Μαθήματα από το κραχ της τράπεζας της Silicon Valley

Η κατάρρευση της τράπεζας της Silicon Valley δείχνει ότι οι τράπεζες εξακολουθούν να εγκυμονούν κινδύνους. Είναι συστηματικό; Τζον ΝτάνιελσονΚαι Ρόμπερτ ΜακΡέιΚαι Νίκολα Τσουμπάροφ Γράφω ότι, ενώ η αποτυχία του SVB είναι απίθανο να οδηγήσει σε κρίση, μας δείχνει ότι το χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι πολύ πιο εύθραυστο από ό,τι θα μπορούσε να σκεφτεί το κοινό.

Η κατάρρευση της τράπεζας της Silicon Valley, SVB, προκάλεσε σοκ στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, αναζωπυρώνοντας μνήμες από την παγκόσμια κρίση το 2008. Η SVB απέτυχε λόγω λαθών που έγιναν από την τράπεζα, τις οικονομικές αρχές και τους πελάτες της τράπεζας. Διασφαλίσαμε ότι η διοίκηση και οι ρυθμιστικές αρχές των τραπεζών ήταν υπό έλεγχο μετά την παγκόσμια κρίση του 2008, αλλά ιδού μια άλλη μεγάλη τράπεζα που πτωχεύει. Είναι το SVB έξω ή το καναρίνι στο ανθρακωρυχείο και το πρώτο από τα πολλά;

Η αποτυχία SVB είναι μια από τις παλαιότερες αιτίες πτώχευσης τράπεζας. Μάζεψε χρήματα από καταθέσεις όψεως και τα επένδυσε σε μακροπρόθεσμα περιουσιακά στοιχεία, δημιουργώντας μια κλασική αναντιστοιχία ρευστότητας. Αυτό κάνουν όλες οι τράπεζες και είναι δουλειά των διαχειριστών κινδύνου στις τράπεζες και στις ρυθμιστικές αρχές να ελαχιστοποιήσουν τον κίνδυνο που προκύπτει από αυτήν την αναντιστοιχία.

Ο κίνδυνος προκύπτει όταν όλοι οι πελάτες της τράπεζας θέλουν να αποσύρουν τα χρήματά τους από την τράπεζα ταυτόχρονα – κάτι που είναι παραδοσιακό για την τράπεζα. Η διαδικασία είναι, φυσικά, γνωστή από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, κυρίως από τη λειτουργία της Northern Rock Bank τον Οκτώβριο του 2007. Πίσω από τη φανταχτερή πρόσοψη, οι καταθέτες δεν ξέρουν ποτέ πόσο ασφαλή είναι τα χρήματά τους, και όταν αρχίζει να επικρατεί φόβος, οι καταθέτες τρέχουν να βγάλουν τα λεφτά τους.

Η SVB έχει αναπτυχθεί εξαιρετικά γρήγορα, διπλασιάζοντας σχεδόν το συνολικό ενεργητικό από 116 δισεκατομμύρια δολάρια στο τέλος του 2021 σε 216 δισεκατομμύρια δολάρια στο τέλος του 2022, καθιστώντας την τη 16η μεγαλύτερη τράπεζα στις ΗΠΑ και τη δεύτερη μεγαλύτερη τραπεζική χρεοκοπία στην ιστορία των ΗΠΑ.

Η SVB φαίνεται να το παίζει ασφαλές επενδύοντας τις καταθέσεις σε κρατικά ομόλογα των ΗΠΑ, που είναι ένα είδος επένδυσης χωρίς σημαντικό πιστωτικό κίνδυνο, επειδή φαίνεται απίθανο η κυβέρνηση των ΗΠΑ να αθετήσει τις υποχρεώσεις της. Οι ρυθμιστικές αρχές των ΗΠΑ θεώρησαν αυτά τα ομόλογα απολύτως ασφαλή. Εξάλλου, οι κυβερνήσεις επιθυμούν να απαιτούν από τις τράπεζες να αντιμετωπίζουν το δημόσιο χρέος τους ως ακίνδυνο για πιστωτικούς σκοπούς. Ακόμη και όταν η ελληνική κυβέρνηση αθέτησε το χρέος της πριν από μια δεκαετία, οι ευρωπαϊκές ρυθμιστικές αρχές επέμεναν ότι οι τράπεζες θεωρούν τα ελληνικά κρατικά ομόλογα χωρίς κινδύνους. Ένας λόγος είναι ότι αυτό μειώνει τα επιτόκια των νέων κρατικών ομολόγων και βοηθάει οικονομικά την κυβέρνηση.

Ο κίνδυνος που αντιμετώπισε η SVB δεν ήταν αθέτηση υποχρεώσεων αλλά μάλλον αύξηση των επιτοκίων. Αγόρασε τα ομόλογά της σε έναν κόσμο όπου τα επιτόκια ήταν πολύ χαμηλά εδώ και αρκετό καιρό. Η κεντρική τράπεζα της Αμερικής, η Federal Reserve, έθεσε αυτά τα χαμηλά επίπεδα επιτοκίων με τις καλύτερες προθέσεις να τονώσει την οικονομία και να ανακάμψει από την παγκόσμια κρίση το 2008. Και δεν ήταν η μόνη που το έκανε. Οι κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου, έχουν κάνει το ίδιο. Δυστυχώς, στην πορεία, οι κεντρικές τράπεζες δεν εκτίμησαν επαρκώς τους νέους τύπους κινδύνων που δημιουργούνται από την πολιτική χαμηλού επιτοκίου. Καθώς οι εταιρείες προσαρμόζονται σε χαμηλότερα επιτόκια, τελικά εξαρτώνται τόσο από τα χαμηλότερα επιτόκια που αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες όταν τα επιτόκια αυξάνονται, κάτι που είναι αναπόφευκτο.

Όταν η Fed αύξησε απότομα τα επιτόκια για να καταπολεμήσει τον πληθωρισμό, η αξία των ομολόγων SVB έπεσε. Παραδόξως, κανείς δεν φαινόταν να ανησυχεί πολύ. Η διοίκηση της SVB θα μπορούσε να μειώσει τις θέσεις και να πραγματοποιήσει ζημίες, αλλά επέλεξε να αγοράσει περισσότερα ομόλογα. Οι διοργανωτές το επέτρεψαν. Οι καταθέτες της SVB είναι ως επί το πλείστον πλούσιες εταιρείες τεχνολογίας, εταιρείες επιχειρηματικού κεφαλαίου και οι ομάδες διαχείρισης τους, οι οποίες είχαν πολλές ευκαιρίες να αξιολογήσουν με ακρίβεια τους κινδύνους που αντιμετωπίζει η SVB από τις συνήθεις λογιστικές γνωστοποιήσεις.

Ως εκ τούτου, είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό το γεγονός ότι οι εταιρείες τεχνολογίας εδώ στο Ηνωμένο Βασίλειο που έχουν συναλλαγές με το υποκατάστημα της SVB στο Λονδίνο ζητούν κυβερνητική διάσωση. Πολύ πλούσιοι άνθρωποι έχουν ζητήσει τα προγράμματα διάσωσης, επομένως η κυβέρνηση θα πρέπει να ανακατανείμει από κοινωνικά προγράμματα όπως το NHS στους τραπεζικούς τους λογαριασμούς. Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η απρόσεκτη γλώσσα που χρησιμοποίησε ο Υπουργός Οικονομικών για τη διάσωση του SVB, λαμβάνοντας υπόψη τον κοινωνικό αντίκτυπο της κυβερνητικής δημοσιονομικής πολιτικής στην κρίση του 2008 και πώς αυτή τροφοδότησε τη λαϊκιστική ρητορική.

Ευτυχώς, πολλές άλλες τράπεζες δεν έχουν τα ίδια ειδικά τρωτά σημεία με την SVB. Είχε στενή καταθετική βάση και επένδυσε το μεγαλύτερο μέρος του ενεργητικού της σε κρατικά ομόλογα. Ωστόσο, παρά τα μοναδικά χαρακτηριστικά της SVB, η αποτυχία της μας υπενθυμίζει ότι το χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι πολύ πιο εύθραυστο από όσο θα θέλαμε. Οι οικονομικές αρχές μας υποσχέθηκαν μετά το 2008 ότι δεν θα υπάρξει επανάληψη, ότι τα χρηματοπιστωτικά συστήματα θα μας προστάτευαν και ότι δεν θα υπήρχαν προγράμματα διάσωσης. Ωστόσο, βρισκόμαστε στο 2023, με την κυβέρνηση των ΗΠΑ να διασώζει τους καταθέτες της SVB, η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου αισθάνεται υποχρεωμένη να αναλάβει την πώληση μιας βρετανικής θυγατρικής της SVB και ένα μεγάλο κομμάτι παγκόσμιων τραπεζών αντιμετωπίζουν παρόμοιες απώλειες σε θέσεις κρατικών ομολόγων. Αυτή δεν είναι συνταγή σταθερότητας.

Η κρίση του SVB δείχνει την αποτυχία της δημοσιονομικής πολιτικής μετά το 2008, τόσο της ρύθμισης όσο και της νομισματικής πολιτικής. Τα παρατεταμένα χαμηλά επιτόκια που ακολουθούνται από μια ταχεία άνοδο των επιτοκίων προειδοποιούν επαρκώς ότι οι τράπεζες με μεγάλη έκθεση σε ομόλογα βρίσκονται σε κίνδυνο. Ωστόσο, η διοίκηση και οι ρυθμιστικές αρχές δεν φαίνεται να ανησυχούσαν αρκετά μέχρι πρόσφατα.

Οι οικονομικές αρχές βρίσκονται σε δύσκολη θέση. Ενώ οι επιπτώσεις από την κατάρρευση της SVB περιορίστηκαν, έδειξε επίσης πόσο ευάλωτες ήταν πολλές τράπεζες στην αύξηση των επιτοκίων. Οι κεντρικές τράπεζες πρέπει να διατηρήσουν υψηλά τα επιτόκια και ακόμη και να τα αυξήσουν για να καταπολεμήσουν τον πληθωρισμό που υπονομεύει τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Εν τω μεταξύ, οι κυβερνήσεις βρίσκονται σε πολύ πιο αδύναμη δημοσιονομική θέση από ό,τι ήταν το 2008, επομένως έχουν λιγότερο περιθώριο να ανταποκριθούν στην κρίση. Ο υψηλός πληθωρισμός καθιστά ουσιαστικά αδύνατη την καταπολέμηση μιας κρίσης τυπώνοντας χρήματα, όπως κάναμε επίσης το 2008. Επιπλέον, ενώ υπήρχε μικρή πολιτική αντίθεση στα προγράμματα διάσωσης το 2008, αυτό δεν συμβαίνει σήμερα, και τυχόν προγράμματα διάσωσης θα τροφοδοτούσαν τον πολιτικό εξτρεμισμό.

Αν και είναι απίθανο η αποτυχία του SVB να οδηγήσει σε κρίση, μας δείχνει ότι το χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι πολύ πιο εύθραυστο από ό,τι πιστεύει η κοινή γνώμη. Το πιο πιθανό αποτέλεσμα της αποτυχίας της είναι ότι οι ρυθμιστικές αρχές θα εντείνουν τον έλεγχο των τραπεζών, αυξάνοντας το κόστος δανεισμού και επιβραδύνοντας την οικονομία.

Τελικά, η SVB καταδεικνύει τη δυσκολία διασφάλισης της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας μέσω του ελέγχου των κινδύνων. Οι οικονομικές αρχές δεν μπορούν ποτέ να βρουν όλες τις πηγές κινδύνου και καταλήγουμε μόνο σε ένα ολοένα πιο δαπανηρό και ενοποιημένο τραπεζικό σύστημα, το οποίο βλάπτει την οικονομία και αυξάνει τον συστημικό κίνδυνο.