Πολλαπλοί τύποι πληθωρισμού

Οι ετικέτες στα ράφια των σούπερ μάρκετ υποδεικνύουν ποια προϊόντα περιλαμβάνονται στο μόνιμο μέτρο μείωσης των τιμών, το οποίο στοχεύει στην παροχή αγαθών σε προσιτές τιμές. [InTime News]

Η Ελλάδα σίγουρα αντιμετωπίζει τον ληστρικό πληθωρισμό, όπως αποδεικνύεται από τις υπέρογκες τιμές του γάλακτος για βρέφη. Οι ίδιες πολυεθνικές χρεώνουν στους Έλληνες τριπλάσιο από αυτό που χρεώνουν οι αγοραστές στη Σουηδία για το ίδιο ακριβώς προϊόν.

Η απληστία είναι σίγουρα ένα εγγενές ελάττωμα του καπιταλισμού και κυριαρχεί σε διαφορετικές κοινωνίες. Όταν έχουν την ευκαιρία να πουλήσουν κάτι στην τριπλάσια τιμή, λίγοι θα συμβιβαστούν με το διπλάσιο. Το ερώτημα είναι γιατί αυτή η πρακτική είναι διαδεδομένη στην Ελλάδα και όχι σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Τελικά, έχουμε παρόμοια ρυθμιστικά εργαλεία και στην περίπτωσή μας έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά.

Πέρα από τον πληθωρισμό που προκαλείται από την εταιρική απληστία, υπάρχει επίσης πληθωρισμός που προκαλείται από την καταναλωτική απάθεια

Η Επιτροπή Ανταγωνισμού, που αποκάλυψε τη μεγάλη διαφορά στις τιμές, επέβαλε πρόστιμο 3.304.110 ευρώ το 2019 και συγκεκριμένα στην τιμή του γάλακτος για βρέφη. Παραμένει άγνωστο εάν η εταιρεία πλήρωσε πράγματι το πρόστιμο ή έκανε νομικούς ελιγμούς για να το αποφύγει ή να το μειώσει. Αυτό όμως που είναι ξεκάθαρο είναι ότι αυτή η ποινή δεν επηρέασε τη θέση της στην αγορά. Η είδηση ​​απέτυχε να εξοργίσει τόσο τους καταναλωτές ώστε να μποϊκοτάρουν τα προϊόντα της συγκεκριμένης εταιρείας, επηρεάζοντας όχι μόνο τη φόρμουλα αλλά και όλα τα προϊόντα της, προκειμένου να σταματήσει η πρακτική.

Ως εκ τούτου, παράλληλα με τον πληθωρισμό που προκαλείται από την εταιρική απληστία, υπάρχει επίσης πληθωρισμός που προκαλείται από την απάθεια των καταναλωτών. Αυτό μπορεί να συνεχιστεί καθώς «το κράτος, μέσω παροχών (εδώ γνωστές ως «άδειες») και αυξήσεις μισθών, επιδιώκει να διορθώσει τις στρεβλώσεις της αγοράς» (Καθημερινή, 13.01.2024). Τα εύκολα κερδισμένα κέρδη βρίσκουν εύκολα τον δρόμο τους στις τσέπες των οπορτουνιστών. Κατά τη μεθυστική δεκαετία 2000-2010, παρεκκλίναμε από τις βασικές οικονομικές αρχές. Αντί να μειώνεται η ζήτηση, οι αυξανόμενες τιμές των προϊόντων την έχουν παραδόξως τονώσει. Αυτή η συμπεριφορά, που θυμίζει τους νεόπλουτους, έχει βαρύ κόστος για την κοινωνία μας.

Δεν είναι μόνο θέμα ενισχυμένης απληστίας και αδιαφορίας. Τα τελευταία στοιχεία της Eurostat έδειξαν ότι η Ελλάδα έχει το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό πληθωρισμού τροφίμων (μετά τη Μάλτα) στην ευρωζώνη. Μάλιστα, οι μεγαλύτερες αποκλίσεις τιμών αφορούν προϊόντα για τα οποία η Ελλάδα είναι σχετικά αυτάρκης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι οι τιμές του σπορέλαιου μειώθηκαν κατά 20% στην Ευρώπη, και 18% στην Ελλάδα, ενώ οι τιμές του ελαιολάδου αυξήθηκαν κατά 54% (!) στην Ελλάδα, και κατά 50% κατά μέσο όρο στην Ευρωζώνη. Το τυρί αυξήθηκε κατά 9,1% στην Ελλάδα, έναντι 1,1% στην ευρωζώνη και τα αυγά αυξήθηκαν κατά 4%, έναντι 0,4%. Οι τιμές των πουλερικών στην Ευρώπη μειώθηκαν κατά 0,3% και αυξήθηκαν κατά 4,3% στην Ελλάδα. Τα φρούτα, η ισχυρή μας εξαγωγική κάρτα, αυξήθηκαν κατά 14,1% στην Ελλάδα έναντι 9,1% στην Ευρωζώνη. Οι διαφορές αυτές πιθανότατα οφείλονται στη δομή της παραγωγής και του εμπορίου των προϊόντων στη χώρα μας. Μπορούμε να πούμε ότι είναι «πληθωρισμός χαμηλής παραγωγικότητας».

Οι μικρές μονάδες, που κυριαρχούν στην ελληνική οικονομία, δεν απολαμβάνουν τις οικονομίες κλίμακας που απαιτούνται για τη μείωση του κόστους όσο το δυνατόν περισσότερο. Είναι επίσης πιο ευάλωτα σε διαταραχές στο οικονομικό περιβάλλον. Κάθε αρνητική εξέλιξη επηρεάζει όχι μόνο την εταιρεία αλλά και την οικογένεια του επιχειρηματία, καθώς λειτουργούν από ένα κουτί. Αυτό καθυστερεί την ικανότητά τους να απορροφούν κραδασμούς. Λόγω της έλλειψης εμπειρίας ή/και κεφαλαίου για γρήγορη αναδιάρθρωση της παραγωγής, σε συνδυασμό με τη χαμηλή παραγωγικότητά τους, μεταφέρουν άμεσα κάθε εξωτερικό βάρος στον καταναλωτή. Εξ ου και το φαινόμενο της ραγδαίας αύξησης των τιμών και της αργής πτώσης. Το ίδιο συμβαίνει και στο εμπόριο προϊόντων. Οι μεσίτες είναι παρόντες παντού, αλλά το μεγάλο τους μέγεθος στο εξωτερικό καθιστά δυνατή την κερδοφορία με περιθώριο κέρδους πολύ χαμηλότερο από ό,τι στην Ελλάδα.

Βρισκόμαστε σε μια εποχή πολλαπλών κρίσεων, που επιδεινώνονται από το γεγονός ότι η δομή της ελληνικής παραγωγής και της ελληνικής αγοράς δημιουργεί τέλειες καταιγίδες. Θεμελιώδεις αλλαγές είναι απαραίτητες καθώς περισσότερες κρίσεις εμφανίζονται στον ορίζοντα.