Η επίσκεψή μου στη Ναυτική Ακαδημία Ύδρας: Παρόν και Παρελθόν

Όσοι επισκέπτονται την Ύδρα βλέπουν τη Ναυτική Ακαδημία, που βρίσκεται το πολύ 50 μέτρα από την προβλήτα της Ύδρας, όπου δένουν τα σκάφη διέλευσης, απλά κοιτάξτε τις μπουτίκ στο επίπεδο του εδάφους στο επιβλητικό γκρίζο αρχοντικό σκαρφαλωμένο στα βράχια.

Εδώ, σε κοινή θέα, σε ένα ελαφρύ υψόμετρο, βρίσκεται ένα από τα σημαντικότερα κτίρια της νεότερης ελληνικής ιστορίας, ίσως και της σύγχρονης ναυτιλιακής και οικονομικής ιστορίας. Οι περισσότεροι επισκέπτες της Ύδρας -συμπεριλαμβανομένων των Ελλήνων- αγνοούν τον ρόλο και τη σημασία της.

Σημασία της Ναυτικής Ακαδημίας Ύδρας

Είναι η παλαιότερη ακαδημία εμπορικού ναυτικού στον κόσμο, που ιδρύθηκε το 1749 και διδάσκει ναυτικές τέχνες από την πρώτη δεκαετία του 19ου αιώνα. Για να βασιστούμε σε ένα αμερικανικό παράδειγμα, είναι η Ακαδημία Ναυσιπλοΐας του Χάρβαρντ, γιατί είναι και η παλαιότερη, έχει απαράμιλλη γενεαλογία και, όπως το Χάρβαρντ, παραμένει μια από τις καλύτερες ακαδημίες στον τομέα της.

Μετά από μια κουβέντα για καφέ σε ένα από τα πολλά καφενεία της Ύδρας με την Ντίνα Αδαμοπούλου, την ευγενική, ευγενική και πολυάσχολη Διευθύντρια του Μουσείου και των Αρχείων της Ύδρας, συνάντησα τον καπετάν Βαγγέλη για την επίσκεψή μας στην Ακαδημία.

Ο Πλοίαρχος Βαγγέλης Τσίγκαρης είναι απόστρατος Πλοίαρχος Εμπορικού Ναυτικού, περήφανος Υδριώτης, απόφοιτος της Ναυτικής Ακαδημίας Ύδρας και ενεργό μέλος του Συλλόγου Αποφοίτων.

Η Ύδρα είναι αμφιθέατρο, τα περισσότερα μονοπάτια είναι κάθετα, συμπεριλαμβανομένου του μονοπατιού προς την Ακαδημία, όπου ανεβήκαμε ένα γρήγορο ζιγκ-ζαγκ από φθαρμένα πέτρινα σκαλοπάτια μέχρι την αψιδωτή είσοδο και μας περίμενε ο καθηγητής. Ο Βασίλης Σταυρόπουλος, Καθηγητής Αγγλικών, χαιρέτησε τον καπετάν Βαγγέλη με ένα μείγμα της οικειότητας ενός ενεργητικού προστάτη, με το σεβασμό ενός αποφοίτου, καθώς περπατούσαμε στις αίθουσες και τις αίθουσες μελέτης της Ακαδημίας.

Πολλές από τις αίθουσες έχουν πορτρέτα διακεκριμένων αποφοίτων, συμπεριλαμβανομένων πολλών που συνάντησαν έναν υδάτινο τάφο κατά τη διάρκεια της Μάχης του Ατλαντικού στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Έχοντας μελετήσει αυτές τις τάξεις και περπάτησε σε αυτές τις αίθουσες ως μαθητής, ο καπετάν Βαγγέλης πρόσθεσε τις δικές του ιστορίες.

Οι πανεπιστημιακές τάξεις σε όλο τον κόσμο έχουν μια ορισμένη ομοιομορφία, ωστόσο το ιστορικό σκηνικό, τα τοξωτά ξύλινα παράθυρα που βλέπουν σε ένα γραφικό αμφιθέατρο ενός λιμανιού, με μια τέτοια αξιοσέβαστη ναυτική κληρονομιά, είναι μια μοναδική εμπειρία. Όπως με κάθε οργανισμό, η παραμονή ενημερωμένη με τις ψηφιακές τάσεις και τεχνολογίες είναι μια πρόκληση, κάτι που ο Καθ. Σταυρόπουλος έσπευσε να επισημάνει και να προτείνει, όπου πολλοί ναυτιλιακές οργανώσεις ή/και οργανώσεις της διασποράς μπορεί να διαδραματίσουν θετικό ρόλο.

Μετά την ξενάγησή μου με τον καθηγητή Σταυρόπουλο, όπου μας ήρθε και μια άλλη συνάδελφός του, η Μαριάνθ Πετράκη, καθηγήτρια Φυσικής, πήγαμε στο γραφείο του Διοικητή. Ο διοικητής Βαγγέλης Δανόπουλος μας καλωσόρισε πολύ, καθώς στην εποχή των social media περάσαμε από φίλους στο Facebook σε αναλογικούς φίλους.

Το δωμάτιο, με τα ψηλά ταβάνια, τα τοξωτά παράθυρα και τους ασβεστωμένους τοίχους του, αποπνέει τη διαχρονική κομψότητα ενός υδραϊκού αρχοντικού (παλατιού). Μαζευτήκαμε γύρω από το διοικητήριο και μαζί μας ήρθε και ο προϊστάμενός μας, ο καπετάν Χρήστος Κοτζιάς.

Μια πολύ προσωπική αποστολή

Για μένα, μετά από αρκετά χρόνια σχολαστικής μελέτης του Ελληνικού Εμπορικού Ναυτικού για τη μεταπτυχιακή μου εργασία, σε συνδυασμό με το υδάτινο και ναυτικό υπόβαθρο της οικογένειάς μου, αυτή ήταν μια πολύ συναισθηματική εμπειρία. Όπως συνηθίζουν οι Έλληνες, κάναμε μια μικρή βιογραφική συζήτηση, αλλά και κατευθύναμε το θέμα για να ενημερώσουμε τον ευρύτερο κόσμο για τη σημασία της Ακαδημίας και την καθημερινή λειτουργία της λειτουργίας ενός Ιδρύματος έναντι των προϋπολογισμών και των συνεχιζόμενων προκαταβολών στις εκπαιδευτικές και ναυτικές τεχνικές. Η ναυτιλία είναι τέχνη, αλλά είναι και επιστήμη, και η παραμονή στην αιχμή αυτής της επιχείρησης γνώσης απαιτεί πόρους και συνεργάτες. Όλοι συμφωνήσαμε ότι πρέπει να γίνουν ακόμη περισσότερα.

Όταν έφυγα, ο διοικητής Δανόπουλος μου έδωσε μια τιμητική ασπίδα, μια από τις μεγαλύτερες τιμές που έχω λάβει. Ήταν επίσης χαρά να ακούσω ότι αυτός και εγώ είχαμε κάτι κοινό: είμαστε τα δύο μόνο επίτιμα μέλη του Συλλόγου Αποφοίτων της Ναυτικής Ακαδημίας Ύδρας, και ήταν τιμή μου να βρισκόμαστε σε μια τόσο επιφανή εταιρεία.

Η Ναυτική Ακαδημία Ύδρας είναι πράγματι η αρχαιότερη στον κόσμο, με εκατοντάδες μεταπτυχιακά τμήματα, αλλά η σημερινή της θέση, στο πρώην παλάτι του Ναυάρχου Υδριώτη, ξεκίνησε το 1930, όταν το ελληνικό κράτος ανέλαβε τη διαχείριση της μέχρι τότε ιδιωτικής χρηματοδότησης ακαδημίας.

Πριν από αυτό, η Ακαδημία λειτούργησε σε μια σειρά από κτίρια σε ένα λόφο στο χωριό Καμένη, ένα «προάστιο», όπως λέγαμε, της κύριας πόλης της Ύδρας. Ιδρύθηκε το 1749, πριν από την ελληνική ανεξαρτησία ή την ακμή του ναυτικού της Ύδρας, το σχολείο ήταν παράδειγμα αφοσίωσης των Υδριωτών στην τεχνοκρατία καθώς και σχολείο ζωής για την εκπαίδευση των πιλότων του. Εκτός από τη ναυσιπλοΐα, το σχολείο δίδασκε τις μαλακές δεξιότητες των γλωσσών και του εμπορίου, αρκετά συχνά για να εισάγουν Ιταλούς ή Πορτογάλους εκπαιδευτές, ορισμένοι από τους οποίους έγιναν «ιθαγενείς» και ανέλαβαν την υπόθεση της ελληνικής ανεξαρτησίας ως δική τους.

Ένα αφιέρωμα στο υπερβατικό της παλιάς ακαδημίας

Ενώ η Ύδρα Ναυτιλιακή Εταιρεία δεν ανέκαμψε ποτέ από τις θυσίες της για την ελευθερία της Ελλάδας, η Ακαδημία επέζησε και ευδοκίμησε, και οι σύγχρονοι καπετάνιοι, τοπικά και από αλλού στην Ελλάδα, έγιναν ο κύριος εξαγωγέας της Ύδρας. Για πάνω από έναν αιώνα, μερικοί από τους μεγαλύτερους καπετάνιους στον πλανήτη αναδύθηκαν από αυτή την ακαδημία στον λόφο, μέχρι που μεταφέρθηκε στη σημερινή της θέση και η ακαδημία έγινε δημοτικό σχολείο.

Ο καπετάν Βαγγέλης μου είπε, ξανά και ξανά, να πάω να δω την παλιά ακαδημία.

αλλά όταν? Η πτήση μου για Ελλάδα έγινε μεταξύ Πειραιά, Αθήνας, Ύδρας και Σπετσών. Αναζήτηση, συνάντηση οικογένειας και αποφοίτων, φίλοι και ψήφος. Έτσι, αργά το απόγευμα της Κυριακής, έβαλα το βλέμμα μου στο παλιό κτίριο της ακαδημίας, που σήμερα είναι δημοτικό σχολείο.

Έφτασα σε μια κλειδωμένη πύλη και άκουσα αγόρια να παίζουν μπάσκετ στο γήπεδο του σχολείου. Τηλεφώνησα σε ένα από τα αγόρια και τον ρώτησα για το διοικητικό συμβούλιο της Ακαδημίας: «Ναι, κύριε, είναι εδώ», είπε και αναρωτήθηκε γιατί ρωτούσε έναν μεσήλικα με αμερικανική προφορά.

Τον ρώτησα: «Υπάρχει ανοιχτή είσοδος» και το παιδί σήκωσε το κεφάλι του στο πανβαλκανικό αρνητικό λέγοντας: «Εμείς σκάρφαλοσαμε. [we scaled it]Και πήγαινε. Σκαρφαλόσαμε, ο τραγουδιστής μου έκανε ένα γέλιο, και συζήτησα αν θα ρισκάρω τα πενήντα άκρα μου για να το κάνω, αλλά αύριο το μεσημέρι ταξίδευα στον Πειραιά και από εκεί πίσω στην Αμερική, έτσι έπρεπε να είναι μέχρι τώρα.

Σκαρφαλώνοντας τον φράχτη, νιώθοντας κάπως αμήχανα, πέρασα από τα παιδιά που έπαιζαν μπάσκετ στην πλακέτα που είχαν βάλει εκεί ο καπετάν Βαγγέλης και οι άλλοι απόφοιτοι της Ναυτικής Εταιρείας Ύδρας για τον εορτασμό της ίδρυσης της Ακαδημίας το 1749.

Τράβηξα μια φωτογραφία του πίνακα και κοίταξα τα κτίρια με μια αίσθηση δέους – τα οποία ολοκλήρωσαν περισσότερα από εκατό κεφάλαια και έστειλαν καπετάνιους στις τέσσερις γωνιές της γης – έβγαλα μερικές ακόμη φωτογραφίες, συμπεριλαμβανομένης μιας από την Ύδρα και Ελληνικές σημαίες κυματίζουν στον άνεμο με τους λόφους της Πελοποννήσου σε απόσταση.

Μετά ανέβηκα στον φράχτη και συνέχισα το δρόμο μου, περήφανος που ήμουν μέρος αυτού του νησιού και συνδέθηκα με αυτό το ίδρυμα.

Ο Αλέξανδρος Μπελίνης είναι Ελληνοαμερικανός ιστορικός με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ελληνική ναυτική ιστορία, λέκτορας πανεπιστημίου και δικηγόρος.