονιάτικο τραπέζι έχει πολλές παραλλαγές. Μπορείτε να προσθέσετε αρακά, βραστές πατάτες, αγγουράκια τουρσί ή τουρσί ή λευκά φασόλια σε κονσέρβα. Αν θέλετε, μπορείτε να γεμίσετε τα pancakes με σαλάτα ή να τα τυλίξετε σε λεπτά μπλίνι. Ή μπορείτε να το απολαύσετε με τον παλιομοδίτικο τρόπο – σε μια φέτα μαύρο ψωμί Borodinsky.