Οι κρίσεις και το κοινωνικό τους κόστος στην Ευρώπη

Τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια, η Ευρώπη έχει περάσει από τη μια κρίση στην άλλη, χωρίς να φαίνεται τέλος σε αυτήν την εποχή της αναταραχής.

Μια σειρά από κρίσεις ξεκίνησε το 2008, όταν η επικείμενη κατάρρευση του διεθνούς τραπεζικού τομέα αιφνιδίασε τον κόσμο. Η οικονομική κρίση που ακολούθησε ακολουθήθηκε από χρόνια οικονομικής στασιμότητας και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.

Το 2012, η ​​ευρωπαϊκή κρίση δημόσιου χρέους και η κρίση εμπιστοσύνης οδήγησαν στην κατάρρευση ολόκληρης της ευρωζώνης και του κοινού της νομίσματος.

Το 2014, η Ρωσία εισέβαλε στην Κριμαία της Ουκρανίας και υποκίνησε έναν πόλεμο στην ανατολική περιοχή του Ντονμπάς.

Το 2015, η Ευρωπαϊκή Ένωση χρειάστηκε να αντιμετωπίσει τη χειρότερη προσφυγική κρίση από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, με πολλούς να φεύγουν από τον συριακό εμφύλιο πόλεμο.

Το 2020, ως απάντηση στην παγκόσμια πανδημία Covid-19, τα lockdown σε όλο τον κόσμο οδήγησαν στη βαθύτερη οικονομική ύφεση στη σύγχρονη ιστορία.

Ακριβώς όταν φαινόταν να υπάρχει μια αναλαμπή φωτός στο τέλος του τούνελ, στις 24 Φεβρουαρίου 2022, η Ρωσία εξαπέλυσε μια πλήρους κλίμακας εισβολή στην Ουκρανία, υψώνοντας το φάντασμα του Τρίτου Παγκοσμίου Πολέμου εν μέσω πυρηνικών απειλών από τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν.

Η εισροή νέων προσφύγων, ακόμη μεγαλύτερη από την πρόσφατη εισροή, κατακλύζει τώρα την Ευρώπη καθώς εκτιμάται ότι πέντε εκατομμύρια Ουκρανοί έχουν καταφύγει στο εξωτερικό, κυρίως στην Πολωνία και σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ.

Μια παγκόσμια ενεργειακή κρίση διαφαίνεται εν μέσω ραγδαίου πληθωρισμού.

Επιπλέον, από το 2021, μια παγκόσμια ενεργειακή κρίση έχει εμφανιστεί εν μέσω αυξανόμενου πληθωρισμού. Σαφώς επιδεινώνεται από τις διεθνείς κυρώσεις κατά της Ρωσίας, καθώς και από την ανάγκη να απογαλακτιστούν οι ευρωπαϊκές χώρες από το ρωσικό αέριο και εισαγωγές πετρελαίου.

Έτσι, η πρόσφατη γεωπολιτική εξέλιξη προαναγγέλλει μια άλλη ζοφερή δεκαετία για την Ευρωπαϊκή Ένωση – μια δεκαετία που υποτίθεται ότι ήταν η τελευταία ευκαιρία στον κόσμο για να αντιστραφεί η κλιματική αλλαγή, η οποία έχει ονομαστεί η μεγαλύτερη κρίση ποτέ.

κοινωνικές απόψεις

Οι κοινωνικές επιπτώσεις αυτών των παγκόσμιων κρίσεων είναι ευρείες και μακροπρόθεσμες. Τα σημάδια που αφήνονται σε οικονομίες και πληθυσμούς διερευνώνται, σε σχεδόν πραγματικό χρόνο, από ακαδημαϊκούς, διεθνείς οργανισμούς και μέσα ενημέρωσης.

Εξερευνήστε αναφορές Πώς επηρεάζουν οι κρίσεις την υγεία των ανθρώπων;, συμπεριλαμβανομένης της ψυχικής κατάστασης, της κοινωνικής ανάπτυξης, των σχέσεων, του προσδόκιμου ζωής και της γονιμότητας. Υποστηρίζουν ότι η χρόνια οικονομική δυσφορία προκαλεί ανεργία, επιδεινώνει τη φτώχεια, περιορίζει την πρόσβαση των παιδιών σε εκπαίδευση υψηλής ποιότητας και αυξάνει το άγχος και την κατάθλιψη. Τα άτομα με χαμηλό εισόδημα, καθώς και οι γυναίκες και οι νεότερες γενιές, είναι συνήθως αυτοί που πληρώνουν τις μεγαλύτερες απώλειες.

Επιπλέον, όταν οι άνθρωποι υποφέρουν, τείνουν να Κατηγορήστε τους αξιωματούχους. Οι κρίσεις μπορούν να διαβρώσουν την εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση και να οδηγήσουν σε πολιτική πόλωση και άνοδο του λαϊκισμού. Υπό αυτό το πρίσμα, η ψήφος για το Brexit του 2016 θεωρείται ευρέως ως η πιο σημαντική έκφραση της απώλειας εμπιστοσύνης των Βρετανών πολιτών στην ΕΕ και τους θεσμούς της.

Οι κρίσεις μπορούν να διαβρώσουν την εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση και να οδηγήσουν σε πολιτική πόλωση και άνοδο του λαϊκισμού.

Η μεγαλύτερη κοινωνική βλάβη των κρίσεων που συνήθως εγείρονται από κοινωνιολόγους και άλλους κοινωνιολόγους είναι η αύξηση της ανισότητας. Δεν μπορεί να αμφισβητηθεί ότι οι κρίσεις, ανεξάρτητα από τη φύση τους, παράγουν νικητές και ηττημένους. Η τελευταία επιδημία είναι ένα καλό παράδειγμα. Έχει προκαλέσει πολλά δεινά και απώλειες, αλλά πολλοί έχουν ωφεληθεί ταυτόχρονα από τα υποχρεωτικά lockdown και τη γενναιόδωρη κρατική υποστήριξη. Για παράδειγμα, πολλοί εργαζόμενοι έχουν δει την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής να βελτιώνεται λόγω της τηλεργασίας. Σε παγκόσμιο επίπεδο, τα νοικοκυριά της ΕΕ εξοικονόμησαν περισσότερα χρήματα από ποτέ, επειδή έπρεπε να μειώσουν την κατανάλωση.

Πάνω απ ‘όλα, τα τεράστια δημοσιονομικά και νομισματικά κίνητρα που εφαρμόστηκαν από τις κυβερνήσεις και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) ώθησαν τις τιμές των περιουσιακών στοιχείων, όπως οι τιμές των μετοχών και των ακινήτων, σε επίπεδα ρεκόρ. Σε πολλά κράτη μέλη, ο πλούτος των ιδιοκτητών ακινήτων και χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων έχει αυξηθεί σημαντικά κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Η κρίση της οικονομικής προσιτότητας στη στέγαση αυξάνεται απότομα, ιδιαίτερα σε χώρες όπως το Λουξεμβούργο, η Ολλανδία και άλλες χώρες όπου τα κενά στον πλούτο διευρύνονται δραματικά.

Ακόμη και μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Isabelle Schnabelη οποία είναι υπεύθυνη για τα προγράμματα αγοράς περιουσιακών στοιχείων του ιδρύματος από τις αρχές του 2020, είναι θυμωμένη με αυτήν την ακούσια και, με τα δικά της λόγια, άδικη παρενέργεια μιας έκτακτης νομισματικής πολιτικής που βοήθησε να εφαρμοστεί.

Οικονομική Προοπτική

Στις οικονομικές επιστήμες, ο όρος «κοινωνικό κόστος» έχει διαφορετική και στενότερη έννοια από ό,τι στις περισσότερες άλλες κοινωνικές επιστήμες. Οι κυρίαρχοι οικονομολόγοι ορίζουν το κοινωνικό κόστος, πολύ λιτό, ως το άθροισμα του ιδιωτικού και του εξωτερικού κόστους. Το ιδιωτικό κόστος είναι το κόστος που προκύπτει από μια συναλλαγή μεταξύ συμμετεχόντων στην αγορά. Εξωτερικά κόστη ή εξωτερικές επιδράσεις, από την πλευρά τους, είναι κόστη που επιβάλλονται σε τρίτους και φέρουν τις συνέπειες μιας συναλλαγής στην οποία δεν συμμετέχουν. Αυτό σημαίνει ότι δεν αντισταθμίζονται για αρνητικές εξωτερικές επιδράσεις και δεν χρεώνονται έναντι θετικών εξωτερικών επιδράσεων.

Ένα συχνά αναφερόμενο παράδειγμα αρνητικών εξωτερικών επιπτώσεων είναι η ρύπανση. Παραδοσιακά, οι οικονομολόγοι υπογράμμισαν ότι ο ρυπαίνων πρέπει να αποζημιώσει τον πληθυσμό που υποφέρει από τις επιπτώσεις της ρυπογόνου δραστηριότητας. Το 1960, ο Βρετανός οικονομολόγος Ronald Cowes αμφισβήτησε αυτή τη σύσταση πολιτικής. Στην πρωτοποριακή μελέτη του The Problem of Social Cost, υποστήριξε μια ρύθμιση που ελαχιστοποιεί το κοινωνικό κόστος. Αυτό το αποτέλεσμα μπορεί να επιτευχθεί είτε μέσω ιδιωτικών διαπραγματεύσεων μεταξύ των εμπλεκομένων μερών είτε, εάν το κόστος της συναλλαγής είναι υψηλό, μέσω της παρέμβασης δικαστή.

Για τον καθηγητή Coase, ο καθένας που εμπλέκεται στο κακό στη χρήση των πόρων είναι υπεύθυνος, σε κάποιο βαθμό, για την ύπαρξη του προβλήματος και συνεπώς για τη λύση του. Στο παράδειγμα της ρύπανσης, ο πληθυσμός που επηρεάζεται από τη ρύπανση μπορεί επίσης να είναι καταναλωτές των αγαθών του ρύπου ή ακόμη και να εργάζεται για τον ρυπαίνων. Εάν ένας ρυπαίνων αναγκαστεί να εγκαταλείψει τις δραστηριότητές του μέσω βαρέων προστίμων και τιμωρητικών φόρων, η κοινωνία ως σύνολο μπορεί να υποφέρει περισσότερο από την αποδοχή ενός συγκεκριμένου βαθμού ρύπανσης.

Φυσικά, κάθε περίπτωση είναι διαφορετική. Τονίζοντας ότι η βέλτιστη λύση είναι αυτή που ελαχιστοποιεί το κοινωνικό κόστος παρά αυτή που τιμωρεί το μέρος που προκάλεσε τη βλάβη, ο κ. Coase έθεσε ένα οικονομικό επιχείρημα για την κοινωνική αποτελεσματικότητα πριν από τη νομική αρχή της αιτιώδους συνάφειας.

Το άρθρο του, που δημοσιεύτηκε στο εμβληματικό Journal of Law and Economics, έχει γίνει μια από τις πιο αναφερόμενες συνεισφορές στη σύγχρονη οικονομία της ευημερίας. Αυτό οδήγησε σε ποικίλες ερμηνείες τις οποίες ο βραβευμένος με Νόμπελ κ. Coase δεν τηρούσε πάντα.

Διασώστε τις κακές τράπεζες

Μπορεί η ματιά από την οπτική της Κοασίας να βοηθήσει στην αποκάλυψη της λογικής πίσω από τη συνολική πραγματιστική αντιμετώπιση των πρόσφατων κρίσεων στις προηγμένες οικονομίες;

Οι ρίζες της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008 ήταν η κρίση των ενυπόθηκων δανείων subprime, η οποία ξεκίνησε πριν από ένα χρόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες μετά το ξέσπασμα της φούσκας των στεγαστικών δανείων. Τα γεγονότα αποκάλυψαν ότι οι παραπλανητικές, ακόμη και οι δόλιες πρακτικές έχουν γίνει κοινό χαρακτηριστικό του τραπεζικού τομέα, όχι μόνο στην Αμερική, αλλά σε ολόκληρο τον κόσμο.

Ποια ήταν η επιλογή των υπευθύνων χάραξης πολιτικής εδώ; Καταβολή μισθών σε αυτούς που προκάλεσαν την καταστροφή με την ανεύθυνη συμπεριφορά τους; Το πρόβλημα ήταν ότι πολλά από τα κατηγορούμενα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θεωρήθηκαν πολύ μεγάλα για να αποτύχουν. Το οικονομικό τσουνάμι που προκλήθηκε από τη χρεοκοπία μιας εξέχουσας επενδυτικής τράπεζας των ΗΠΑ, της Lehman Brothers, έδωσε στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής μια γεύση για το τι θα μπορούσε να συμβεί εάν επέτρεπαν την αποτυχία ολόκληρων δικτύων τραπεζών και εταιρειών.

Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής ήταν σαφώς πρόθυμοι να ελαχιστοποιήσουν τη ζημιά στην κοινωνία. Τους φαινόταν αδιανόητο να αφήσουν τα χρηματοοικονομικά αποθέματα των έντιμων εταιρειών και τις ισόβιες αποταμιεύσεις του λαού να πέσουν. Δεν έβλεπαν άλλη επιλογή από το να διασώσουν με χρήματα των φορολογουμένων, Εκατοντάδες κορυφαίες τράπεζες που συνέβαλε στην καταστροφή.

Αποτελεσματικότητα έναντι Ισότητας

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η κυβέρνηση αγόρασε τα τοξικά περιουσιακά στοιχεία των χρεοκοπημένων τραπεζών και μετοχών υπό το λεγόμενο Πρόγραμμα ανακούφισης προβληματικών περιουσιακών στοιχείων. Σχεδόν δεν υπάρχουν προϋποθέσεις για αυτή τη μορφή διάσωσης. Η βοήθεια των προβληματικών τραπεζών να επιβιώσουν – όχι των πελατών – ήταν η προτεραιότητα. Η μοίρα των έξι εκατομμυρίων αμερικανικών οικογενειών που έχασαν τα σπίτια τους λόγω αποκλεισμού έγινε αποδεκτή. Όσον αφορά τις διασωθείσες τράπεζες, τους επετράπη να συνεχίσουν ορισμένες από τις σκιερές πρακτικές τους και μοιράστηκαν ανταμοιβές και δώρα στα κορυφαία στελέχη τους.

Και στην Ευρώπη, οι προβληματικές συστημικές τράπεζες έχουν λάβει τεράστια κρατική βοήθεια. Ωστόσο, η σωτηρία ήρθε με αυστηρές δεσμεύσεις. Όχι μόνο ζητήθηκε από τις τράπεζες να αποπληρώσουν μεγάλο μέρος των δημόσιων κεφαλαίων που έλαβαν, αλλά έπρεπε επίσης να συμμορφωθούν με μια σειρά από νέες ρυθμιστικές υποχρεώσεις όσον αφορά τις κεφαλαιακές απαιτήσεις, τις προσομοιώσεις ακραίων καταστάσεων και την υποβολή εκθέσεων. Έπρεπε να αρχίσουν να καθαρίζουν τους προϋπολογισμούς τους με το να απαλλαγούν από τα επισφαλή δάνειά τους.

Από το 2014, ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός, ο οποίος δίνει στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα τον ηγετικό εποπτικό ρόλο επί των τραπεζών της ΕΕ, κυβερνά τον ευρωπαϊκό τραπεζικό τομέα με σιδερένια πυγμή. Την ίδια χρονιά εγκρίθηκε η Οδηγία Ανάκαμψης και Εξυγίανσης Τραπεζών (BRRD), η οποία ορίζει ότι σε περίπτωση πτώχευσης τράπεζας, τα έξοδα πρέπει να επιβαρύνουν τους μετόχους και τους πελάτες της τράπεζας για καταθέσεις άνω των 100.000 ευρώ. Το σκεπτικό πίσω από το BRRD και την αρχή της εγγύησης είναι ότι οι φορολογούμενοι δεν θα πρέπει να πληρώσουν αποζημίωση για ανεύθυνη τραπεζική συμπεριφορά την επόμενη φορά.

Μια παρόμοια κίνηση μεταξύ της λογικής της κοινωνικής αποτελεσματικότητας και των ανησυχιών για τη δικαιοσύνη μπορεί να παρατηρηθεί στην αντιμετώπιση της κρίσης του ελληνικού δημόσιου χρέους. Αρχικά, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής ήταν απρόθυμοι να διασώσουν την Ελλάδα, αλλά τελικά το έκαναν από φόβο ότι μια χρεοκοπία από την Αθήνα θα προκαλούσε σοβαρή ζημιά στην Ευρωζώνη. Ως αντίστοιχη, έχουν επιβάλει ένα πρόγραμμα τιμωρίας λιτότητας σε μια χώρα που κατηγορούν για δόλια παραποίηση των οικονομικών στατιστικών για χρόνια. Εκ των υστέρων, η σκληρή μεταχείριση από την ευρωπαϊκή τρόικα του ελληνικού πληθυσμού που έχει ωθηθεί στα πρόθυρα μιας ανθρωπιστικής κρίσης θεωρείται πολιτικό λάθος ιστορικών διαστάσεων.

Άνετη αναισθησία

Μέχρι το 2020, η ευρωπαϊκή οικονομία ανακάμπτει υποστηριζόμενη από το πολύ φθηνό χρήμα που ρέει γενναιόδωρα από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Η νομισματική αρχή έχει συνηθίσει να αντιμετωπίζει την οικονομία σαν να βρισκόταν σε κατάσταση διαρκούς κρίσης, ακόμη και όταν δεν είναι πλέον έτσι.

Στη συνέχεια, η κρίση του κορωνοϊού χτύπησε, αναγκάζοντας τις κυβερνήσεις σε μια άνευ προηγουμένου ύφεση, κλείνοντας την οικονομική και κοινωνική δραστηριότητα για να αποτρέψουν την κατάρρευση των κατεστραμμένων συστημάτων υγείας.

Μέχρι πριν από λιγότερο από ένα χρόνο, οι ελίτ οικονομολόγοι προστάτευαν το δωρεάν γεύμα τους.

Μεταξύ 2020 και 2022, οι κυβερνήσεις ανταποκρίθηκαν με τεράστια δημοσιονομικά και νομισματικά κίνητρα, δίνοντας την εντύπωση ότι προτεραιότητα δεν ήταν απλώς η παροχή προσωρινής έκτακτης ανάγκης, αλλά η πίεση για μια θεμελιώδη αλλαγή παραδείγματος στην κοινωνική πολιτική. Ήταν μια μεταμορφωτική στιγμή, που χρηματοδοτήθηκε από φθηνή πίστωση.

Μέχρι πριν από λιγότερο από ένα χρόνο, οι οικονομολόγοι της ελίτ ενίσχυαν την ψευδαίσθησή τους για δωρεάν γεύμα λέγοντάς μας ότι δεν υπήρχε σχεδόν καμία πιθανότητα να αυξηθεί σύντομα ο πληθωρισμός και ότι, για πολλούς λόγους, το δημόσιο και ιδιωτικό χρέος αυξανόταν. Δεν ήταν ενοχλητικό.

Ήταν πολύ καλό για να είναι αληθινό, φυσικά. Με τον πληθωρισμό στα ύψη έρχεται η υπενθύμιση ότι το μόνο δωρεάν τυρί είναι σε μια ποντικοπαγίδα.