Έχουν περάσει είκοσι χρόνια από την ένταξη της Ελλάδας στην ευρωζώνη, μια επέτειος που επισκιάστηκε από την εξάπλωση της παραλλαγής όμικρον του COVID-19.
Πριν από 20 χρόνια αυτόν τον μήνα, ο πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης πήγε σε ένα ΑΤΜ και έβγαλε τραπεζογραμμάτια ευρώ μπροστά στις κάμερες, εισάγοντας την Ελλάδα σε μια νέα εποχή.
Έχουμε πετύχει αυτή την επιτυχία μετά από μια οργανωμένη προσπάθεια της κυβέρνησής μας και της κοινωνίας γενικότερα. «Πετύχαμε έναν εθνικό στόχο που πετύχαμε», ανέφερε ο Σημίτης σε γραπτή δήλωση για την επέτειο ένταξης της Ελλάδας στην ευρωζώνη.
Ήταν μια νίκη που προστάτεψε τη χώρα μας σε δύσκολες στιγμές και αντίξοες συνθήκες. Ήταν η σωστή επιλογή, την κατάλληλη στιγμή, μετά από εθνική προσπάθεια», είπε σήμερα ο πρώην πρωθυπουργός.
Σημίτης σημείωσε ότι σήμερα ο ελληνικός λαός έχει αντιληφθεί την αξία του ευρώ, διευκολύνοντας την οικονομία της χώρας και την καθημερινότητα του λαού της.
Ο πρώην πρωθυπουργός είπε ότι η Ευρωζώνη ήταν το πρώτο βήμα στο εγχείρημα της ενωμένης Ευρώπης, στόχος απόλυτης ανάγκης σήμερα, σε μια εποχή μεγάλων γεωπολιτικών αλλαγών.
Η Ελλάδα στην Ευρωζώνη
Όμως εκείνη την εποχή οι Έλληνες είχαν μεγάλη δυσκολία να εντάξουν το νέο ενιαίο νόμισμα στην καθημερινότητά τους. Ένα ευρώ ήταν 340,75 ντιρχάμ, με αποτέλεσμα να είναι δύσκολο να υπολογίσουν τη μετατροπή από το ελληνικό νόμισμα στο νέο στο κεφάλι τους.
Όταν η Ελλάδα εισήλθε στην ευρωζώνη, οι δραχμές σπάνια χρησιμοποιήθηκαν για συναλλαγές εκτός σούπερ μάρκετ και λαϊκών αγορών. Τα χαρτονομίσματα των 100 δραχμών χρησιμοποιήθηκαν ευρέως, αλλά η αξία αυτών των χαρτονομισμάτων ήταν μικρότερη από το ένα τρίτο του ευρώ.
Η μετάβαση λοιπόν σε ένα νόμισμα μεγάλης αξίας ήταν δύσκολη γιατί οι Έλληνες δεν είχαν συνηθίσει να ασχολούνται με νομίσματα.
Το γεγονός ότι δεν υπήρχε χαρτονόμισμα του ενός ευρώ -όπως το χαρτονόμισμα του ενός δολαρίου- δυσκόλεψε πολύ τους Έλληνες να υπολογίσουν την αξία του νέου νομίσματος στο κεφάλι τους.
Το ίδιο και για τα νομίσματα των 50 λεπτών, των 20 λεπτών και των 10 λεπτών: οι Έλληνες είχαν πρόβλημα να προσαρμοστούν στα μικρότερα νομίσματα των 170, 68 και 34 ντιρχάμ, αντίστοιχα.
Δυστυχώς, αυτή η δυσκολία έχει χρησιμοποιηθεί από πολλούς εμπόρους και παρόχους υπηρεσιών για να υιοθετήσουν το νέο νόμισμα προς όφελός τους, στρογγυλοποιώντας τις τιμές αγαθών και υπηρεσιών – και σε πολλές περιπτώσεις, στρογγυλοποιώντας τις προς τα πάνω.
Για παράδειγμα, ένα μπουκάλι νερό που πωλούνταν στο παρελθόν για 100 δραχμές σε ένα περίπτερο στρογγυλοποιούνταν στα 50 λεπτά (170 δραχμές) και ούτω καθεξής.
Στις λαϊκές αγορές, ένα κιλό πορτοκάλια πουλήθηκε προς 50 ντιρχάμ προς 30 λεπτά (100 δραχμές).
Παράλληλα, βέβαια, οι μισθοί και οι ημερομίσθιες τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα υπολογίστηκαν με βάση την ακριβή ισοτιμία της δραχμής (340,75 δραχμές ανά ευρώ).
Χρειάστηκε λίγος χρόνος για να συνηθίσουν οι Έλληνες στο νέο νόμισμα – και κάποια κυβερνητική παρέμβαση για την επιβολή πολιτικών τιμών που θα σταματούσαν επίσης να κερδίζουν.
Ωστόσο, οι Έλληνες δεν ήταν μόνοι. Σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, υπήρξαν ορισμένοι επικριτές του ευρώ που κατηγόρησαν τη χρήση του ενιαίου νομίσματος όχι μόνο για την αύξηση των τιμών αλλά και για την απώλεια της εθνικής νομισματικής κυριαρχίας.
Το ευρώ και η οικονομική κρίση
Το ενιαίο ευρωπαϊκό νόμισμα και η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση έγιναν στόχοι για τους δυσαρεστημένους Έλληνες κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης που κατέστρεψε την ελληνική οικονομία και τα νοικοκυριά τη δεκαετία του 2000.
Μαζικές διαδηλώσεις σε μεγάλες ελληνικές πόλεις έχουν ζητήσει να εγκαταλείψει η χώρα το ενιαίο νόμισμα και να επιστρέψει στη δραχμή, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) δαιμονοποιούν τους δανειστές διάσωσης της Ελλάδας.
Κατά τις διαπραγματεύσεις του 2015 μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και των δανειστών της, η ιδέα της ελληνικής εξόδου φάνηκε σχεδόν να γίνει πραγματικότητα.
Ορισμένοι οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι η έλλειψη εθνικού νομίσματος έχει τρομερές συνέπειες για μια χώρα όπως η Ελλάδα που έχει οικονομία εξαρτημένη από τον τουρισμό και τις αγροτικές εξαγωγές.
Υπό διάφορες συνθήκες, η Ελλάδα μπορεί να μετριάσει τις αρνητικές συνέπειες της οικονομικής κρίσης υποτιμώντας το εθνικό της νόμισμα, όπως έχει κάνει πολλές φορές στο παρελθόν.
Παλιότερα, όταν έπεφτε η δραχμή, τα ελληνικά προϊόντα γίνονταν αυτόματα φθηνότερα, άρα και πιο ελκυστικά στο εξωτερικό. Οι διακοπές για επισκέπτες από το Βορρά έχουν γίνει επίσης πιο οικονομικές. Η υιοθέτηση του ευρώ εξάλειψε αυτή τη δυνατότητα.
Από την άλλη, άλλοι οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι αν η Ελλάδα δεν ήταν στην ευρωζώνη, εκτός από την τελική κατάρρευση της οικονομίας της, σήμερα θα είχε περίπου ένα τρισεκατομμύριο ευρώ εξωτερικό χρέος.
Ιστορία της Ευρωζώνης
Η Ευρωπαϊκή Νομισματική Ένωση ήταν μια ιδέα που χρειάστηκε μια δεκαετία για να υλοποιηθεί. Στόχος ήταν ο συντονισμός των νομισματικών πολιτικών μεταξύ Ευρωπαϊκή Ένωση Χώρες.
Ένα ενιαίο νόμισμα προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα: διευκολύνει τις επιχειρήσεις να διεξάγουν διασυνοριακές συναλλαγές, η οικονομία γίνεται πιο σταθερή και οι καταναλωτές έχουν περισσότερες επιλογές και ευκαιρίες.
Η νέα Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία περιλάμβανε τις απαραίτητες διατάξεις για την εφαρμογή της νομισματικής ένωσης, εγκρίθηκε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που πραγματοποιήθηκε στο Μάαστριχτ της Ολλανδίας, τον Δεκέμβριο του 1991.
Μετά από μια δεκαετία προετοιμασιών, το ευρώ κυκλοφόρησε την 1η Ιανουαρίου 1999: τα τρία πρώτα χρόνια ήταν ένα «αόρατο» νόμισμα, που χρησιμοποιήθηκε μόνο για λογιστικούς σκοπούς και ηλεκτρονικές πληρωμές.
Τα νομίσματα και τα τραπεζογραμμάτια κυκλοφόρησαν την 1η Ιανουαρίου 2002 και η μεγαλύτερη νομισματική αλλαγή στην ιστορία έλαβε χώρα στη συνέχεια στις 12 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ελλάδα ήταν στην πρώτη ομάδα που εισήλθε στην ευρωζώνη.
Ήταν μια τεράστια χρηματοοικονομική πράξη, ίσως η μεγαλύτερη στην ιστορία: η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα τύπωσε περισσότερα από 15 δισεκατομμύρια τραπεζογραμμάτια ευρώ και σχεδόν 52 δισεκατομμύρια κέρματα κόπηκαν πριν από την 1η Ιανουαρίου 2002.
Τα νέα τραπεζογραμμάτια και κέρματα τυπώθηκαν και κόπηκαν ξεχωριστά για κάθε χώρα, με ξεχωριστή γλώσσα και σύμβολα της χώρας.
Σταδιακά, άλλες επτά χώρες από τα 27 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης εισήλθαν στην ευρωζώνη.
Σήμερα, οι δεκαεννέα χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που χρησιμοποιούν το ευρώ ως επίσημο νόμισμα είναι Αυστρία, Βέλγιο, Κύπρος, Εσθονία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ιρλανδία, Ιταλία, Λετονία, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Μάλτα, Ολλανδία, Πορτογαλία, Σλοβακία , τη Σλοβενία και την Ισπανία.