Ένας λεπτός φόρος τιμής στους Έλληνες της Αλβανίας

Η Σοφία, μια ηλικιωμένη Ελληνίδα, στέκεται έξω από το σπίτι της στο χωριό Αγία Μαρίνα κοντά στα ελληνοαλβανικά σύνορα σε μια φωτογραφία αρχείου. [AMNA]

Έχουν περάσει 32 χρόνια από τότε που πάτησα το πόδι μου στην Αλβανία. Ο τελευταίος κομμουνιστής πρόεδρος της χώρας, ο Ράμις Άλι, ήταν ακόμα στην εξουσία. Η Αλβανία ήταν μια χώρα υπό έντονο στρες. Η αυταρχική του διακυβέρνηση κατέρρεε. Οι άνθρωποι προσπάθησαν, συχνά διακινδυνεύοντας τη ζωή τους, να ξεφύγουν από τον παράδεισο της παράνοιας που πρόσφερε ο σταλινικός δικτάτορας Ενβέρ Χότζα.

Διασχίζοντας τα σύνορα της Κακαβιάς με την Αλβανία την περασμένη εβδομάδα, κοίταξα ψηλά την οροσειρά που υψώνεται από τις πεδιάδες της Τρόπολης (Tropul) και του Βούργου (Vurg) και, πιο μακριά, την Κορίτσα (Korce). Η σκηνή έφερε στο νου τις δραματικές ιστορίες των Ελλήνων της μειονότητας που αγωνίστηκαν να σπάσουν τους ηλεκτρικούς φράχτες κατά μήκος των ορεινών συνόρων για να απελευθερωθούν από τα δεσμά του καθεστώτος. Εκατοντάδες, ίσως χιλιάδες, πέθαναν σε αυτές τις πλαγιές και τις χαράδρες προσπαθώντας να ξεφύγουν.

Τα περισσότερα από τα θύματα ήταν Έλληνες που ζούσαν στη νότια Αλβανία. Αυτοί οι άνθρωποι ζούσαν κοντά στα σύνορα και γνώριζαν καλά τις διαδρομές. Το πιο σημαντικό, η επιθυμία να ζήσουν ελεύθερα στη μητέρα πατρίδα τροφοδότησε τις ψυχές τους. Ωστόσο, με τον καιρό, αυτοί οι μάρτυρες και ήρωες των συνόρων (που τότε χαρακτηρίζονταν εχθροί του κράτους) κινδυνεύουν να ξεθωριάσουν από τη συλλογική μνήμη.

Η επίσκεψη θα δώσει στον Μητσοτάκη την ευκαιρία να καταθέσει στεφάνι στο Αλικό

Καθώς ο Έλληνας Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έκανε περιοδεία στη νότια Αλβανία, η μειονοτική κοινότητα του δήμου Φοινίκι (Φοίνικ) διοργάνωσε επίσκεψη στο χωριό Αλικό (Αλίκο), όπου τέσσερις Έλληνες νεαροί πυροβολήθηκαν στις 11 Δεκεμβρίου 1990. Θάνατος προσπαθώντας να μπει στην Ελλάδα.

Οι δολοφονίες ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι εν μέσω παγιωμένης οργής και πυροδότησε άνευ προηγουμένου εξεγέρσεις σε εθνικά ελληνικά χωριά. Οι διαδηλωτές που κουβαλούσαν φέρετρα με νεκρούς νέους οργάνωσαν μια αυτοσχέδια πορεία προς τους Αγίους Σαράντα (Σαράντα). Σταμάτησαν στα περίχωρα της πόλης για να αποτρέψουν την αιματοχυσία.

Η επίσκεψη Μητσοτάκη στα μειονοτικά χωριά αναβλήθηκε τελικά για τις 22 Δεκεμβρίου. Φυσικά, θα δει μια πολύ διαφορετική εικόνα από αυτή που έκανε ο πατέρας του, τότε πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, το 1992. Τα πράγματα έχουν σίγουρα βελτιωθεί. Ωστόσο, η επιστροφή του εθνικά ελληνικού πληθυσμού κινδυνεύει για να μπορέσει να επιβιώσει η μειονότητα. Είπε ότι η Ελλάδα πρέπει να αποτίει φόρο τιμής στο όνομά της σε όσους πέθαναν στα ορεινά σύνορα. Η επίσκεψη θα δώσει στον Μητσοτάκη την ευκαιρία να καταθέσει στεφάνι στο Αλικό. Εκτός από τους Έλληνες στρατιώτες που πέθαναν στα βουνά της Αλβανίας το 1940, τους οποίους σίγουρα πρέπει να τιμούμε μέχρι σήμερα, δεν πρέπει να ξεχνάμε αυτούς που έπεσαν στα ίδια σύνορα και για την Ελλάδα.