Συνεργασία χωρίς αναγνώριση

Η υπουργός Εξωτερικών του Κοσσυφοπεδίου Ντόνικα Γέρβαλα Σβαρτς (δεξιά) και ο υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας Νικόλαος Ντέντιας (αριστερά) ανταποκρίθηκαν σε κοινή συνέντευξη Τύπου μετά τη συνάντησή τους στην Πρίστινα, Κοσσυφοπέδιο, 4 Ιουνίου 2021. Ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών Νικόλαος Ντέντιας βρίσκεται σε επίσημη μονοήμερη επίσκεψη στο Κοσσυφοπέδιο. [Valdrin Xhemaj/EPA]

Η Πρίστινα καλωσόρισε την επίσκεψη του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια στις 4 Ιουνίου. Αυτή είναι η δεύτερη επίσκεψή του σε λιγότερο από ένα χρόνο. Η πρώτη του συνάντηση πραγματοποιήθηκε τον Σεπτέμβριο του περασμένου έτους, λίγες μέρες μετά τη συμφωνία Ουάσιγκτον, DC μεταξύ Κοσσυφοπεδίου και Σερβίας για οικονομική εξομάλυνση. Το δεύτερο πραγματοποιήθηκε πριν από τη συνέχιση του διαλόγου που διευκολύνεται από την ΕΕ μεταξύ Κοσσυφοπεδίου και Σερβίας στις Βρυξέλλες στις 15 Ιουνίου.

Υπολογίζεται η θέση της Ελλάδας, πιο συμβολική παρά ουσιαστική: ο μέτριος εκσυγχρονισμός του γραφείου του Κοσσυφοπεδίου στην Αθήνα, χωρίς την αναγνώρισή του, και η διαβεβαίωση της Σερβίας ότι η Ελλάδα δεν έχει αλλάξει τη θέση της σχετικά με την αναγνώριση. Ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αναγνωρίσει την ανεξαρτησία της Δημοκρατίας του Κοσσυφοπεδίου και έχουν σαφή θέση στον Διάλογο – «μια ολοκληρωμένη συμφωνία εξομάλυνσης με τη Σερβία που εστιάζει στην αμοιβαία αναγνώριση ως απαραίτητη για την ικανότητα του Κοσσυφοπεδίου να αξιοποιήσει πλήρως τις δυνατότητές του και να προχωρήσει στην ένταξή του στην το μονοπάτι της Ευρωπαϊκής Ένωσης »- η θέση της ΕΕ στον διάλογο είναι διφορούμενη, αν και οι αξιωματούχοι του μπλοκ τόνισαν ότι οι συνομιλίες εξομάλυνσης είναι κεντρικές στον στόχο τους να γίνουν μια μέρα μέλη του Κοσσυφοπεδίου και της Σερβίας.

Η θέση των πέντε κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ισπανία, Κύπρος, Ρουμανία, Σλοβακία και Ελλάδα) ότι θα αναγνωρίσουν το Κοσσυφοπέδιο μετά τη συμφωνία μεταξύ Κοσσυφοπεδίου και Σερβίας φαίνεται να είναι αδιέξοδο για τη συμφωνία. Η αναμονή για έγκριση του Βελιγραδίου για την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου, η οποία αναγνωρίζεται από περισσότερες από 100 χώρες, δίνει στη Σερβία βέτο για την ένταξη και την περιφερειακή σταθερότητα του Κοσσυφοπεδίου στην ΕΕ. Ωστόσο, η Ελλάδα υποστήριξε ενεργά το Κοσσυφοπέδιο. Είναι σαφές ότι το Κοσσυφοπέδιο είναι ένα μοναδικό ζήτημα και δεν μπορεί να συγκριθεί με την Κυπριακή Δημοκρατία. Αυτό αναφέρεται σαφώς στη συμβουλευτική γνώμη του κύρους Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης.

Πάνω από 20 χρόνια μετά τη διακοπή της γενοκτονίας του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς μέσω της επέμβασης του ΝΑΤΟ, την οποία συμφώνησε και υποστήριξε η Ελλάδα, είναι πλέον καιρός η Ελλάδα να αναγνωρίσει επισήμως τη Δημοκρατία του Κοσσυφοπεδίου ως ανεξάρτητο και κυρίαρχο κράτος στα σημερινά της σύνορα. Η αναγνώριση θα ανοίξει το δρόμο για περαιτέρω επέκταση της οικονομικής και πολιτικής συνεργασίας / ασφάλειας προς όφελος τόσο του Κοσσυφοπεδίου όσο και της Ελλάδας, καθώς και άλλων χωρών της περιοχής.

Οι Έλληνες και οι Αλβανοί του Κοσοβάρου έχουν ιστορικά καλές σχέσεις. Ιστορικά, πολλοί Έλληνες σπούδασαν και διακοπές στο Κοσσυφοπέδιο. Μάθαμε ο ένας από τον άλλο, μοιραστήκαμε τον κοινό μας πολιτισμό και αξίες και καλλιεργήσαμε μόνιμες φιλίες. Κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου, ο λαός του Κοσσυφοπεδίου ευχαρίστησε τη συνεργασία με την Ελλάδα ως κράτος μέλος του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις υποστήριξαν την ελευθερία και τη δημοκρατία στο Κοσσυφοπέδιο και στην περιοχή.

Το Κοσσυφοπέδιο έχει αγωνιστεί να σημειώσει πρόοδο. Στα τέλη της δεκαετίας του 1980, η Σερβία χρησιμοποίησε βία για να καταργήσει τους θεσμούς του Κοσσυφοπεδίου και να επιβάλει αυστηρό κανόνα του απαρτχάιντ. Στη δεκαετία του 1990, η Σερβία ήταν επιθετική απέναντι στο Κοσσυφοπέδιο και διέπραξε εγκλήματα εναντίον του. Κατά τη διάρκεια αυτής της σκοτεινής περιόδου, οι σχέσεις μεταξύ Κοσσυφοπεδίου και Ελλάδας ήταν εποικοδομητικές. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, Έλληνες αξιωματούχοι καλωσόρισαν τον Δρ. Ιμπραήμ Ρουγκόβα στην Ελλάδα. Ο Δρ. Ρουγκόβα, Πρόεδρος της Δημοκρατικής Ένωσης του Κοσσυφοπεδίου, ήταν ο ιστορικός, ειρηνικός και αδιαμφισβήτητος ηγέτης του λαού του Κοσσυφοπεδίου και ο κύριος υποστηρικτής της ανεξαρτησίας για το Κοσσυφοπέδιο. Σε αντάλλαγμα, υψηλόβαθμοι Έλληνες αξιωματούχοι επισκέφτηκαν το Κοσσυφοπέδιο για να ανταλλάξουν απόψεις σχετικά με την ειρηνική και μη βίαιη αντίσταση. Είχα την τιμή να συμμετάσχω σε συζητήσεις για την ενίσχυση των θεσμών αυτοδιοίκησης του Κοσσυφοπεδίου και την ενίσχυση της περιφερειακής συνεργασίας.

Παρά τη δέσμευση του Ρουγκόβα για μη βίαιη αντίσταση, το KLA εμφανίστηκε ως απάντηση στην αυξημένη βαρβαρότητα από τη σερβική αστυνομία, το στρατό και τις παραστρατιωτικές δυνάμεις. Έλληνες αξιωματούχοι ήταν ανήσυχοι με την εμφάνιση του KLA, αλλά υποστήριξαν τις δημοκρατικές μας φιλοδοξίες. Μας προέτρεψαν να επιλύσουμε τις διαφορές μας με τη Σερβία ειρηνικά και μέσω διαπραγματεύσεων. Παρ ‘όλα αυτά, ο Μιλόσεβιτς δεσμεύτηκε για λύση ασφαλείας και ενέτεινε τη σερβική καταστολή. Το ΝΑΤΟ ξεκίνησε αεροπορικές επιθέσεις στις 24 Μαρτίου 1999 για να απομακρύνει τις σερβικές δυνάμεις ασφαλείας – και να φέρει τη συμμαχία.

Σε αυτήν την κρίσιμη στιγμή, η Ελλάδα βοήθησε στη σταθεροποίηση του Κοσσυφοπεδίου με την ανάπτυξη δυνάμεων ως μέρος της Δύναμης του Κοσσυφοπεδίου (KFOR). Το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών καθιέρωσε διπλωματική παρουσία. Υποστήριξε την οικονομική ανάπτυξη του Κοσσυφοπεδίου ενθαρρύνοντας τις ελληνικές εταιρείες να αξιοποιήσουν την αγορά του Κοσσυφοπεδίου. Μετά από μακρές διεθνείς διαπραγματεύσεις με επικεφαλής τον βραβευμένο με Νόμπελ Ειρήνης Μάρτι Αχτισάαρι, διευθετήσαμε το καθεστώς του Κοσσυφοπεδίου και διακηρύξαμε την ανεξαρτησία στις 17 Φεβρουαρίου 2008. Είχα την τιμή να είμαι ένας από τους υπογράφοντες της Διακήρυξης Ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου.

Η ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου έχει αναγνωριστεί από την πλειοψηφία των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ. Μέχρι σήμερα, 117 χώρες έχουν δημιουργήσει διπλωματικές σχέσεις.

Η Ελλάδα ψήφισε το Κοσσυφοπέδιο για να γίνει μέλος της Παγκόσμιας Τράπεζας, του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και άλλων διεθνών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Έλληνες αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένων των υπουργών Εξωτερικών, έχουν επισκεφθεί το Κοσσυφοπέδιο. Η επαφή μεταξύ βουλευτών ήταν εκτεταμένη. Η Ελλάδα αναγνώρισε τα διαβατήρια που εκδόθηκαν από τη Δημοκρατία του Κοσσυφοπεδίου και χαιρέτισε την ίδρυση του γραφείου του Κοσσυφοπεδίου στην Αθήνα. Η κοινωνία των πολιτών – μελετητές, επιχειρηματικοί ηγέτες και πολιτιστικές προσωπικότητες – έχουν επισκεφτεί την Ελλάδα και τους δέχονται θερμά.

Όπως έλεγε ο Πρόεδρος Ρουγκόβα, δεν εκκρεμούν εδαφικά, γεωγραφικά, ασφαλή ή ακόμη και ιστορικά ζητήματα μεταξύ Ελλάδας και Κοσσυφοπεδίου. Συμμετέχουμε ειλικρινά στον διάλογο Κοσσυφοπεδίου-Σερβίας, τον οποίο διαχειρίζεται η Ευρωπαϊκή Ένωση, που στοχεύει στην εξομάλυνση και την αμοιβαία αναγνώριση. Καθώς το Κοσσυφοπέδιο μπαίνει στο επόμενο στάδιο οικοδόμησης εθνών, ζητούμε στενότερη συνεργασία με την Ελλάδα. Συγκεκριμένα, καλούμε την Ελληνική Δημοκρατία να αναγνωρίσει επίσημα το Κοσσυφοπέδιο και να δημιουργήσει πλήρεις διπλωματικές σχέσεις.

Μετά την θαρραλέα επίλυση των διαφορών με τη Βόρεια Μακεδονία, η Ελλάδα μπορεί τώρα να επικεντρωθεί στη βελτίωση των σχέσεών της με το Κοσσυφοπέδιο. Είχα την τιμή να συναντήσω τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και τον Υπουργό Εξωτερικών Νίκο Δένδια, τους οποίους σέβομαι πολύ. Η καθιέρωση διπλωματικών σχέσεων μεταξύ Κοσσυφοπεδίου και Ελλάδας δεν θα έχει μόνο θετικό αντίκτυπο στο διμερές επίπεδο, αλλά και θετικό αντίκτυπο στις ελληνοαλβανικές σχέσεις και με τον αλβανικό παράγοντα γενικότερα.

Ελπίζουμε ότι οι Έλληνες ηγέτες θα έχουν τη σοφία να προωθήσουν τον σκοπό μας. Και οι δύο χώρες θα επωφεληθούν από τις σχέσεις φιλικής γειτονίας.

* Ο Δρ Alush Gashi, καθηγητής και συγγραφέας, είναι ένας από τους υπογράφοντες τη Διακήρυξη Ανεξαρτησίας της Δημοκρατίας του Κοσσυφοπεδίου (RKS). Προηγουμένως διετέλεσε Ανώτερος Σύμβουλος του Προέδρου Ιμπραήμ Ρουγκόβα, Υπουργός Υγείας και Μέλος του Κοινοβουλίου, και πιο πρόσφατα ως Σύμβουλος του Πρωθυπουργού Αμπντουλάχ Χούτι. Επισκέπτεται τακτικά την Ελλάδα.