Σιγά σιγά και δες την πρώτη ελληνική έκθεση της Catherine Fritz — μια διαφορετική «πίσω»

Μια μικρή αλλά σχολαστικά δημιουργημένη έκθεση στην Αθήνα προς τιμήν της ζωής της Γερμανίδας γλύπτριας Catharina Fritz (γενν. 1956) προσφέρει μια δροσερή και γαλήνια αναδρομική μορφή. Η παράσταση παρουσιάζει μια περίπλοκη αυτοπροσωπογραφία ενός από τους πιο σύγχρονους σύγχρονους καλλιτέχνες μας, ενώ ταυτόχρονα αντικατοπτρίζει αυτή τη στιγμή. Συνδυάζοντας τα προσεκτικά κατασκευασμένα χειροποίητα γύψινα καλούπια με αυτό που περιγράφει η γκαλερί White Cube – που αναφέρεται στον Fritz – ο καλλιτέχνης ήταν εξίσου γρήγορος σε κάθε πτυχή της έκθεσης, ως «στενά παθολογικά προφίλ» στη βιομηχανική μυθοπλασία των τελειωμένων κομματιών του. – Προετοιμασία. Στην πορεία, όπως εξηγεί η επιβλέπουσα της έκθεσης Jessica Morgan, ο Fritz «βασικά κατέληξε σε ένα άλλο έργο, και αυτό είναι η έκθεση». Είναι μια αναδρομή, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, που μιλάει για την εσωτερική ζωή του καλλιτέχνη και του θυμίζει τον κόσμο του.

Καταλαμβάνοντας τρεις ορόφους του ιδιωτικού κτηρίου George Econo Collection στο Μαρούσι της Αθήνας, η παράσταση κάλυψε το έργο του καλλιτέχνη για τέσσερις δεκαετίες. Ο σχεδιασμός της ξεκίνησε το 2019 και με τον δικό της τρόπο, η έκθεση αναγνωρίζει τα σημάδια και τις πιέσεις των τελευταίων ταραχών ετών. Από αυτή την άποψη, γίνεται μια αργή και εκφραστική μελέτη της σκέψης του καλλιτέχνη διαχρονικά, ενώ ταυτόχρονα αποκαλύπτει στατικά θέματα όπως η μελέτη του λυκόφωτος του, οι μύθοι, το παράξενο και η κατάθλιψη του αναπόφευκτου θανάτου μας.

Για να δημιουργήσει αυτή τη νέα «δουλειά», ο Fritz δημιούργησε πρώτα το ακριβές αντίγραφο του χώρου. Μέσα σε αυτόν τον χώρο τα γλυπτά του, ως συνήθως, τοποθετούνται με εξαιρετική ακρίβεια για να οργανώσουν αποτελεσματικά τη θέα του θεατή, να δημιουργήσουν διαφορετικούς διαλόγους και προοπτικές. Όπως λέει ο Μόργκαν, ο Φριτς στήνει ένα «παιχνίδι σκακιού ανάμεσα στο έργο και σε σένα». Με γλυπτά που κυμαίνονται από ένα κομμάτι που κατασκευάστηκε το 1979 έως γλυπτά που δημιουργήθηκαν για την έκθεση, δεν είναι πουθενά πιο καθαρό από τον τελευταίο όροφο της έκθεσης. Ο καλλιτέχνης το αποκαλεί αυτό «δροσερή βάση του», με τα κύρια χρώματα του να είναι το μαύρο και το ασημί. Η σημασία της όρθιας μαύρης κούπας. Και ένα επίπεδο, φαρδύ, μαύρο μανίκι, συνήθως διαμορφωμένο στο μέγεθος των λεπτομερειών που σχετίζονται με τη χειροτεχνία. Η σχέση με τον σουρεαλισμό —ιδιαίτερα τον Τζόρτζιο ντε Σιρίγκο— είναι εμφανής σε μια σουρεαλιστική και συνοπτική αυτοπροσωπογραφία, η οποία τοποθετείται στην κλασική στήλη του φλάουτου που φέρνει τον καλλιτέχνη στο σωστό ύψος. Σε όλο το δωμάτιο υπάρχει ένα κομμένο μαύρο χέρι, κάθε νεύρο και σύσπαση τραβηγμένα, που σημαίνει θάνατο. Αλλά είναι το δεξί χέρι του καλλιτέχνη – το σύμβολο του έργου.

Στο ισόγειο, βλέπουμε μια λίστα με έργα που ανήκουν στη συλλογή και εκτέθηκαν μαζί το 2017: Δ / αυγό, Lateran / Λάμπα Και Νυστέρι / κρανίο. Η ισοδύναμη μνημειακή τους μέτρηση και το καθαρό χρώμα – η γενικότητα της διαδικασίας λήψης αποφάσεων του Britch – απαιτούν διαφορετικό είδος προσοχής, ενώ ταυτόχρονα, αυτά τα αντικείμενα περιπλέκουν περαιτέρω το ένα το άλλο. Με αυτόν τον τρόπο ο καλλιτέχνης δημιουργεί νέες ιστορίες και καταστάσεις. Υπάρχει το σπρώξιμο και το τράβηγμα κομματιών που μοιάζουν σαν να μην έχουν γίνει ποτέ με το χέρι και η βαφή του μπερδεύει το φως και το φως της ημέρας. Η λάμπα, για παράδειγμα, φαίνεται να εκπέμπει και να απορροφά φως.

Ο δεύτερος όροφος εξερευνά όνειρα και ιστορίες, με ένα ζωντανό πορτοκαλί χταπόδι απλωμένο σε ένα λευκό τραπέζι, ένα νεκρό δείγμα που κρατά έναν μικρό δύτη της Μαύρης Θάλασσας ισχυρό στη σκηνή του, αν και αποδεικνύεται πολύ ζωντανός. Ο δύτης έρχεται σε άμεση επαφή με την ασπρόμαυρη οθόνη στον πίσω τοίχο, στην οποία ένας δύτης, πλέον πολύ μεγάλος, προσγειώνεται στη βυθισμένη γυναίκα που βρίσκει στη μέση ενός ναυαγίου. Είναι ταπεινή σαν χταπόδι που αλλάζει σχήμα και έχει τον έλεγχο. Με αυτή την έννοια το χταπόδι, με τη λαμπρή του λάμψη, ανακτά τη θηλυκή δύναμη της παράδοσης. Το άψυχο γλυπτό του καλλιτέχνη, που στέκεται όρθιο, αντικατοπτρίζει το χέρι του Θεού, δείχνει τα χέρια του καλλιτέχνη, αντικρίζει αυτά τα κομμάτια από όλη την αίθουσα, καθοδηγεί την ιστορία στον τρόπο που βρίσκεται και δημιουργεί ένα πλούσιο σύνολο αντικειμένων.

Η Skarlet Smatana και ο Morgan, διευθυντές της συλλογής Economou, έχουν συνεργαστεί στενά με τον Fritsch σε κάθε σημείο. Μαζί, παρακολουθούν προσεκτικά τον χώρο της γκαλερί, επιτρέποντας στον επισκέπτη μια ξεχωριστή εμπειρία αναρρίχησης μέσω του ανελκυστήρα — όπου παρουσιάζονται πολύ συγκεκριμένες σκηνές ως μέρος των θυρών του ανελκυστήρα ή του «ταξίδι» στον επάνω όροφο προς τις σκάλες. Επομένως, ο θεατής πρέπει να εμπλακεί με τρόπο που να θεωρείται ίσος με τον χώρο. Αυτή δεν είναι μια έκθεση για μια γρήγορη περιήγηση και μια επισκόπηση. Ήταν μια φρικτή εμπειρία με τον καλλιτέχνη ανάμεσά μας όλη την ώρα.

⁇ Κάθριν Φριτς, George Economy Collection, Μαρούσι, Αθήνα, 31 Μαρτίου 2023